ALGEMEEN WEEKBLAD
Gedempte Oude Gracht 63. Telefoon 141. HAARLEM.
n
ZATERDAG 24 November 1917
He Jaargang. ZATERDAG 24 November 1917. No 47.
Het Bloetnendaoltch (MM
Prijs per jaar
2,««
Prijs
per nummer
25 cents.
Uitgave der N. Vennootschap „HET MIDDEN". Kantoor voor redactie en administratie:
Adrertentiën
10 cents per
regel
bij contract
belangrijke
korting.
Dit nummer bestaat uit vier bladzijden.
Advertenties, berichten, enz., worden
aangenomen in den boekhandel van den
heer CORN. NI. BLADERGROEN, Bloe-
mendaalsche weg 53, Bloemendaal.
Ook zijn daar steeds afzonderlijke num
mers van ons blad verkrijgbaar.
STRAND EN DUINEN IN DIENST DER
VOLKSGEZONDHEID.
Onlangs hield onze plaatsgenoot dr. J.
van Breemen, een belangwekkende lezing,
waarvan wij hieronder onzen lezers een
overzicht aanbieden.
Doel van deze voordracht was op te wek
ken tot juister en intensiever exploitatie
van ons strand en ortze duinen ten behoeve
van de volksgezondheid, dan tot nu toe
geschiedt.
Op zeer gelukkige wijze werken aan lier
Noordzeestrand en in de duinen, allerlei
therapeutische factoren te zamen, waarvan
de meeste, zooals de invloed van het zee
had, zeeklimaat, enz., voldoende practische
waardeering en bekendheid genieten. Spre
ker zal zich bij zijn geneeskundig-weten
schappelijke voordracht daarom uitsluitend
bepalen tot de behandeling van. zonnebaden
en luchtbaden. Om deze beide onderdeelen
der physische therapie, die tot nu toe in
Nederland zeer weinig tot hun recht kwa
men, met vrucht te kunnen behandelen, is
een uiteenzetting van het principieele in.de
physische therapie noodzakelijk.
Het is niet te ontkennen, dat de. per.ode
in den geneeskundigen ontwikkelingsgang
van 3t>—4(l jaar geleden niet dienstig is
geweest om artsen geschikt te maken, phy
sische therapie te doen waardeeren. En
aangezien onze universiteiten tot nu toe
bijna volkomen in gebreke blijven aan de
physische therapie voldoende aandacht te
schenken bij de opleiding der artsen, het>-
ben wij ons meer te verbazen over de be
trekkelijke waardeering dan over het ge
brek aan inzicht in physische therapie. Se
rum-therapie en physische therapie staat
beide op één basis; de schadelijke prikkel,
het ziektemakend agens, is door zichzelf
de oorzaak tot een poging van verwijdering.
De prikkelwerking is tegelijk het eenvoudig
ste voorbeeld van een pathologisch proces.
Physische therapie kan nooit iets anders
zijn dan functie-therapie: verhooging trach
ten te verkrijgen door goed gedoseerde
prikkels van den weerstand van het orga
nisme tegen het ziekte-makend agens. Door
tal van voorbeelden kan aangetoond wor
den, dat de wetten van oefening, die de
physiologie ons leert, ook toe te passen
zijn op verschillende pathologische toestan
den, en aangezien nu de prikkel, dien de
physico-therapeut aanwendt, vaak de phy-
siologische prikkels, die onzen normalen
evenwichtstoestand, dien wij -gezondheid
noemen, in stand houden, naderen, is het
verband tusschen physiologie en therapie
dikwijls een veel enger, dan bij andere the
rapie mogelijk is. De physische therapie
vraagt bij uitstek een physiologisch denken
den geneeskundige.
Een therapeutisch stelsel op te bouwen,
waarbij men bij het behandelen van zieken
tracht bij voorkeur in zoo eng mogelijke
aanraking te blijven met de wetten, die onze
dagelijksche physiologische verrichtingen
beheerschen, is het streven van de physi
sche therapie. Zal deze therapie echter bij
vakmenschen recht van bestaan hebben, dan
zal ook bewezen dienen te worden, dat de
prikkels, die de physico-therapeut aan
wendt, in staat zijn in voldoende mate op
ziekte-toestanden gunstig te werken; en
dat kan alleen de praktijk aantoonen. En
daarom is liet zooveel waard, ook van ge
neeskundig-wetenschappelijk standpunt, als
bij de behandeling van patiënten uitsluitend
geneeskundige overwegingen kunnen gel
den, zoodat althans betrouwbare gegevens
verkregen kunnen worden.
Dat het licht een essentieele factor is, dien
onze evenwichtstoestand behoeft, dat neemt,
ook zonder wetenschappelijk bewijs, ieder
als vanzelfsprekend aan. Spreker geeft nu
een overzicht over dat, wat de hedendaag-
schc natuur- en scheikunde ons geleerd
hebben over den prikkel, dien wij bij licht
therapie aanwenden, waarbij vooral de stra
len met een kortere golflengte dan het vio
let, nader besproken worden.
Een zwak punt in de Iicht-therapie is nog
steeds de quantitatieve meting op een voor
de praktijk geschikte wijze.
Welke reacties geeft nu het organisme op
dezen prikkel De literatuur over licht-bio-
logie en -pathologie is reeds zóó uitgebreid,
dat slechts zeer enkele grepen gedaan kun
nen worden. Er volgt een overzicht van den
ontwikkelingsgang in de licht-biologie en
iicht-therapie van F i n s e 11 tot op dit
oogenblik, waarbij steeds meer het piiy-
sisch-therapeutisch standpunt zuiverder
werd doorgevoerd. Na de baanbrekende
onderzoekingen van E i n s e 11 en zijn leer
lingen, waarbij echter te veel rekening ge
houden werd met de overheerschende ge
dachte-richting in de geneeskundige weten
schap, volgen de onderzoekingen van H a m.
m 0 nd, 0 u i n c k e, B e h r i n g en anderen,
waarbij de uiterst belangrijke rol van de
pigmentatie voor biologie en therapie werd
uiteengezet. Samenvattend blijkt, dat door
proefnemingen wetenschappelijk vaststaat,
dat liet licht als prikkel in staat is, al naar
zijn concentratie en gehalte zeer verschil
lende, duidelijk uitgesproken werkingen op
ons organisme uit te oefenen; dat onze
huid blijkt niet alleen een warmte-regulee-
rend vermogen te bezitten, maar ook een
lieht-reguleerend vermogen, terwijl de bio
logie tevens aantoonde, dat de beteekems
van den lichtprikkel voor liet tot stand ko
men van processen in ons organisme, die
van groote beteekenis zijn voor onzen nor
malen evenwichtstoestand, in de laatste
.304b jaren sterk onderschat zijn.
Daarna volgt een overzicht van.de on
derzoekingen van Von.Oordt, Rubner
en andéren over den invloed van luchtbaden
op ons organisme, waarbij wordt aange
toond, dat luchtbaden op belangrijke wijze
op de warnitc-regujatic invloed uitoefenen,
dat de huidfunctie, die nog steeds sterk
onderschat wordt, vooral wat bloedsver-
deeling en uithoudingsvermogen betreft,
sterk gewijzigd kan worden hij eer. tech
nisch juist uitgevoerd luchtbad.
Overgaande tot dc praktijk wordt stilge
staan bij de vraag, of er voor ons artsen,
met zon- en luchtbaden resultaten te berei
ken zijn bij ziekte-toestanden, die ons dwin
gen deze op te nemen in ons geneeskundig
.arsenaal, en ze soms te verkiezen boven
andere, die ons daarvoor reeds ten dienste
staan Het antwoord is beslist bevestigend.
Een overzicht van de ziekten, die voor be
handeling met zon- en luchtbaden in aan
merking komen, wordt daarna gegeven aan
de hand van dc buitenlandsche geneeskun
dige literatuur.
De prachtige resultaten, die licht-thera-
pie bij z.g. chirurgische tuberculose gcett,
hebben zeer teil onrechte de belangstelling
voor licht en lucht op den achtergrond ge
drongen.
Tevens is er gelegenheid om aan te too-
nen, dat ook hier het inzicht in het thera
peutische proces steeds meer en meer vol
gens het beginsel van de physische thera
pie wordt doorgevoerd en erkend.
Ongetwijfeld speelt een bepaalde quanii-
tcil en qualiteit van ultra-violet een belang
rijke rol in het genezingsproces, en steliig
is daarbij het hooggebergte in de meest
gunstige omstandigheid doch onderzoekin
gen van Widmer e. a. toonden aan.
dat het spectrum aan het Noordzeestrand
ongeveer gelijk is met dat van het hoog
gebergte. Niet alleen toonden metingen aan,
dat-de licht-intensiteit meer dan tienmaal
zoo groot is als in het binnenland, maar ook
dat de hoeveelheid ultra-violet die door
slof en nevel in onzen dampkring sterk
wordt opgeslorpt, aan liet strand eenige
honderden malen grooter is dan in het bin
nenland. De verklarig van deze verrassen
de vondst is deze, dat de zee, die als een
reusachtige spiegel dienst doet, en waarbij
de golfslag aan de kust nog een sterke on
dersteuning is, de stralen van korte gi.if-
1 engte, liet blauw, violet en ultra-violet,
naar het strand terugkaatst, terwijl de stra
len van langere golflengte, het roode spec
trum, worden opgeslorpt.
De weinige bekendheid ook in geneeskun
dige kringen, die het liclit-luchthad tot nu
toe in Nederland bezit, dwong spreker hier
van den hoofdschotel te maken, in dc hoop,
dat deze voordracht zal meewerken om ons
volk wat meer zon te verschaffen, gedachtig
aan het gezegde van Rousseau, dat van
alle bloemen, de inensehen-bloem het mcesi
de zon behoeft.
Een intensieve exploitatie van strand en
duinen voor geneeskundig-hygiënische doel
einden gaat echter van buiten de grenzen
van licht- en luchtbaden.
Overgaande tot het geneeskundig-maat
schappelijke gedeelte, zal de uiterste be
knoptheid worden in acht genomen, omdat
bij de gedachtewisseling dit deel veel beter
tot zijn recht zai komen.
Wat het badplaatsleven betreft, staan
wij tegenwoordig op een kentering. De trek
daarheen wordt steeds sterker, maar ern
stig geneeskundig werk wordt op de meeste
plaatsen steeds moeilijker. Men geve er
/.ich goed rekensctiap van, dat de meeste
badplaatsen uit den aard van hun bezoek
niet kunnen meewerken voor uitgebreide
geneeskundige exploitatie, omdat zij zich
zelf daarbij oeconomisch belangrijk schade
zouden doen.
Dank zij dc philanthropic onzer lanu-
geuooten, Runner, een iOOO-ial zieke kinde
ren van 011- en non vet mogende ouders,
jaarlijks voor eenigen tijd naar het strand
gezonden worden. Met aantal, dat krachtens
hunne afwijkingen daarvoor in aanmerking
komt, is echter oneindig veel grooter, en
alleen de achterlijkheid in ons ziekenfonds-
wezen, ais gevolg van liet ontbreken van
een behoorlijke ziekte-verzekeringswet,
.maakt, dat de art» noodgedwongen tot ge
neesmiddelen zijn toevlucht moet nemen,
w aar nouere ïmddelen beslist meer aange
wezen zijn. Ook de toepassing van physi
sche therapie in inrichtingen, ondervindt
van dezen achterstand sterk de nadeelen.
Voor volw assenen, zoowel voor dc onver
mogende ais voor vermogende patiënten,
is de toestand uiterst gebrekkig om ge
neeskundig goed verzorgd te worden aan
het strand. Aangezien nu de patiënten niet
vinden wat volgens de tegenwoordige in
zichten voor hen noodig is, en de badplaat
sen zelf meer luxe- en vermaakplaatsen
worden, is liet wenschelijk geen conflicten
in de toekomst uit te lokken, maar liever
een radicale wijziging te brengen en de be
handeling van patiënten zooveel mogelijk te
verplaatsen naar inrichtingen van allerlei
aard, die een eind afgelegen zijn van ue
badplaatsen en op die wijze he.t kapitaal
van volksgezondheid, dat aan ons strand
en in onze duinen nog renteloos ligt, tot ex
ploitatie te brengen. Dan kan ook een be
gin gemaakt worden met een meer weten
schappelijke beoefening van de thalasso
therapies, zooais velen zich dat voorstelden
bij de oprichting van deze verceniging, ter
wijl een laboratorium voor onderzoek van
zee- en duinklimaat niet minder vruchtdra
gend zou zijn dan het laboratorium in het
hooggebregte door koningin Margareta
geschonken.
Aangezien het hier heden uitsluitend een
opwekking geldt, wordt van elke detaillee-
ring omtrent die inrichtingen in deze voor
dracht afgezien.
Onze tijd heeft het recht andere eischen
te stellen aan strand en duin dan vroegere
geslachten. Door dc eischen van vroegere
tijden zijn de duinen echter geheel afgeras
terd met prikkeldraad. Want de jacht, de
eenige eiseh, die naast zeewering vroeger
aan de duinen gesteld werd, kan niet toe
staan, dat de duinen worden opengesteld
voor een andere populatie dan konijnen en
faisanteii. Hier moet öf de eisch van vroe
ger eeuwen, öf onze tegenwoordige eisch
wijken. Een vergelijk is niet mogelijk.
De eischen der hygiëne, die onze tijd aan
de duinen moet stellen, zijn echter minstens
even belangrijk als de geneeskundige tot
nu toe besproken.
Physische therapie is voor het individu,
wat de openbare hygiëne is voor de ge
meenschap. En daarom gaan de eischen
van den physico-therapeut ook uit naar de
duinen ais een zeldzame gelegenheid, niet
alleen voor zieken en herstellenden, maar
ook voor tienduizenden stadsbewoners om
daar ongestoord te kunnen verblijven. Wie
gevolgd heeft in de Fransche en Ameri-
kaansclie sporttijdschriften de groote ont--
w ikkeling van het kampeeren ten behoeve
van de volksgezondheid, wie weet hoe ook
hier in Nederland die behoefte steeds groo
ter wordt, terwijl de eigenaars, juist omdat
de behoefte stijgt, zich steeds meer. ver
plicht voelen tot afsluiting hunne; terrei
nen, die voelt dat ook hier eischen ëh be
langen bestaan.
Het is niet onwaarschijnlijk, dat verkrij
ging van terreinen in de duinen voor ge
neeskundige doeleinden als boven aange
geven, betrekkelijk zonder veel moeite en
kosten bereikt zullen worden. Maar er
moet tegenwoordig nog meer van de duinen
geëischt worden. Ook de openbare hygiëne
heeft tegenwoordig groot belang bij de dui
nen. Een behoorlijke drinkwatervoorziening
van bijna geheel Noord- en Zuid-Holland is
alleen van de duinen uit mogelijk.
Maar een grondige bestudeering van ai
deze vraagstukken zal aan het licht bren
gen, dat om zuiver technische motieven, de
eischen van onzen tijd alleen goed zijn door
te voeren, als er een centraal lichaam komt,
dat de macht bezit, de duinen te verdeelen
naar de tegenwoordig bestaande behoeften.
A. O. R. LEZINU TE BLOEMENDAAL.
Woensdagavond had in „Rusthoek'1 de
eerste voordracht van den lieer H. Ch. Q. J.
van der Mandere, lid van het hoofdbestuur
van den A. O. R., plaats.
Het onderwerp voor dezen avond was dc
afschaffing van den oorlog.
De A. O. R., aldus spreker, gaat
niet maar, zooals men wel eens meent, den
sentimenteeleii weg, maar is een zelfbe
wuste organisatie.
Sjireker ging eens de voornaamste argu
menten voor den oorlog na, waarmede men
den A. O. R. bestrijdt. Zoo zijn er, die zeg
gen, dat er altijd oorlog geweest is, en er
dus wel altijd blijven zal. Dit argument is
zeer zwak; immers hoeveel dingen, die
men eens rotsvast waande, zijn onder den
voortgang der beschaving omvergeworpen.
Het leven is strijd, zeggen anderen, wat
praat gijlieden dus van vrede?
Ja, zeker, het leven is strijd, erkent spre
ker, en dat zal wel, natuurlijk als het is,
altijd zoo blijven; strijd is een bron voor
onze energie, daar tegen verzet zich de
vredesbeweging niet, maar wel tegen den
gruwelijken vórm van strijd, die de oorlog
is, een vorm, die niet meer in overeenstem
ming is met de huidige beschaving van de
menschheid.
Sommigen zeggen tot A. O. R.-ers: maar
als die ontwapening in de lijn van den
vooruitgang ligt, waarom maakt ge u dan
zoo druk Zij zal zonder u of een ander,
zij zal vanzelf wel komen.
Wij willen aldus spreker dat proces
verhaasten; wij willen de oorzaken van den
oorlog bestrijden. Als men den menschen
hoofd voor hoofd vraagt of zij een toekom-
stigen verzekerden vrede wenschen, zal ver
en ver-weg de meerderheid ja zeggen. E11
nochtans is het oorlog. Om den vrede te
bereiken is organisatie noodig.
Den vrede gewènscht, dat hebben de
volkeren steeds. Reeds bij de oude Grie
ken en Romeinen, en in de middeleeuwen
klinkt het verlangen, geen oorlogen meer
te moeten voeren. Een vasten vorm werd
echter daaraan eerst gegeven door Hugo
de Groot, die het volkenrecht ontdekte. En
na hem kwamen er steeds meer en meer
staatslieden en wijsgeeren, die in hun ge
schriften wilden aansturen op een wereld,
waarin op grond van het recht verschillen
tusschen de volken beslecht worden.
Dat internationale recht nu is van de at-
lergrootste beteekenis voor den vrede; wii
het echter kracht erlangen, dan moet het
levend worden onder de volken zelf, dan
moeten de volken erin gelooven. Een gelijk
recht voor alle beschaafde landen, groot of
klein, machtig of nietig, dat is het wat de
georganiseerde vredesbeweging beoogt.
Het was in Amerika, dat in den aanvang
der 19e eeuw, de moderne georganiseerce
vredesbeweging begon. (18161817). In
Europa kwam er eerst iets tot stand na
Bertha von Süttner's boek „Die Waffen
nieder", ongeveer gelijktijdig met de op
richting der Interparlementaire Unie te Pa
rijs, waarvan zeer vele parlementsleden van
alle landen lid zijn.
