ALGEMEEN WEEKBLAD
Haarlemsche Bankvereeniging
Gedempte Oude Gracht 63. Telefoon 141. HAARLEM.
BLOEMENDAAL.
De ONDERGRONDSCHE gepantserde
Beton-kluis met dubbele Lips' deuren,
waarin LOKETTEN-INRICHTING en
afzonderlijke BERGPLAATS voor KOF
FERS met waarde, is thans gereed.
UITGAAN.
CINEMA PALACE
12e Jaargang. Losse nummers 10 cents.
ZATERDAG 16 NOVEMBER 1918
No 46.
Het Bloemendaolsch Weekblad.
Prijs per jaar
4,-
Prijs
per nummer
10 cents.
Uitgave der N. Vennootschap „HET MIDDEN". Kantoor voor redactie en administratie:
Advertentiën
25 cents per
regel
bij contract
belangrijke
korting.
Dit nummer bestaat uit vier bladzijden.
EVOLUTIE.
Het is moeielijk om in dezen tijd, nu
iedere dag een nieuwe wereldgebeurtenis
schept, iets te voorspellen omtrent de ko
mende dingen, lil het groote gebeuren om
ons heen kan men nauwelijks het hoofd
koel houden en de stem der Rede volgen,
die ons toch leert, dat alles in logische
volgorde gaat, dat bepaalde oorzaken be
paalde gevolgen hebben en dat de kring-
li,op der maatschappij aan regelen gebon
den is, zoo goed als de gang van het
heelal.
üeen onzer beziet den chaos om zich
heen zonder al zijn het ook maar onbe
wuste wenschen en al wat wij geleerd en
ondervonden hebben, drukt zijn stempel op
ons oordeel, op onze verwachtingen.
Wie de echo hoort der feestklanken in
New-York, Londen en Parijs, weet, dat er
in deze wereld niets veranderd is. Er wordt
gejubeld over de overwinning en zij, die
juichen, omdat het militarisme verslagen is
en geknot, vergeten, dat de overwinning is
bevochten eenvoudig met meer kanonnen
en geweren. De Pruisische legers zijn ver
slagen door grootere legioenen en de vloot
van Engeland heeft niet meer gedaan dan
de Romeinsche galjoenen deden, toen zij
de „barbaren'' versloegen.
Wie de Duitsche revolutie begroeten als
eert orttwaken van het Duitsche volk, geven
zich over aan een waan. Zoo Parijs geval-
leh ware, Calais genomen en Londen ver
woest, zou datzelfde Duitsche volk nog
achter zijnen keizer aanloopen, zijn Hinden
burg en Tirpitz en Zeppelin op den Olym
pus plaatsen en kransen dragen naar de
monumenten van Bismarck.
En hadden de Eranschen het onderspit
moeten delven, Clémenceau zou zijn ter
zijde geschoven.
Nu bejubelen de Londenaars hun koning
en zij juichen de bekranste soldaten toe,
nu maken de Parijzenaars van hun Champs
Elysées eenSiegesallee. 't Is een
voudig ander décor: de Brandenburger
Poort heet nu Are du Triomphe.
Doch te woelig slaan de golven thans 0111
eigen schip, dan dat wij zeer veel aandacht
kunnen overhouden voor wat er verder op
de groote zee gebeurt.
Hoorden wij eerst het kanongebulder aan
onze grenzen, thans rommelt daar de don
der der revolutie. Elke Nederlander vraagt
zich af, of ook wij zullen opgenomen wor
den in den dwarlwind, die uit het Oosten
komt. Alom ziet men het spook der Re
volutie.
Zooals alle spoken, is ook dit spook van
niet te onderscheiden gedaante.
Er is een oud-Hollandsche nuchterheid
voor noodig om koel het spook tegemoet te
treden, het de windselen af te rukken en
er.... de gewone werkelijkheid in te her
kennen.
Revolutie
Maar wat wil men omwentelen
Den regeeringsvorm
Wij, Hollanders, zijn te bedachtzaam om
niet te weten, dat eene medaille hare keer
zijde heeft. Te bedachtzaam om haar om
te keeren alvorens die onderzijde te kennen.
Te voorzichtig om niet te overleggen of het
ook beter is de vlekken op den bovenkant
uit te wisschen, de onevenheden bij te slij
pen.
De monarchie
Ook zij, die de monarchie en vooral
haar erfelijk karakter een anachronisme
achten, een ding uit den tijd, maken zich
niet warm over de verdrijving van eene
instelling, die zij weten dat mettertijd uit
zichzelf verdwijnen zal. Behalve dan het
onaangename incident, dat den val van den
opperbevelhebber vertraagd heeft, behoefde
men nooit iets te bespeuren van een souve-
reinen wil, die tegen den volkswil inging.
Zooals de Belgen wat lachten om hun mi
de carton, die heel wat steviger op zijn
troon zat dan menig vorst, wien het purper
om de schouders hing, zoo hebben de Hol
landers sinds jaar en dag het Hof be
schouwd als een salon, als een Zondagsche
kamer, waar ze zelf niet gaarne zaten,
maar die ze toch altijd „aan kant" hadden.
Bloemendaalsche Straatweg 113.
Behalve dan- zij, die Qod en Oranje in hun
ne gebeden en soms in hunne gedachten
veieenigen vergetende, dat hunne voor
ouders tot denzelfden God baden, die door
de Staten werd aangeroepen - heeft wel
niemand ooit de kroon van Nederland be
schouwd anders dan als een ornament. Zoo
dragen de mannen juweelen ringen zonder
te denken aan de vreugde der negers in
koralen en glaasjes, zoo dragen de vrou
wen armbanden en oorknoppen, zonder
zich bewust te zijn van hare gelijkenis met
de onbeschaafde volkeren, die zich de en
kels versieren en door neus en lippen rin
gen steken. Dezelfde „rooden", die den
flambard als onderscheidingsteeken droe
gen, zich een losse das om- den hals
knoopten als waaraan nog jaren lang het
radicalisme van Treub -te onderkennen was,
en de voeten met sandalen bekleedden om
zich het uiterlijk van apostelen te geven,
hebben deze teekenen van uiterlijk vertoon
leeren versmaden. En wie nu Troelstra,
Duijs, Schaper, Gerhard en zooveel andere
tot politieke macht geklommen soci's als
eerzame burgers langs den weg ziet wan
delen, herinnert zich nog met een lach hunne
vroegere verschijning in volksvergaderin
gen, toen zij hun rol speelden in destijds
passend gewaad. Nu loopen deze heeren
langs den weg in de gewone kleeding der
bourgeoisie en zij lichten den hoed, als zij
bekenden passeeren. Waarmede wij maar
willen zeggen, dat zij geleerd hebben zich
aan te passen aan de zeden en gewoonten.
Zoo min als het „lompenproletariaat" aan
stoot neemt aan hun gekleed-zijn, zoo min
verbazen zij zich over de toga van den
rechter, de steek van den minister, het her
melijn van den vorst.
Het was een vreemdeling, die ons dezer
dagen de opmerking maakte, dat het che-
valereske karakter van den Hollander het
behoud is van de kroon. Hadden wij een
koning, een figuur van zij het dan ook
slechts schijnbare macht, hij zou meer prik
kelen, aanstoot geven door zijn uit traditie
militaire omgeving. Maar we hebben eene
koningin en een prinsesje, een moeder en
een kind, in wier handen wij het gezag
krachteloos vinden, die we meer achten aan
onze zorg toevertrouwd dan met zorg over
ons belast.
En wij steken de hand niet uit naar de
Koningin, zelfs al gevoelen wij ons aan het
koningschap ontwassen.
Alleen de uiterste linkerfractie heeft den
eisch van afschaffing van het koningschap
doen hooren. Maar het ziet er niet naar
uit, dat deze eisch door de massa wordt
onderstreept. En .zoo dan al elders „de
kronen over de straten rollen", het is wei
nig waarschijnlijk, dat ook Den Haag ge
tuige zal zijn van dergelijke besmeuring.
Van meer practische waarde lijken ande
re punten der verschillende programma's,
welke dezer dagen zijn openbaar gemaakt.
Algemeen kiesrecht We zijn er al niet
ver vandaan en het aantal tegenstanders
van dien eisch is luttel.
Vrouwenkiesrecht? Het schijnt niet door
zeer velen te worden begeerd, maar 't laat
zich cok niet aanzien, dat meer dan enke
len er zich tegen willen verzetten.
De achturige arbeidsdag? Er zijn niet
veel arbeiders met het hoofd, die hem voor
zichzelf begeeren.Marx werkte eiken dag
Directies van Tooneelgezelschappen,
Bioscope-Theaters e. d. kunnen de aan
dacht op hare inrichtingen vestigen door
geregelde publicatie in deze rubriek.
De bijzondere voorwaarden worden
op aanvraag gaarne medegedeeld.
DE ADM-NI8TRATIE.
van 8 uur 's morgens tot laat in den nacht.
Er zijn er velen, die hem in de praktijk niet
houdbaar achten. Maar er zijn er niet zoo
veel, die bezwaar hebben hem in te voe
ren.
De socialisatie der bedrijven?
Ziedaar de groote maatschappelijke
eisch. En men mist met verwondering
daarnevens den eisch van landnationalisa
tie, in 1873 door Henry George met zoó
vgel klem geuit en door duizenden met
zoo veel jubel begroet. De verklaring tot
gemeenschappelijk eigendom der productie
middelen is de voornaamste eisch van Marx
geweest en aan het slot van zijn van 1846
dateerend geschrift „De ellende der filoso
fie" vatte hij zijne beschouwingen over de
toekomstige ontwikkeling samen in de
woorden: „de arbeidende klasse zal in den
gang der ontwikkeling in de plaats der oude
burgerlijke maatschappij een associatie
stellen, die de klassen en hare tegenstelling
uitsluit, en er zal geen eigenlijke politieke
macht meer bestaan, wijl juist de politieke
macht de officieele uitdrukking is der klas
sentegenstelling tusschen proletariaat en
bourgeoisie. Inutsschen is de tegenstelling
tusschen proletariaat en bourgeoisie een
strijd van klasse tegen klasse, een strijd,
die, tot zijn hoogste uitdrukking gebracht,
een totale revolutie beteekent."
Ons wil het voorkomen, dat hier „revo
lutie" is te verstaan als „bekroning der
evolutie". Het evangelie van den ouden
Marx heeft veel van zijn gezag verloren.
■Toch schijnt het vaak alsof de voorspellin
gen van den vader der wetenschappelijke
socialisten zullen uitkomen. Maar bij dien
schijn staat wel vast, dat geen revolutie,
maar evolutie, immers ontwikkeling, de
maatschappij beheerscht.
En, de evolutie moge dan al voltrokken
worden, voor revolutie schijnen wij wel
bewaard te zullen blijven door het nuch
tere inzicht zelf van het goede Hollandsche
verstand.
In de richting van socialisatie der be
drijven zijn wij reeds lang gedreven. En
vooral sedert 1914 was het tempo snel.
Wel het meest daartoe heeft bijgedragen
dezelfde kapitalistische maatschappij, aan
wie het uitbreken van den oorlog geweten
wordt.
Zal men, nu de oorlog gestreden is, weer
teruggaan Of zal men voortgaan op dien
weg
Wij gelooven aan voortgang, maar niet
aan voortgang met rukken, doch aan ge
leidelijke voortschrijding.
Aan evolutie, niet aan revolutie.
En aan onze hoop. dat Nederland voor
revolutie bewaard zal blijven, paart zich
ons vertrouwen, dat het volk zelf zich zal
weten te beschermen tegen dolle daden, die
ten koste van bloed wellicht nog maar
zouden weten te bereiken, wat toch vanzelf
moet komen.
Bloed is te kostbaar om het te storten.
Wie zelf den Dood in zijn huis heeft ge
zien, met hem vergeefs heeft gestreden om
het behoud van dierbaren hij vooral
gruwt er van en waarschuwt tegen daden,
die immers offers zouden kosten zooals
die, waarom juist de oorlog zoo gehaat is.
Revolutie is oorlog en erger dan dat.
Evolutie is de gang van het leven zelf.
Groote Houtstraat 113 Haarlem.
PROGRAMMA
Van 15 tot en met 21 November
i. journaal.
Actueel.
2. REINHEID.
Amerikaanschc klucht in 2 acten.
In de hoofdrol: AUDREY MUNSON
REINHEID (Purity).
Dit filmwerk werd te Amsterdam, Rotter
dam en Den Haag in elke plaats drie weken
voor uitverkochte zalen vertoond. Het gelukte
ons voor één week beslag op deze film te
leggen. BESPREEK TIJDIG UW PLAATSEN.
3. Optreden van de Gentleman
Humoristen
BOELE WILSON.
- PAUZE. -
4. Actrice tegen wil en dank.
Amerikaansche klucht in 2 acten.
Deze week geen toegang voor personen bene
den 16 jaar.
Telefonisch besproken plaatsen wor
den niet langer bewaard als tot den
aanvang der voorstelling.
WEEST MENSCH.
Voor mij ligt 'n blad uit papier. De
toekomst Wat ik er over schrijf, doet er
iu mee. Zal het gewelddadige omwente
ling zijn in dit land met ajl zijn ruwheid
in de zoogenaamde hoogere standen ge
lijkelijk als in de andere, met zijne on
gebondenheid, zijn hulpeloosheid, zijn
verlatenheid van hooger leven overal?
Omwenteling met- geschiet en geschreeuw
en gescheld, met onrecht tegen onrecht,
smakeloos en onzedelijk? Ik weet het
niet. Maar ik weet wel, dait ais, er om
wenteling komen moest, de soliuld daar
van niet in de eerste, niet in de voornaam
ste plaats is bij liet geregeld arbeidende
■Volk. Zoo ais de lioogsten zijn, zoo wor
den de laags ten. De zuolit van weelde
leert niet de rijke van den arme, maar
leert de arme van den rijke. De baat
zucht? Wie onzer heeft ze niet? Daar
zit nu ook de middenstand, wie het te
doen is geweest om er zelf „beter van te
worden" met de handen in. het haar!
Daar roepen nu de burgerlijke politici
Pick en wêe en waarom? Zijt gij niet ge
waarschuwd g'ij machthebbers aan groene
tafels De christelijke kerken hebben het
u al 2000 jaren lang gezegd: niet in de
dingen, niet in de macht, niet in de eer,
niet in liet geld, niet in| het iets hebben,
maar in het iets zijn schuilt, hetl geheim
van het leven. Is het nu misschien, te
lpat? Het is nooit te laat zich, te ver
anderen als men niet deugt. Maar wie
niet heeft willen hooren, moet maar voe
len. Dat is een 'levenswet. Wat hebt gij
riiken, niet uit berekening, maar onge
dwongen en uit goedheid gedaan zoo dat
gij er werkelijk minder door werd? Wat
liebt gij geofferd? Van uw overvloed?
Maar dat is nog geen offer. Als men
vroeger u toeriepwerkt, slijt, betaalt
met uwe persoonlij klieid, wat hebt gij
dan geantwoord? Of is het soms niet
waar, dat. zooals alles is in alles, in be
ginsel alles behoort arm allen, de grond
zoo goed als het zonnelicht, het water
zoo goed gis de lucht, het recht op arbeid
zoo goed als het recht ap kapitaal?
Of is het soms niet waar dat eigen
dom in wezen niet anders is dan rent
meesterschap voor de gemeenschap van
alle menschen? Is goedheid iets meer
dan plicht? Is ons te kort komen in
goedheid iets anders dan het verzaken
van onzen plicht? O, gij waart er spoedig
bij over de anderen te spreken als over
„liet volk". Dat was zoo iets als hetl
dierenrijk, waarmede gij uw tuinbaas of
uw fabrieksohef, of uw veldwachter, of
uw advocaat, uw dokter of uw dominee
liet iairekenen. Well zwaar zijn deze dagen
Voor hen die in dat opzicht zelf zich te
verwijten hebben. En licht voor wie het
tijdig anders hebben ingezien. Gevaarlijk
is de tijd alleen doordat zoovelen die
