12e Jaargang.
ZATERDAG 2 MAART 1918.
No. 9
Jtet Bloemctidaabcti Weekblad.
Redactie en Administratie:1 s Prijs per jaar f2,60 Advertentiën 10 cents per regel.
Ged. Oude Gracht 63 Telefoon 141 Haarlem. Afzonderlijke nummers 10 cent
Dit nummer bestaat uit zes bladzijden.
Advertenties, berichten, enz., worden
aangenomen in den boekhandel van den
heer CURN. M. BLADE.it GR OEN, Bloe-
mendaalsche weg 53, Telefoon 3412,
Bloemendaal. Ook zijn daar steeds afzon
derlijke nummers van ons blad verkrijg
baar.
EERSTE BLOEMENDAALSCHE
ONTWIKKELINGSAVOND.
De voordracht, Vrijdag 22 Februari op on
zen eersten ontwikkelingsavond door den
heer F. A. Smit Kleine gehouden, vond, te
recht, zeer veel aandacht bij de hoorders.
En geen wonder, uit zoo bevoegden mond
over een onuerwerp als de electrificatie
van ons land te hooren spreken, is een ge
not, dat niet eiken dag geboden wordt.
Niet zoozeer wat electriciteit is, als wei:
wat men ermede doen kan, ziedaar de
groote vraag voor den practicus, aldus
ongeveer ving spreker zijn voordracht aan.
Electriciteit komt uit steenkool, die water
tot stoom, tot spankracht brengt, welke de
turbines in beweging zet, door tegen de op
de schijven zich bevindende schoepjes te
drukken, waardoor de schijven aan het
draaien gaan (ze kunnen 'n 3000 omwente
lingen per minuut maken). Die beweging
wordt weer op andere schijven overge
bracht, waarna door koppelen aan een dy
namo de electrische stroom tot stand komt.
Langs draden afgevoerd, en door transfor
mators gebracht op de vereischte kracht of
zwakte, wordt die electrische stroom ten
slotte geleid naar de fabrieken en huizen,
enz., waar hij dan voor kracht of licht of
warmte benut wordt.
De voornaamste aanwending van de elec
trische energie is de eerstgenoemde: die
van mechanische kracht- Er is tegenwoor
dig bijna geen industrie of de electriciteit
levert er de kracht.
Dat er door versnippering veel kracht
verloren gaat. kan men vooral in het elec-
triciteitsbedrijf bemerken. Nu eens h:er, dan
weer daar zag men, geheel onafhankelijk
van elkaar allerlei kleinere electriciteitsbe-
drijven ontstaan, welker inrichting uitter-
aard zeer verschillend was; nooit werden
er noch door particulieren, noch door over
heid afspraken gemaakt om tot eenzelfde
stelsel te komen. Er is zoodoende een ver
warring gekomen, waarvan een ontzettend
krachtverlies het gevolg is. Alles afbreken
gaat niet meer en dus moet nu uit het be
staande een eenheid worden gemaakt. In
die richting werken de directies van alle
Nederlandsche centralen. Zooals de toe
stand nu is, gaat er veel te veel verloren.
Men moet weten, dat 6 centralen voldoende
zouden zijn voor ons heele land. Wat èen
enkele reeds aan arbeidsvermogen betee-
kent, is gewoon enorm. Bij de overstroo
mingen in Noord-Holland werd door èen
centrale 120.000.000 M:' water in èen maand
inct gemak uitgepompt. Spreker wijst erop,
hoe de droogmaking der Zuiderzee met
electrische pompen in zeer korten tijd klaar
kon zijn (de Wieringermeer b. v. met zijn
720.000.000 M3 water kan in een maand leeg
zijn), en er zijn voor dat doel voldoende
centrales in ons land. Spreker wijst op
andere terreinen, waar electrische kracht
wordt aangewend, b. v. sluiswerken als die
te IJmuiden, draadlooze telegraaf-stations
(waarbij door booglampen opgewekte tril
lingen worden uitgezonden), spoorwegen
niet het minst. In Zweden werden er in
oorlogstijd verscheidene electrische spoor
banen aangelegd- Het voordeel van electri
sche sporen wordt ook in Nederland inge
zien.
De electrificatie van ons land is den
laatsten tijd zeer vooruitgegaan; alleen in
Noord-Holland waren reeds bij het begin
van den oorlog 63 gemeenten electrisch
aangesloten; er moeten nog 'n 60-tai aan
gesloten worden. Ook de eilanden. Het
liggen van onderzeesche kabels is daarvoor
niet noodig. Wieringen b. v. kan door een
bovengrondschen kabel, die slechts 1500
meter lang behoeft te zijn, en tusschen twee
masten wordt uitgespannen, worden voor
zien. Op verder afgelegen eilanden kan voor
electriciteit gezorgd worden door het plaat
sen van windmolens.
De electriciteit aldus besloot Spreker
ongeveer, is een machtige agens voor de
materieele en geestelijke productie vaneen
volk, en voor de verhooging van de volks
welvaart.
We kregen na de pauze een aardige en
leerzame film te zien-
Na eenige gedachtenwisseling werd deze
eerste ontwikkelingsavond besloten, en
keerden de deelnemers zeer voldaan huis
waarts. Er waren een vijftigtal hoorders,
wat voor dezen eersten avond een aardige
opkomst is. Maar een volgenden keer moe
ten er alweer meer zijn, en daaraan twijfe
len we niet, want de bezoekers van dien
eersten avond zullen in hun kring de aan
dacht op onze avonden vestigen, en het
aantal belangstellenden bij elke nieuwe
voordracht doen aangroeien.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Een waar kunstgenot, warm aanbevolen.
Wij wagen het er op al onze plaatsge-
nooten met smaak en met liefde voor onz#
letteren,met aandrang te wijzen op den voor
dracht-avond van mevr. Martha Brummer
Gosschalk, van Donderdag 14 Maart a.s-
Martha Gosschalk heeft reeds in 1908 en '09
allerwege met waarachtig kunstvolle voor
drachten van werk onzer oude en nieuwe
letterkunde velen aan zich verplicht en heel
wat levenslust en vreugde verspreid. In
1916 en'17 heeft zij, nu mevrouw Brummer.
haar werk weder opgevat en Vondel, Hooft,
Boutens, Verwey, Henriette Roland Holst en
anderen voor ons volk laten leven. Ook uit
een oogpunt van letterkundige opvoeding
is het hooren naar hare voordrachten zeer
aan te bevelen. Velen onzer zullen zich haar
nog herinneren uit Royaard's „Adam in
Ballingschap", „Lucifer" en „Elckerlyc".
De voordracht zal plaats hebben in hotel
„Vreeburg" van den heer Van Holst. Wij
verwachten een uitgelezen en belangstel
lend publiek.
Zondag 1.1. vierde W. J. Vader zijn 50-jarig
feest in betrekking bij Bonarius. De jubi
laris kreeg veel blijken van belangstelling.
Op den len Ontwikkelingsavond kwam
bij de bespreking van de electrische kracht-
eenheidsmaat, het kilowattuur, ook de oor
sprong der andere krachteenheidsmaat. de
paardenkracht ter sprake. Niemand vond
een aannemelijke verklaring voor die uit
drukking. Thans schrijft ons een onzer
abonnees, een der bezoekers van dien eer
sten avond, dat de eerste machine, die het
water in de mijnen n Engeland uitpompte,
den arbeid van 50 paarden deed en men
sinds de uitvinder Newcomen dat zoo had
uitgedrukt, de capaciteit van machines
noemde door het aantal paarden te noe
men, dat ze vervangen kon. Tot slot schrult
onze abonnee:
„James Watt heeft evenwel einde 18e
eeuw de paardekracht als eenheid (die
steeds voortleefde), wetenschappelijk vast
gesteld op 75 K.G.M., n-1. de arbeid welke
men verricht door 75 K.G. 1 M. in 1 sec.
op te heffen. Hieraan is ook een anecdote
verbonden:
„Het was in de brouwerij van White-
bread te Londen, dat Watt zijn le stoom
machine in het werk stelde. Dat werktuig
moest een toestel vervangen dat vroeger
door paarden bewogen werd en dat bestemd
was om water op te voeren; daar nu de
brouwer dezelfde uitwerking van den stoom
als van zijn paarden wilde hebben, stelde
hij Watt voor, een paard gedurende een dag
van 8 uren te laten werken, den arbeid van
het stoompaard te berekenen, naar de hoe
veelheid water dat op het einde van den
werkdag zou zijn opgepompt en deze
hoeveelheid te schatten naar het verschil
van het waterpeil in de boven- en de bene-
denbakken. Watt nam dien voorslag aan.
De brouwer koos toen zijn beste paard en
deed het 8 uren werken, waarbij hij de
zweep niet spaarde en zich er luttel om
bekreunde of zijn paard verscheiden dagen
achtereen zulk een arbeid zou kunnen vol
houden.
Het gemeten bedrag bleek toen te zijn
