12e Jaargang.
ZATERDAG 25 MEI 1918.
No. 21.
Jtet Bloetncndaatech Weekblad.
Redactie en Administratie: Prijs per jaar f2,60 Advertentiën 10 cents per regel.
Ged. Oude Gracht 63 Telefoon 141 Haarlem. 1 Afzonderlijke nummers 10 cent
Dit nummer bestaat uit vier bladzijden.
Advertenties, berichten, enz., worden
aangenomen in den boekhandel van den
heer CORN. M. BLADERGROEN, Bloe-
mendaalsche weg 53, Telefoon 3112,
Bloemendaal. Ook zijn daar steeds afzon
derlijke nummers van ons blad verkrijg
baar.
NAAR HET BEVRIJDENDE WOORD.
VII.
Om van uit den geest tot „de practijiv
van liet leven in ons arme land over ie
géian, beginnen wij hier over te nemen
eenige belangrijke beschouwingen, up io
date, van anderen.
1. De heer Van Veen, voorzitter van he.
Rel. Soc. Verbond, hield onlangs een rede
over: „De menschelijke natuur en het so
cialisme." Hij wees op den eeuwenouden
•strijd tussehen pessimisme en optimisme. In
dc katholieke kerk ontstonden hierover van
Augustinus af hevige conflicten. Voor de
hervormden was het in hun groote dagen
de kwestie. De groote geesten der I'ran-
sclie revolutie hebben er hun denkkracht op
beproefd. Ook voor de socialisten zal ze
een belangrijk probleem worden, omdat met
de vraag, of in de menschheid ontwikkc-
lingsvoorwaarden schuilen, die hen voor een
betere samenleving geschikt maken, de toe
komst van het menschelijke geslacht ten
nauwste is verbonden.
Als Marx zegt, dat de maatschappij
groeit in socialistische richting, is daarmee
de socialistische toekomst allerminst vei-
zekerd. De menschheid moet geschikt zijn
voor het socialisme. Foerster heeft ge
schreven, dat elke samenleving in laatste
instantie steunt op de cultuur der ziel.
Spreker wijst naar de Qrieksche en Ro-
meinsche culturen. Als Marx de classieke
cultuur had bestudeerd, zou hij ook daarin
een ontwikkelingslijn hebben ontdekt. Ook
daar had hij kunnen schrijven: Dat loopt
op dezen of dien maatschappijvorm uit.
Maar zp zijn nergens op uit geloopen. Zc
zijn eenvoudig in elkaar gezakt. De Romeln-
sclie ziel is voos geworden, en ofschoon ztj
het voordeel van het werktuig had, het fun
dament der socialistische economie, is zij
door de gave ziel der Barbaren overvleu
geld. Kan dat ook nu niet zoo gaan Als
de 7(10 millioen van Azië ontwaken, staan
vve immers voor nieuwe ontwikkelingsmo
gelijkheden: zij kunnen alle berekeningen
der Westersche economie beschamen.
Zoolang niet bewezen is, dat de mensche
lijke ziel berekend is op broederschap en
gemeenschapsdienst, blijft het zuivere so
cialisme in wetenschappelijken zin utopie.
Het socialisme is» een innerlijk geloof der
menschheid. Miclia profeteerde reeds
daarvan. Marx heeft dit geloof wetenschap
pelijken vorm gegeven. Het feit, dat er van
millioenen een machtige innerlijke stuwing
uitgaat naar den heilstaat, is van groote
beteekenis, omdat uit het geloof moet ko
men de daad. Maar zekerheid van vervul
ling geeft dit geloof niet. Want zooais de
Romeinsehe ziel vermoeid en voos werd
zoo kan ook liet proletarische idealisme in
eenzinken en tot ontbinding overgaan.
Spreker heeft zich steeds geërgerd aan de
lichtzinnigheid, waarmee de materialisten
zich van het vraagstuk der menschelijke
natuur afmaken. Dr. Pannekoek spreekt van
„dat heerlijke en vrije, dat gouden geslacht''
der toekomst. Heeft hij het goud, waaruit
dat toekomstgeslacht is samengesteld, on
derzocht, zooals een wetenschappelijk man
betaamt? Ergerlijk is het feit,.dat de so
cialist Ankersmit Pallieter van den schrij
ver Timmermans heeft voorgesteld als den
socialistischen toekomstmensch. Er zit veel
moois in dit boek. Maar het is een echt
renaissanceboekhet predikt de ongebon
den levensliefde, het zich uitleven. Pallie
ter is ook de gulzigaard, de drinker, tie
man. die zich op zijn wulpsche driften laat
gaan. Een socialisme van zulke menschen
zou een zwijnenstal worden. Het heelt
noodig gemeenschapszin en zelfbeheer-
sching, die Pallieter ontbreken. Men moet
geen: aap, wat heb je mooie jongen! spelen
met de lagere hartstochten: zij hebben de
neiging, alle hoogere leven te overwoeke
ren.
Als men in ongunstigen zin kennis maakt
met de menschelijke natuur als Vliegen, dan
loopt men gevaar, de schaduwzijde daar
van te overdrijven. Vliegen heeft feitelijk
het bankroet van het socialisme uitgespro
ken door zijn verklaring, dat verschil m
salaris noodig is om de menschelijke enei-
gie te prikkelen.
De groote denkers der Fransehe revolu
tie meenden, dat de menschen bij hun ge
boorte met een schoone lei beginnen en dat
de opvoeder daarop kan schrijven, wat hij
wil: zij hadden ongelijk. De menschelijke
natuur is een veelheid van overgeërfde In
stincten, die zich onder den invloed der
omgeving ontwikkelen. Worden de lagere
geprikkeld, dan groeien zij uit tot onheil
spellende afmeting. Ook de hoogere kun
nen ontwikkeld en geleid worden. Foerster
leert, dat de mensch in aanleg niet te ver
anderen is, maar het doel der opvoeding
moet wezen, de inferieure instincten te doen
kwijnen en de hoogere te doen overheer-
schen.
Het kapitalisme prikkelt de lagere harts
tochten: het laat het gesublimeerde kudde
instinct, dat wij kennen als naastenliefde en
gemeenschaspzin,. onontwikkeld. De socia
listische maatschappij zal het omgekeerde
doen. Maar dan moet er ernst worden ge
maakt met de menschelijke natuur; het
socialisme huldigt in dezen het laat-maar-
waaien-systeem.
Spreker wijst nog op de opvoedkundige
beteekenis van het kruis, dat de zelfopoffe
ring en zelfbeheersching predikt. Hij is
dus geen pessimist, mits men kome
tot activisme in den zin van Eucken
en Bergson. Wij zijn er trotsch op, de bui
tenwereld aan ons te hebben onderworpen;
in werkelijkheid is nooit de mensch in zoo
sterke mate de slaaf van de buitenwereld
geweest als thans. De innerlijke mensch
moet in zijn rechten worden hersteld en tot
wetgevende macht worden verheven. Spre
ker roept op tot den strijd tegen het kapita
lisme en voor de religie, die alleen het
socialisme kan redden.
(Wordt vervolgd.)
PLAAI StLIJK NIEUWS.
De feesten te Bloemendaal, op tweeden
Pinksterdag ten besluite van de „Blauwc-
week opgezet, zijn uitmuntend geslaagd.
Vele duizenden en nog eens duizenden wa
ren uit den omtrek en van verre saamgc-
stroomd, van laatstgenoemden reeds een
groot aantal den dag te voren, en hun kam
pement, waar zij den nacht in doorbrachten,
had veel bekijks. Het feest zelf liep won
derwel van'stapel; de toespraken door be
kende personen uit de drankbestrijderswe
reld, de koren van kinderen en groote-
menschen, de mimische historische spelen,
de schitterende optocht, het was. alles
voortreffelijk in elkaar gezet, en vond den
alleszins verdienden bijval. De leiders, uit
voerders,mede werkenden. kunnen met groo
te voldoening op het heerlijk geslaagd feest
terugzien, èn als een heerlijken, genotvollen
dag, èn als een uitnemende propaganda
voor het goede doel.
„Arbeid Adelt". Het zijn de slechtste
brieven van adeldom niet, die aan de wer
kers werden uitgereikt, en men hoort het
aan den klank van den naam of de drager
adellijk van geboorte alleen is dan ook bij
de gratie van den arbeid.
Met den arbeid gaat het als met de kunst.
Ook het werk kan Anspruchlos zijn en toch
hoogst verdienstelijk. Maar verdienstelijk
werk, dat niet glinstert, vindt niet altijd be
wonderaars en de stille werkster derft zoo
vaak haar loon.
Het is het lofwaardige streven der veree-
niging „Arbeid Adelt'' om het werk van die
stille werksters op de markt te brengen,
onder de oogen der koopers, tot het loon.
Waar dit streven waardeering en steun
verdient, is het ons aangenaam te kunnen
melden, dat ook in Bloemendaal een depöt
van „Arbeid Adelt'' gesticht is. Tot een be
zoek worden opgewekt zij, die behoefte heb
ben aan naaldwerk, cartonnage-werk of an
dere producten van huisvlijt en sierkunst.
Het depöt is gevestigd aan den Rusten-
burcherweg 2. Wie niet in de gelegenheid
is aanstonds de fraaie verzameling te gaan
bezichtigen, noteerc het adres. Voor me-
