ALGEMEEN WEEKBLAD SPAARDEPOSITO'S 4% Gedempte Oude Gracht 63. Telefoon 141. HAARLEM. HAARLEMSCHE BANKVEREENIGING Vergoedt op „De Verjaring van 'sLants Treurspel" 13 Mei 1619. UITGAAN. CINEMA PALACE 13e Jaargang. Losse nummers 10 cents. ZATERDAG 17 MEI 1919. No 20. Prijs per jaar *,- Prijs per nummer 10 cents. Bloementtaalttti (üeehblad. Uitgave der N. Vennootschap „HET MIDDEN". Kantoor voor redactie en administratie: a Advertentiën 25 cents per regel bij contract belangrijke korting. BLOEMENDAAL. Bloemendaalsche weg 113. Gestort Kapitaal I 4,0 SO.000. Reserve ca. f 850.000. Reglementen worden op aanvraag gratis verstrekt. Dit nummer bestaat uit vier bladzijden. 1IOOFD ENHART. Terwijl het gansch niet onverschillig gi noemd wordt, uit welke politieke een heden en groepen een Gemeenteraad be slaat, pleegt geenszins uit het oog ver loren te worden het belang van zijne sa menstelling .van beroepen. Vancandida- ten wordt veelal het. beroep naar voren geschoven om hun de sympathie of al- tlians de stemmen der kiezers te bezor gen. Naar gelang van omstandigheden echter wordt ook wel het beroep verzwe gen. Zoo zouden bijvoorbeeld verdiensten in zeezaken kwalijk kunnen gelden als eene aanbeveling! voor een candidaat naar een der Bloemendaalsche ra idsze- tels, hoe nauw Bloemendaal nu ook bij de zee betrokken wordt. Het voorbeeld van mr. Bijlcveld leert, dat, omgekeerd, ook in het wetboek de weg kan gevonden worden, die leidt, naar de marine-specialiteit. Elk Raadslid krijgt op zijn beurt vraag stukken to beoordeelen, tl ie feitelijk bui ten of boven zijn oordeelingsvermogen gelegen zijn. Dc Raad in zijn geheel pleegt zich bevoegd te achten iu elke soort zaken. En menig raadsbesluit, aan de praktijk getoetst, heeft getoond; vrucht te zijn van der vaderen zonde, die onwetendheid was of waanwijsheid. Maar zoo gaat het ons allen. Wij worden in en buiten huis eiken dag gesteld voor vraagstukken van ziclkundigen aard, ook als wij het woord zielkunde niet eens kennen of begrijpen. Op opvoedkundig gebied heeft me nigeen de grootste verantwoordelijk heid te dragen, terwijl de studie der op voedkunde hem toch altijd vreemd is ge bleven. De school heeft verzuimd ons te leeren, hoe wij vader, hoe wij moeder moeten zijn. En toch staan wij of komen te een of anderen dag te staan voor de moeiliikste vraagstukken, die ouders kun nen worden voorgelegd. Wij verlaten ons op 'ons gevoel. Maar is het niet vreemd, dat wij ons daarop alleen verlaten in de allerernstigste oogenblikken van het leven? Terwijl1 we toch voor allerlei betrekkelijke kleinigheden voorbereiding, leering hebben gezocht Hoeveel Raadsleden zouden er zijn, die geleerd hebben raadslid te worden? Men vindt er. En ze zijnglimlach nietvan journalistieken huize. Ga het verleden na, ook van hen, die meer verantwoordelijkheid hebben te dra gen dan op een Raadslid rust. De krant, die meer elan haar lezers haar schrijvers eiken dag dwingt tot belangstelling voor alle kleuren der levenskaleidoskoop, heeft menig staatsman doen groeien en rijpen. Op de openbare tribune in het Parlement zitten oude rotten, wien de parlemen taire techniek mag benijd worden door menig afgevaardigde. Ach ja, zoo zijn Onder dezen titel schreef het Nieuws van den Dag" Zondag 1.1.: „Heden werd hier met den zwaarde ge- executeerd mr. Johan van Oldebarnevelt advocaat van Holland nadat hij den lande drie-en-dertig jaren, twee maanden en vijf dagen had gediend, een man van groote activiteit, besogne, memorie en wijsheid ja, singulier in alles. Die staat, zie toe dat hij niet valle! God zij zijne ziele genadig! Amen." Zoo schreef op 13 Mei 1619 de griffier in de resolution der Staten van Holland. Er kende deze de schuld van den onthalsde Waarom anders, zoo vraagt terecht B. in de de „Rem. Broedei schap", 1 Korinthe 10: 12 geciteerd? Hij zelf was den dood ingegaan, spre kende deze woorden tot het volk, dat dc terechtstelling op het Binnenhof bijwoon de: „Mannen, gelooft niet dat ik een land verrader ben; ik heb oprecht en vroom ge handeld, als een goed patriot en dies zal ik sterven." Er hieerschte groote politieke spanning in de Geünieerde Provinciën in die jaren. Het Twaalfjarig Bestand had geen opluch ting gebracht. Godsdiensttwisten, de strijd de gangen van het sérail ook vaak den Eunuch beter bekend dan den Sultan. Hiermede wil allerminst betoogd zijn, dat een: Raad uit journalisten behoort te bestaan. Want van practischen aanlegt zijn dezen geenszins altijd. Enmen kent de kleur der Theorie. Het .zijn juist de practische cisehen, welke zooveel gewicht in dc schaal leg gen bij de keuze van Raadsleden. Een Gemeenteraad komt te staan voor vraag stukken van den meest uiteenloopendeii aard. Voor vraagstukken, die verstand eischen van ontginnen, van bouwen, vaji behceren, van uitbuiten. In zijn geheel kan de Raad onmogelijk van al die zaken verstand hebben.. Hij kan zich laten voor lichten door ambtenaren en raadgevers. Maar de waarde van die hulp is toch ,ook weer niet te schatten zonder kennis van liet onderwerp. De ziekt! pleegt wel een oordeel te hebben over de knapheid van zijn ge neesheer, maar in den regel is dat oor deel zoo weinig waard als de uitspraak van een boer over de verdiensten van een electrotechnicusof omgekeerd. In den bestannden Raad vinden wij een arts, een paar meesters in de rechten, een paar kweekers, een groot-industrieel, een aannemer, en verder een aantal per sonen, die als „koopman" te boek staan. Welk een groote kunst koopmanschap ook is, zij wordt door te velen beoefend dan dat men mag aannemen, dat allen haar tnachtig zijn. De „koopnmn", die langs de huizen vent en iets klagelijks weet te leggen in den toon, waarop hij u zijn beroep kenbaar maakt, verschilt in velerlei opzicht, Vaak, van het hoofdl eencr groote handelsonderneming, die zich met trots op zijn beroep verheft. Toch kan do kleine venter grooter „koop man" zijn dan dc eigenaar van de villa op welks stoep hij staat. En zoo. is de welstand van den koopman ons geen borg voor zijn meesterschap. Het blijft niette min een feit, dat de venter minder kans heeft om lid van den Raad te worden dan de koopman, wiens welslagen niet altijd nageplozen wordt. Wat de rechtsgeleerden aangaat in den Bloemendaalschen Raad, de niet gepro moveerde schrijver van deze simpele re gelen heeft allen eerbied te betrachten tusschen de remonstranten en de contra remonstranten, schokten de kerk. De con tra-remonstranten verstoorden de gods dienstoefeningen der tegenpartij; waar zij de macht in de kerk niet in handen konden krijgen, scheidden zij zich af, wijl zij geen gemeenschap wilden houden met de remon stranten. Het edict van de Staten van Hol land, dat men over 't leerstuk der voorbe schikking zou zwijgen en het geschil in der minne bijleggen, wekte slechts een luide klacht over onderdrukking van den gods dienst. Toen vaardigden de Staten, onmiskenbaar op aandrang van Van Oldenbarnevelt, de „scherpe resolutie" uit, waarbij den steden vergund werd, waardgelders aan te stel len, die alleen gehoorzaamheid schuldig zouden zijn aan den Stadhouder, onder wiens bevel de geheele Nederlandsche krijgsmacht stond. Van dat oogenblik aan was het land voor een Stadhouder en een Landsadvocaat te klein. Oldenbarnevelt werd op 29 Aug. 1618 op bevel der Staten-Generaal, maar inder daad krachtens den wil van Prins Maurits, gevangen genomen, de regeering in de meeste steden werd omgezet en de waard gelders werden naar huis gezonden. Een zeer partijdige rechtbank van 24 leden veroordeelde den 72-jarigen grijsaard ter dood en op 13 Mei geschiedde de te voor bunnen meesterstitel. Maar liij mag1 zicli toch afvragen of mr. Jocometii en Jhr. mr. 1'. Teding van Berkhout ooit gvtoond hebben door juridiekc kennis uit te blinken. En zoo ja, of diezelfde per sonen dan op minder eerbied aanspraak hebben in de bedrijven, die door lien worden waargenomen zonder bul. Mr. Jacomotti, die zicli niet herkiesbaar stelt en niet heengaat zonder waardeering achter te laten, kan wel het meest on bevooroordeeld in het debat wonden ge bracht. Hfj placht beschouwd ie worden als de onder wij sspec ia li tei o, deed ook op geld als financier, maar geen van deze beide eigenschappen spruiten toch nood zakelijk voort uit zijne rechtsgeleerd-zijn. Wij zullen misschien niemand liever dan .dr. Born water in <len Baad her kozen zien. Maar het is daarom volstrekt niet gezegd, dat de geneeskundige ook hygiënist is. Aan de volksgezondheid wordt door mannen gearbeid, wier ver diensten zonder afgunst het eerst door medici zullen worden erkend. Bouwkundige talenten hebben wü in don Raad niet kunnen ontwaren. Een van du wethouders is wellicht onder de be- ri> êpsrubriek vita „bouwkundigen" te rangschikken, maar in den regel wordt in architectonische kringen weinig waar- dcering gevonden, voor de bouwkunde van aannemers wel te onderscheiden van hunne bouwkundigheid. En terwijl de gewone leek zóo zou denken, dat een aannemer toch allicht meer verstand zon hebben vau een waterleidingsaanleg dan een koopman ook al is die koopman voornemens op te treden als directeur van een aan waterleiding wellicht ver wante zwemschool' hebben we daar over wel eens andere noten hooren kraken. Multatuli is nog niet verouderd en wat hij zeide van de Specialiteiten mag nog wel eens herlezen worden. Het beroep op de beroepsvaardigheid der Raadsleden is voor een groot deel zinledig. Voor een groot deel want niets is geheel waar waar met volkomen uitsluiting van liet tegengestelde. Indien het beroep van den candidaat! hem het zwaarst moest worden aangere kend, op welken candidaat zonden dan zij hun vertrouwen stellen, die wenschen, dat de nieuwe Raad iets zal doen voor cle volksontwikkeling, voor ruimte voor rechtstelling die door Vondel een moord genoemd werd, toen hij ze een jaar daarna in een zijner scherpste hekeldichten bezong. De terechtstelling leek noodeloos. 't Was vergeefs den hals gekorven. De landsadvocaat was reeds in Augustus 1618 gevallen, van hem was geen tegen- revolutie te duchten. De regeering alom in den lande was op Maurits' hand. In „Onze Eeuw" van deze maand schrijft prof. H. Brugmans: „Waar was in de nieuwe orde van zaken nog plaats voor den ouden advo caat, wiens leeftijd een hernieuwde actie bovendien vrijwel uitsloot? Na Augustus 1618 heeft hij feitelijk afgedaan, al heeft hij het zelf wellicht niet geloofd. Om hem on schadelijk te maken, behoefde men hem niet te dooden. En toch acht dr. Brugmans de tegenpartij schuldiger door het ten val brengen van de zen staatsman dan door zijn vermoording. Zij richtte een uitnemende regeering te gronde, zonder daarvoor iets in de plaats te kunnen stellen, dat met het gevallen gou vernement ook maar in de verste verte was te vergelijken. Vondel noemde in zijn „Jaar. Getijde" Oldenbarnevelt het hoofd van Eu ropa. Inderdaad is hij de ware leider der Ku- ropcesche politiek geweest en tevens de cenige leider van buitcnlandsche zaken in Diroeties van Tooneelgezelschappen, Bioscope-Theaters e. d. kunnen de aan dacht op hare inrichtingen vestigen door geregelde publicatie in deze rubriek. De bijzondere voorwaarden worden op aanvraag gaarne medegedeeld. DE ADMINISTRATIE. Groote Houtstraat 111—113 Haarlem. PROGRAMMA van 16 tot en met 23 Mei. 1. VAN QUEBEC NAAR NIAGARA. Interessante natuuropname. 2. HANEKEY KOMT TER HULP. Klucht in 1 afdecliug. 3. FATA MORGANA. Roman van een arm meisje, in 4 acten. 4. Optreden van CAPTAIN BREYDSON and Partner. Verbazingwekkende balance trapeze act. PAUZE. 5. NA HET OPERABAL. Klucht in 2 afdeeÜDgen. Op alle voorstellingen explicatie, uitgezonderd Dinsdagavond. de Bloemendaalsche bedrijven, voor de bevordering' der openbare reinheid, voor het onderwijs aan volwassenen, voor do geestelijke belangen der bevolking? Welk beroep waarborgt zorg voor den werk man, zoowel den werkman in gemeente dienst als den particulieren werknemer? Welk beroep stempelt eenig candidaat tot bevorderaar van het Geluk der Ge meenschap. En dat is toch het hoogste doel, be hoort althans het hoogste doei te zijn vau het Bestuur der Gemeenschap. Mannen en vrouwen van kunde en ken nis zijn er noodig ongetwijfeld. Maar zqo goed als do Koningin met vertrouwen de portefeuille van Marine legt in de handen van een advocaat, zoo goed kun nen wij een Raadsmandaat ter hand stel len aan wien ook. Mits hij verstand hebbe. En ljart. Want Hart is misschien nu nog meer dan ooit noodig in dezen tijd, nu toch feitelijk de Rede een bankroet heeft ge maakt, waarvan een vreeselijke herhaling dreigt door het verdrag, dat ontworpen is met het hoofd, doch waaraan het hart zeker geen deel hoeft gehad. Wel de haat! A. L. PLAATSELIJK NIEUWS. In den nacht van Vrijdag op Zaterdag is ingebroken in de Centrale Kennemerkeuken. De dief is vermoedelijk door een tuimel raam aan de achterzijde binnengekomen en Nederland, van wien men dat zeggen kan. Brugmans schetst in evengenoemd artikel Uidenbarnevelts buitengewone beteeken is in dat opziciit. Op dat terrein is hij meester op alle wapenen. En ten volle nationaal. Oldenbarnevelt was zeker niet minder par tijman dan de meeste andere enzer minis ters in de laatste drie eeuwen. ,Maar in het bestuur van onze buitcnlandsche betrek kingen is hij geheel buiten eti b.ner, alle partijverhoudingen uitgegi oeid." In hem eert ons \o!k een der grootste mannen uit zijn verleden." Tot zoover het „Nieuws van den Dag". Van Oldenbarneveldt, van wiens stoffelijk overschot men niet weet, of en waar het ter aarde is besteld, behoorde tot die uitste kende geesten als Hugo de Groot, Uytten- bogaert, Episiopius, die als remonstranten de vrijheid en verdraagzaamheid in kerke lijke zaken voorstonden en daarin geen an dere lijn volgden dan reeds prins Willem, Maurits vader, voor een verlicht en ontwik keld Nederland de beste achtte. Het zou 300 jaar duren eer door alle ontwikkelden in Nederland de juistheid hunner beginselen openlijk of stilzwijgend werden erkend. H<™ lang zal het nu duren eer men de denk beelden van de meest verlichten van nu aanvaardt

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Het Bloemendaalsch Weekblad | 1919 | | pagina 1