SpciBlB InricMii fir Diners.
Sooprs, AfiWiji, Biiz.
DRACHEN QUELLE
Algemeen Nieuws- en Advertentieblad voor Bioemendaal,
Overveen, Aerdenhout, Vogelenzang, Jan Gijzenvaart en Santpoort
De man met de
stalen zenuwen
NATUUR BRONWATER
HAARLEMSCHE BAN KVE REE NI GING
EFFECTEN EN COUPONS VREEMD GELD
LOK ET-KLUIZEN
De oorsprong der Liberale
en Kerkelijke partijen.
Restaurant „Rusthoek"
CINEM A PALACE
„DE MAN ZONDER NAAM"
Plaatselijk Nieuws.
[bevordert de spijsverteringj
15e Jaargang. ZATERDAG IQ NOVEMBER 19ZI. No. 47.
BLOEHENBAALSCH WEEKBLAD
Uitgave van de Vereenigde Drukkerijen, Bioemendaal. Kantoor voor Redactie en Administratie: De Genestetweg 23. - Tel. 22003
Abonnement:
Voor een vol jaar 4.
Tot 31 December0.50
Advertentiën: 15 cent per regel, bij afname van 500 regels of
meer korting. Vraag en aanbod, huur en verhuur, koop en
verkoop, van 1 tot 10 regels 1.—elke regei tneer 10 cent.
Titsschen den tekst of op een bepaalde plaats speciaal tarief.
BLOEMEND,A Al..
BUITENLANDSCME WISSELS - CREDIE TEN - DEPOSITO'S
VERSTREKT CREüIETBRIEVEN ÓP BINNEN- EN BUITENLAND
DOCUMENTAIRE CREDIETEN
Dit Nummer bestaat uit Twee Bladen.
Er bestaat een hoogmoed, een hooghartig
heid die ik vereer, 't Is den moed om waar te
zijn, de hooghartigheid die 'zich te hoog
acht, om in laagheid te bukken voor maat
schappelijke vooroordeelen, de uitgevonden
goden van den dag; een hoogmoed die dei
moed is der hooghartigen, om eer, welvaart
en toekomst ten offer te brengen aan de Eer,
wier wetten geschreven staan in het hart.
Ideën van Qufntilianus.
STERREN.
O, de heilige onsterflijke sterren, hoog boven
mijn sterfelijk hoofd,
Waar 't geloof met zijn kindervertrouwen mij
een hemel eens had beloofd.
Als mijn oogen zich sluiten voor eeuwig en
mijn lijf wordt ten grave gebracht!
O dc stille otibegrijplijke sterren! o 't myste
riën heir van den nacht!
Lief, de dag is zoo druk en zoo nuchter, zoo
voor 't kleine en voor 't stoflijke alleen
En de menschen verloochnen hun ziel en
naar 't eeuwige leven vraagt geen.
Kom met mij waar de heilige nacht met
haar oogen van sterren ons wenkt,
Waar een adem van liefde ons omzweeft en
de hoop met haar beker ons drenkt.
Lief, eens zullen wij sterven, wij heiden, wij
samen of ieder alleen,
En het graf is zoo diep en de hemel zoo hoog
en of God leeft weet geen.
En 'k heb niets dan de stem van mijn hart,
dïe mij 't eeuwige leven belooft.
En dc heilige onsterflijke sterren, hoog boven
mijn sterfelijk hoofd.
Uit „Groote Dichters van den laubten
tijd". Uitgave: J. M. Meulenhoff, Damrak 88
Amsterdam.
De instelling en de ontwikkeling der parle
mentaire instellingen behooren tot de belang
rijkste historische verschijnselen: de vooruit
gang is zelfregeering, d.i. de vrijheid der volke
ren, openbaart zich hier.
Vanaf de privileges door Floris V aan de
steden geschonken tot de jongste grondwets
herziening toe, breiden de macht, de bevoegd
heden der volksvertegenwoordiging zich uit,
tegelijk met den kring, die de leden kiest. Hoe
veelzijdiger de taak wordt, hoe meer ver
schil van inzicht én van belangen zich open
baart. Eeuwenlang zijn de meest verwaarloos
de belangen die van niet in regeering of
parlement vertegenwoordigde groepen. De
politieke strijd gaat dan om parlementaire
rechten, om kiesrecht. Sinds de verovering
van algemeen kiesrecht zijn alle bevolkings
groepen in het parlement opgenomen; de partij
strijd wordt binnen het parlement uitgestre
den.
De wisselwerking van volksbelangen en
partijgroepeering is een kant dezer historie;
dc tweede kant is de toenemende neiging
der partijen om zich als een zelfstandig or-
Bioemendaal
(Eindpunt tram Haarlem Bioemendaal)
Aboniienients-Diners a f 2 per couvert
f 50 per maand
ganisine met eigen tradities enbelang-
gen te gedragen, zoodat een buitenstaander
zich afvraagt; gaat het om volks- of om par
tijbelang? Zoo komt er verzet tegen het par
tij-wezen als zoodanig, zoo komt er onver
schilligheid in breede lagen der bevolking.
Eu dit zal de verwording van het partijwezen
in de hand werken, omdat daar nu eenmaal
over onze belangen wordt beslist.
De staat bepaalt ons leven mede door te
zorgen voor de gezondheid, te waken over
arbeid en rust, door fret handhaven van rust
naar binnen en buiten, het verschaffen van
onderwijs en woningen en last not least: door
ons voor dit alles telaten betalen.
En wie zijn afkeer van „politiek" overwint
en poogt zdch te oriënteeren, dreigt de kluts
kwijt te raken bij de keuze uit ruim 2 dozijn
staatkundige partijen! En de groote partijen
hebben behalve hun beginselprogram hun ver
kiezingsprogram en als ze 't zoover brengen
een regeeringsprogram. Het beste kan men
de partij echter beoordeelen naar het ver
werkelijkte program, n.l. naar wat ze gepres
teerd heeft.
Om een oordeel te kunnen vellen dienen we
de historische ontwikkeling na te gaan van
program tot staatscourant hoe vaak een
lijdensweg!
Verder zijn van groote beteekenis, de wij
ze, waarop de uitvoerende macht wordt uit
geoefend, welke geest Kon. besluiten, voor
schriften, e.d. beheerschen; welke de tactiek
dor benoemingen is. Zoo staat tegenover het
liberale beginsel om den meest bekwame of
rechthebbende te benoemen, de katholieke
eisch, dat er bij de benoemingen op gelet
dient te worden dat 'k van ieder ambtenaar
corps Roomsch is, omdat 'U der Nederlan
ders dat is.
Om te weten wat we aan een partij hebben
is 't noodig, na te gaan hoe ze zich heeft
ontwikkeld en hoe ze heeft geregeerd. Inzicht
in de partijen brengt med'e: inzicht in onze
geschiedenis der laatste eeuw.
De partijen hebben zich tusschen 1880 tn
1885 geconsolideerd, (de S. D. A. P. een tien
tal jaren later) nadat ze omstreeks 1848 in de
Tweede Kamer optraden.
De wortel van de clericale en liberale par
tijen reiken echter tot in de dagen van Wil
lem I, de liberale opvattingen tot in de 18de
eeuw; die moeten we dan niet zoeken ip
staatkundig terrein, ze openbaren zich dan
als geestelijke stroomingen in letterkunde,
wijsbegeerte, theologie. Dit nu is een alge
meen historisch verschijnsel, dat nieuwe fasen
in de staatkunde zich eerst als cultuur ver
schijnsel openbaren. Een klassiek voorbeeld
is de Fransche revolutie, de door Rousseau
Voltaire, de Encydopaedisten, zich 't eerst als
geestelijk verschijnsel openbaarde: de geest e
lijke leiders kwamen 't eerst tot 't bewustzijn
van de onhoudbaarheid der toestanden.
De centrale idee, door de Fransche re yin-
tie verwerkelijkt is deze, dat de sotivereini-
teit berust bij 't volk, niet bij den vorst.
Deze opvatting is verketterd door Bilderdijk,
Da Costa, Groen van Prinsterer, de stichters
der anti-revolutionaire partij naar den geest.
Doordat het ohgeloovige Frankrijk deze leus
aanhief meende ze er een vrucht van het
ongeloof in te moeten verfoeien. Ze hebben
niet beseft, dat de Franschen de rechten van
den mensch uit Amerika geïmporteerd had
den en dat in Amerika en in Engeland de
Calvinistische zuurdeesem het conflict tusschen
het absoluut gezag van boven en het vrij
heidslievende volk had doen rijzen, Cromwell
en de Puriteinen zijn even rasechte Calvinis
ten als Marnix en de Geuzen, en Willem lil
van Oranje heeft met de wapenen in 1688 den
wettigen absoluten vorst verjaagd om volgens
den Engelschen volkswil de constiutioneele
monarchie in Engeland te vestigen.
De zoogenaamde revolutionaire beginselen
waren dus indirect van onverdacht Calvanis-
tischen huize! Doordat ze hier vooral door
Fransche bemiddeling ingang vonden, waren
ze in rechtzinnige oogen een vrucht van het
ongeloof.
Reeds in 1795 had Bilderdijk zich verzet
tegen den eed ter erkenning van de opper
macht des volks; na 1817 heeft hij als privaat
docent een kleine kring leerlingen in dien geest
opgeleid. Zoo kwam Da Costa met zijne
„Bezwaren tegen den geest der eeuw" en
Bilderdijk met scheldverzen tegen Openbare
^School en vaccine.
Ook Groen stamt uit dezen kring. Dit is de
Hollandsche wortel van het réveil: dogmatisch-
calvinistisch; uit Zwitserland kwam de vro
me, ethische herleving van het christendom.
Een tijd lang blijven beide richtingen in het
Réveil vereend, totdat in 1857 op politiek ge
bied de scheiding tusschen de Calvinrstiscli-dog-
matische, anti-revolutionaire partij en de
ethischdrenischen, die zich later als chrisielijk-
historischen zuilen organiseeren, zich vol
trekt. Groen wil met de eerste richting, de
Ned. Herv. Kerk weer tot belijdende kerk
maken, met onverkort gezag van bijbel,
Caivijn en formulieren van eenigheid, en deze
kerk tot Staatskerk. Groen is behalve anti
liberaal ook sterk anti-roomsch.
Deze beweging wordt door de regeering
gewantrouwd: Da Costa houdt bijbellezingen
met de politie voor de deur.
Ook de katholieken ontwaken: de dichter
en schrijver Alberding Thijni heeft getracht
de Rooinschen op algemeen beschavingsgebied
te vereenigen; hij eischt het Nederlanderschap
voor zijn geloofsgenooten op geen ambten.
I hijm stond sterk onder den invloed van Bil
derdijk, maar ook van Potgieter, den stichter
van de Gids (1837) en dj|e dc .sluimerende
krachten der natie wil wekken door de glorie
der 17de eeuw tegenover de dorheid van
eigen tijd te zetten. De gid's-kring is een be
langrijke iactor geworden in de hernieuwing
der vrijzinnige beginselen óók op het gebied
der Staatkunde.
Hier is Thorbecke de groote man, de drij
vende kracht geweest, die de boeien van het
aarts-conservatieve, autocratische régime van
Willem i en Willem II heeft verbroken en in
zijn wetten de staatkundige vormen heeft ge
schapen van het Nederland van den nieuwen
tijd. Gevormd in de spheer van het Duitsche
wetenschappelijke en wijsgeerigc denken, in
den glorietijd der Duitsche wijsbegeerte, stond
hij geestelijk ver boven het benepen Holland
van zijn tijd: maar daardoor juist heeft hij
onder voortdurenden strijd zijn ideeën moe
ten verwerkelijken. Het is de revolutievrees
in 1848 van Willem II geweest, die dezen vorst,
die eerst met Leopold van België en den
Pniisischen koning afspraken gemaakt had
tot wederzijdische garantie tegen (evolutio
naire woelingen, na een paar relletjes van
opgeschoten jongens noopte om aan de gezan
ten der mogendheden te verklaren, dat hij in
24 uur van conservatief liberaal was gewor
den. Toen werd Thorbecke de leider van de
commissie tot grondwetsherziening!
En Thorbecke wist een radicale hervor
ming dloor te zetten. Voortaan zouden de ver
tegenwoordigers van land, provincies en ge-
GROOTE HOUTSTRAAT 111-113 HAARLEM
TELEFOON 671
Vanaf Vrijdag 18 tot en met
Donderdag 24 November.
Het schitterende 5e deel van het interessante
filmwerk
De hoofdrollen worden vervuld door
MADY CHRISTIANS en HARRY L1EDTKE.
Origineele opnamen uit Madrid, Sevilla,
Barcelona, Granada en Algiers.
Zelden werd een seriefilm vertoond, welke
van begin tot het einde zoo boeit.
De belangstelling is nog steeds enorm.
Bespreekt uw plaatsen
GROOT 0RCHEST.
meenten direct door de kiezers worden geko
zen; de kamer kreeg het recht van amende
ment en enquête, de ministers werden verant
woordelijk, die koning onschendbaar; provin
cies en gemeenten krijgen zelfbestuur onder
toezicht der regeering; jaarlijksche begroo
tingen worden ingesteld.
De kieswet tracht Thorbecke zoo demo
cratisch mogelijk te maken; bij de gemeente
wet streeft hij naar een belastingstelsel naar
draagkracht: directe belastingen inp'aats van
accijnzen die toen nog zwaar drukten op
brood, vleesch, zout, suiker en sterken drank!
Vete hervormingen worden door conserva
tieve gezindheid van zoogenaamde liberalen
tegengehouden; een inkomstenbelasting in den
bescheideii vorm van- belasting op rente van
eifecten wordt herhaaldelijk geketst en pas
na 1890 ingevoerd.
De scheepvaartwetten hebben ons land tot
vrijhandelstaat gemaakt en met de wetten
ten bate van het verkeer voor onzen lateren
economischen opbloei vrij baan gemaakt.
De principiëele conflicten met de clericalen
openbaren zich bij de wet op het Lager On
derwijs.
Bij de schoolwet openbaart zich het ver
schil tusschen ethischen en gereformeerd;
maar ook het gemeenschappelijk belang van
Roomsch en Calvinistisch clericalisme. Bij deze
gelegenheid begint zich de partijgroepeering
af te teekenen, die tot op heden onze
politieke constellatie beheerscht
J. van den Bergh van Eyshga-Elias.
BLOEMENDAAL.
Bazaar voor het Jeugdwerk. Vanaf j.l.
Dinsdagavond 8 uur tot en met Donderdag
avond is in een der zalen van Hotel „Duin en
Daal" een bazaar gehouden ten bate van het
jeugdwerk.
Wat is jeugdwerk?
Onder jeugdwerk wordt bedoeld werken,
religieus en algemeen vormen der jeugd van
jongens en meisjes van 12 tot 16 jaar, zooals
de Voorz. het in zijn openingsrede zegt.
De samenkomsten welke des Zondags wor
den gehouden, 's morgens en 's avonds mogen
zich in een drukke belangstelling verheugen.
Bovendien gaan zij in den zomer kampee
ren in Hoenderloo.
Voor dit alles is echter geld uoodig en om
daar nu aan te' komen wordt deze bazaar
gehouden.
Zoo'n bazaar kan men echter maar niet
houden wanneer men daar maar eens idee in
BIJ DEN MAALTIJD
