ALGEMEEN WEEKBLAD
Gedempte Oude Gracht 63. Telefoon 141. HAARLEM. kortin6-
HAARLEMSCHE BANKVEREENIGING N
UITGAAN.
CINEMA PALACE
12e Jaargang. Losse nummers 10 cents.
ZATERDAG 28 DECEMBER 1918.
No 52.
Het Bloemendoolsch Weekblad.
•n
Advertentien
25 cents per
regel;
Uitgave der N. Vennootschap „HET MIDDEN". Kantoor voor redactie en administratie: belangrijke
Dit nummer bestaat uit vier bladzijden.
WACHTER, WAT IS ER VAN DEN
NACHT
Wachter, wat is er van den nacht zijn
woorden ontleend aan het XXIste hoofdstuk
van Jesaja, de verzen 11 en 12.
In de Statenvertaling staat: Wachter, wat
is er van den nacht? Wachter, wat is er
van den nacht? De wachter zeide: De
morgenstond is gekomen en het is nog
nacht; wilt gij lieden vragen, vraagt; keert
weder, komt.
In de Leidsclie vertaling staat;
Wachter, hoe ver is de nacht? Wachter
hoever is de nacht De wachter zegtMor
gen komt en ook nacht. Wilt gij vragen,
vraagt, komt een andermaal weder.
Da Costa vertolkte deze woorden in zijn
tijdzang in 1847 gedicht, waarin hij de vol
keren de revue laat passeeren, aldus;
Wachter, wat is er van den nacht
O, wachter, welk een dag wordt aan de
kim gewacht En deze vertolking schijnt
mij de duidelijkste toe van de drie.
De godsspraak van Jesaja, de Woestijn,
genaamd, waarin de woorden „Wachter wat
is er van den nacht" voorkomen, spreekt
over den val van Babel. Een verschrikke
lijke gebeurtenis is aanstaande. De gewel
denaar wordt bedreigd door de Elamieten
en Meden. De wachter, dien de profeet op
Jahwe's last heeft uitgezet, luistert scherp
toe. Hij ontvangt liet bericht, dat Babel is
gevallen. Terwijl de tafel werd gedekt voor
een feestmaal, worden Babylons grooten
overvallen en verstrooid.
De bewoners van Edom vragen of er niet
welhaast uitkomst daagt. Hoever is de
nacht? Waarop het antwoord luidt; de ver
lossing nadert, maar ook nieuw onheil.
Vrienden, wij leven in een toestand van
groote ontroering. De gebeurtenissen, die
ik u niet behoef op te sommen, volgen el
kaar zoo snel op, dat ze niet zijn te overzien
en niet op hun juiste beteekenis zijn te
schatten. De 4 jaren, die achter ons liggen,
zijn niet een bange droom te noemen nu ze
voorbij zijn, ze blijven een gruwzame
werkelijkheid. Er wordt gejuicht over den
naderenden vrede; er wordt gevloekt over 't
aangerichte onheil; er wordt getreurd over
't onherstelbaar leed; er wordt gevraagd
met angst en beven naar de naaste toe
komst.
Wachter wat is er varr den nacht
Wat gebeurt er in Rusland Wat gebeurt
er in Duitschland Wat gaat er in ons ei
gen land gebeuren
Is de gerechtigheid bezig zich te voltrek
ken en zullen wij mee er aan onderworpen
worden Of zijn we geroepen haar mee te
helpen volvoeren?
Wachter, wat is er van den nacht en welk
een dag wordt er aan de kim verwacht?
Het is mijn bedoeling niet in ampele bespre
king te treden over den val van Babyion,
zooals die door Jesaja wordt geschilderd en
begrepen en evenmin den tijdzang van Da
Costa te herdenken.
Noch minder begeer ik een politieke re
devoering te houden over de gebeurtenissen
der laatste dagen of over wat heden plaats
heeft in ons eigen land. Ik wil er zelfs niet
van spreken, dat de geschiedenis zich her
haalt. Dat alles is aan ons overbekend.
Maar we leven in een toestand van groo
te ontroering en voor 't oogenblik zijn we in
een samenkomst om godsdienstoefening te
houden. En die hier zijn zijn religieuse soci
alisten of christen-anarchisten. We willen
dan ook hier eenige oogenblikken samenzijn
als religiense socialisten en christen-anar
chisten.
Er worden vergaderingen gehouden en er
worden demonstraties georganiseerd van
arbeiders; daartegenover worden maatrege
len genomen door de regeering en burger
wachten worden opgeroepen. Ieder kiest
straks zijn weg, maar hier willen wij een
oogenblik neerzitten om in te keeren tot ons
zeiven.
Wachter, wat is er van den nacht? vragen
wij in opperste ontroering. En 't antwoord
is: 't is een stikdonkere nacht, waarin we
BLOEMENDAAL. Bloemendaalscheweg 113.
Gisstort Kapitaal f 4,050.000, Reserve ca. f 850.000.
Verstrekt DEPOSITO-BEWIJZEN met halfjaarlijksche coupons:
VOOR EEN JAAR VAST. 4
MET I JAAR OPZEGGING
4.;
Na opzegging 1/2 lag611-
Directies van Tooneelgezelschappen,
Bioscope-Theaters e. d. kunnen de san-
dacht op hare inrichtingen vestigen door
geregelde publicatie in deze rubriek.
De bijzondere voorwaarden worden
op aanvraag gaarne medegedeeld.
DE ADMINISTRATIE.
verdwaald zijn, alle volken, alle partijen,
alle menschen te zamen van wat stand of
rang of kleur of taal ze zijn. Bloedrood is
de zon ondergegaan na een gruwzamen dag,
waarin de massa's tegen elkaar zijn opge
dreven. Ze hebben gedaan wat ze niet heb
ben gewild, de individuen en de partijen en
de volken. Ze deden 't, misleid en verblind
en verdwaasd. Maar ze deden 't dan toch.
Ze deden 't van alle kanten en ze riepen elk
voor zich, dat het recht was aan hunne zijde
en ze veroordeelden, die niet meededen in
den wilden demonenstrijd, in den gruwza
men heksendans. Ze verachtten de neutrale
landen.
En nu de storm van menschenmoord zich
neerlegt en de rook van de kanonnen en de
walm van de vergiftige gassen wegtrekt en
de naakte puinhoopen van verwoeste steden
en de geweldige graven der berooide landen
zich vertoonen, nu is er reden te vragen:
hoe ver is de nacht gevorderd? En de wach
ter in ons antwoordt; de morgen is geko
men maar wee u, de nacht, die komt, zal
nieuw onheil brengen.
De nacht is voorbij, de stikdonkere nacht,
de dageraad breekt aan maar de nieuwe
dag dreigt weer onder te gaan in een nacht
van even groote duisternis en smart. En als
een huivering gaat het door onze ziel:
„Groot is de tijd en geweldig,
Wee ons als onze harten niet rein zijn."
En wij denken aan de woorden van Jesa
ja in naam der godheid gesproken: „Wan
neer gij uwe landen uitbreidt, sluit ik mijne
oogen voor u
ook al vermenigvuldigt gij de gebeden, ik
luister niet
uwe handen zijn vol bloed.
Wascht u, reinigt u;
doet uwe booze daden uit mijn oog weg;
houdt op met kwaad doen, leert goed han
delen;
zoekt naar billijkheid, leidt den verdruk
te, verschaft den wees en de weduwe recht.''
En elders
„Gij zult uwe zwaarden tot ploegscharen
omsmeden, uw speren tot sikkelen
geen natie zal meer tegen een andere
natie het zwaard opheffen en zij zullen den
krijg niet meer leeren."
Groot is de tijd en geweldig. Er zijn geen
gerusten meer noch slapenden; wakker zijn
ze de individuen, de partijen, de volken, de
rassen. En er worden kreten en leuzen aan
geheven van alle kanten. Die kreten en leu
zen zijn niet nieuw, maar ze ontwringen zich
heftiger en geweldiger aan de toegeschroef-
de keeien en harten.
Het vreeselijk gebeuren van den oorlog
was ook niet nieuw, maar een herhaling op
grooter schaal van wat eeuw in eeuw uit
heeft plaats gehad. Macht was recht onder
de volken, de standen en de individuen. De
sterksten en de sluwsten er. de rijksten en
de begaafdsten namen of trachten voor zich
te nemen het grootste deel van den buit. Die
er de gelegenheid toe hadden likten naar
boven en trapten naar beneden, alsof 't zoo
van zelf sprak. En die zoo grof en zoo
slecht niet waren genoten toch onwetend
van de voorrechten, die 't onrecht hun had
toebedeeld. Hun welstand werd verkre
gen ten koste van de minderbedeelden.
Voor de onterfden was het misschien niet
zoozeer het gemis aan bezit dat hen griefde
en prikkelde tol verzet, dan wel de brutale
aanmatiging of de onbewuste zelfzucht van
de bezitters, die dat bezit hatelijk en onver-
dragelijk maakte in de oogen der onterfden.
En het is het onnoozele of het misdadige
pogen om zich te handhaven op de plaats,
die men misschien rechtens nooit had be-
hooren te bezitten, wat nu de hartstochten
der niet-bezitters ontketent en ze doet over
koken.
Daartegenover zien we, hoe de re
geering van ons land, met bijna riduculcn
ijver, bereid is toe te geven, onder de pres
sie van t oogenblik, wat langs ordelijken
weg niet kon verkregen worden. Ik denk
aan vrouwenkiesrecht, aan a Jiturigen werk
dag, aan betere staats-pensionneering en
andere eenvoudige eisohen van sociale
rechtvaardigheid.
Nog eens, we zijn geschokt en ontroerd.
Onze mee- en onze tegenstanders, v, e
hebben allen slapelooze nachten en vragen;
wachter, hoe ver is de nacht en we liooren
het antwoord we kunnen 't niet looche
nen de dag komt, maar hoe zal de nacht
zijn, die op dezen dag volgt?
Zal die nacht kalm zijn en rredig, belicht
door de eeuwige sterren of woester en duis
terder dan de nacht, dien we pas hebben
doorleefd
't Wordt vrede tusschen de oorlogvoe
rende landen maar 't dreigt een schijn-
vrede te worden, want er zijn er over en
weer nog te weinigen, die den vrede willen
dienen in geest en in waarheid.
Den vrede dienen in geest en in waar
heid!
Wat beduidt dit?
Als er aan alle vredesvoorwaarden is vol
daan en Duitschland den oorlog, dien het
aanstichtte, heeft betaald met den val van
zijn vorsten en het brood van zijn armen
en de welvaart van zijn rijken is er
dan vrede
Neen, we.weten wel beter.
Als alle lijnen, die de grenzen der volken
aangeven, zuiver zullen getrokken zijn
is er dan vrede
Neen, we weten wel beter.
Als er voedsel en kleeding en zonnige
woning zal zijn voor allen is er dan
vrede
Neen, we weten wel beter!
Zeker de duivelsche machten hoe ze
heeten mogen en waar ze schuilen die
den oorlog ontketenen konden en weer zou
den kunnen ontketenen, moeten onschadelijk
gemaakt worden voor altijd.
Zeker de rijkdommen der rijke moeder
aarde moeten bereikbaar worden gesteld
voor allen te zamen, zoodat niemand uit
hoofde van bezit alleen knecht zij of heer.
Zeker de trots der standen moet worden
gebroken en iedere mensch moet als gelijk
waardige van zijn evenmensch worden
geëerd.
Zoo moet het worden in de naaste toe
komst zal de komende nacht niet nog
donkerder worden dan de nacht, dien wc
nu zien verdwijnen.
Maar dat alles zal ons den vrede niet
brengen.
Wij leven allen te zamen in een verleu-
gende kapitalistische maatschappij en daar
moet een einde aan komen.
„Groot is de tijd en geweldig,
Wee ons als onze harten niet rein z(in."
Want wie hebben schuld aan de ellende,
waarin we materieel en geestelijk verkee-
ren
Zijn dat alleen de vorsten en de rijken
der aarde
Ach hoe goedkoop is 't op ze te schelden
en op ze te spuwen, vooral op de vorsten,
die gevallen zijn als slachtoffers van hun
eigen dwaasheid en de misleiding waarin
ze zijn groot gebracht. Hoe goedkoop is 't
te schelden op de rijken der aarde, die nu
sidderen voor hun bezit.
Wie heeft de vorsten hun macht cn hun
glans verleend Wie heeft de rijken rijk
gemaakt
Graote Houtstraat 113 Haarlem.
PROGRAMMA
van 27 December tot 2 Januari.
1. De Ijsvelden van Canada.
Natuuropname.
2. EMIR het Wonderpaard.
De geweldigste Circusfilm tot lieden vertoond
4 afdeelingen.
3. OPTREDEN van den Heer
TOM BIBB.
Do excentrieke man met de twee geaichten.
PAUZE.
4. De Diefstal in de Goudmijn.
Cow Boy film in afdeeimgen.
Oudejaarsavond is oni theater GESLOTEN.
Nieuwjaarsdag Matinée van 27 uur. Avond
voorstelling aanvang 8 uur.
En wat beteekenen in den diepsten grond
die macht en die rijkdom
Een verouderd inzicht antwoordt: God
verleende aan de vorsten en aan de aan
zienlijken hun staat en hun goed.
Een beter inzicht antwoordt: het onrecht,
gaf hun glorie en voorrechten.
Een nieuw inzicht, waarbij ik mij aan
sluit, is: ons aller kortzichtigheid en dwaze
vereering van macht en rijkdom zijn de
schuldigen.
Want wij hebben aan de droomers en de
dichters hun idealen gelaten en we heb
ben ze niet tot gemeengoed gemaakt, niet
aanvaard voor ons zeiven.
We hebben niet meegebouwd aan een
geestelijke maatschappij, waar brood, ken
nis, schoonheid en levensvreugd is voor
allen.
Wij hebben niet meegebouwd aan een
maatschappij, waar ieder mensch als een
onsterfelijke ziel wordt opgevoed en ge
ëerd.
Wij hebben vergeten, dat de massa nit
individuën bestaat en dat elke individu een
microscomos, een wereld in 't klein, uit
maakt.
W&. hebben voor ons zelf niet ge
vraagd om vrijheid van materieele zorgen;
vrijheid om onzen levensdorst uit te leven.
Daartoe was de oneindigheidsdrang niet
groot genoeg in ons.
Maar we hebben scheel gezien naar de
bezitters, benijdend in plaats van verach
tend hun bezit.
We hebben scheel gezien naar den be-
kleeder van een hooge plaats maar niet
begeerd hoog geplaatst te worden, om aan
hooge eischen van rechtvaardigheid te kun
nen voldoen.
We hebben de eenzame wachters, voor de
hoogste goederen der menschheid, eenzaam
laten staan en zijn meegeloopen de roffe
lende trommen- en de brutale trompetten
van een dwaze en verdwaasde maatschappij
achterna.
Wij hebben beproefd onze uiterlijke en
onze schijn-vrijheid te handhaven en heb-
hen onze innerlijke vrijheid prijsgegeven.
We hebben beproefd ons lichaam te voeden
ten koste van onze ziel.
Wij hebben den wereldvrede niet ge
diend in geest en in waarheid. En zoolang
wij dat niet doen zullen wij geknecht
blijven door veel wreeder machten dan vor
sten en verouderde wetten zijn.
Verstaat mij wèl, vrienden. Ik bedoel niet
tot het hongerende volk te zeggen, dat het
zich moet verzadigen aan idealen voor een
betere toekomst
Wij moeten allen eten om te leven
maar het is een leugen, een groote grove
leugen, dat het „het volk" (en dat zijn wij
allen te zamen), ontbreekt aan voedsel en
kleeding en woning alleen. Het ontbreekt
ons allen te zamen aan een hoog gevoel
van plicht, aan een zuiver inzicht over de
waarde der materieele dingen; het ont
breekt ons allen te zamen aan zuiver in-