Firma J. Koning Zandvoort
Ert ZanflToortsclie VracM-AÊOËemii
TWEEDE BLAD
F. VAN DIGGELEN ZOON
J. J. HEERENS
DE WOLBAAL"
Auto's en Rijtuigen
G. W. VLEESHOUWERS
J. F. Kroone, Bloemist, Overveen
REÜZENAFSLAG
Snelschoenmakerij.
N.V. Hoenderdos'
„Bloemendaalscli Weekblad"
Zaterdag 19 Augustus 1922
Snoepstukjes.
HOTEL „DUIN EN DAAL"
Dames- en Heerenkleermaker
Coupe gegarandeerd - Collectie Engelsche Stoffen
J. J. VAN AS - HAARLEM
Aanleg en Onderhoud van Modern Tuinwerk.
HaiHHHHaiBHHaHHHl
Eiken Meubelen
Br andstoffenhandel
'V
No. 33.
ONDER DE KOPPENSNELLERS
Ditmaal ontkenen wij ons brokstuk nieuwe
lectuur aan een p^s uitgekomen deeltje uit de
alleraardigste reeks, door J. M. Meulenhoff te
Amsterdam onder den verzameltitel „Ons Mooi
Iodic" uitgegeven. De lieer J. Jongejans,
controleur der Buitenbezittingen, heeft zijn
ervaringen Uit Dajakland te boek gesteld, en
deze Kijkjes in het Leven van den Koppensneller
en zijne Omgeving zijn met tachtig welge
slaagde foto's, door den schrijver zelf genomen,
en een kaartje verlucht.
De volgende aanhaling betreft een kenschet
sing van den Dajak.
Een van de goede eigenschappen van den
dajak is zijn liefde voor zijne kinderen en in
verband daarmede voor zijne vrouw. Baart
zij geen kinderen, dan is dit voor een dajak
een reden voor echtscheiding; overigens komt
dit weinig onder hen voor. Met is aardig re
zien, hoe een dajaksche vader uren en uren
achtereen in de voorgalerij met zijn .jongstge-
borene op den rug in het kinderdraagmandje
op en neer kan wandelen, hem troostend nu
eens met het gerinkel van mooi geslepen
schelpjes, dan weer door hem langzaam heen
en weer te schommelen, terwijl hij het poezele
handje, dat over zijn schouder heen naar vo
ren steekt, knusjes in de zijne houdt; en aan
doenlijk is de trots van den vader ,die den
vreemdeling een schare flinke zonen kan
toonen. Moe grooter het aantal kinderen, hoe
grooter de genegenheid voor zijn vrouw, wier
trots op haar spruiten niet minder is dan die
van haar echtgenoot. Bovendien geniet de
vrouw in de dajaksche maatschappij eene be
voorrechte positie, al moet zij volgens onze
begrippen hard werken en dikwijls vrouwen
onwaardigen arbeid verrichten; zij wordt niet
als bij andere inlandsche volkeren op den ach
tergrond gezet. Bij belangrijke besprekingen is
zij tegenwoordig, spreekt zij mee, terwijl haar
woorden soms niet weinig gewicht in de schaal
leggen. Voor een moderne vrouwenbeweging
om van te watertanden.
Naast liefde voor zijn kinderen heeft de da
jak als tweede goede eigenschap een gezond,
logisch en vlug verstand, gepaard aan een goed
humeur. Hij is bevattelijk en neemt spoedig
zaken over, van welke hij meent, dat ze hem
van eenig nut zullen zijn. Logisch is hij in zijn
vragen: honderden malen vroeg men mij, waar
om ik hun gesnelde koppen afnam, terwijl ik
ze zelf bewaarde, hen strafte voor enkele snel-
partijen, terwijl in Europa gedurende de groo-
ten oorlog dagelijks honderden en duizenden
Vielen. Waarom de vorsten daaraan geen einde
maakten, was hun onbegrijpelijk. Moeilijk te
beantwoorden vragen! En wanneer ik hun dan
mededeelde, dat onze Vorstin, onze Radja Doh,
daaraan niet meedeed, waren ze wel dank
baar, maar niet voldaan.
Zonderen we het overmatig drankgebruik uit,
dan is de dajak in zijn voeding overigens matig;
matigheid is hem aangeboren, hetgeen niet
wegneemt, dat hij, met de Kompenie reizend,
veel behoeften heeft, waaraan hij anders niet
zou denken. Naast rijst hetgeen hij in flinke
hoeveelheden gebruikt eet hij nog knollen
(oebi), maïs (djagoeng) of teboe (suikerriet)
en bij misoogst of in tijden van nood sagoe,
maar overigens heeft hij geene behoeften. Al
leen is hij de vrouwen eveneens verzot
op rooken en sirihkauwen.
Aan beleefdheid paart de dajak een gepaste
vrijmoedigheid. Met is voor europeanen, die
steeds met kustbewoners omgingen, dikwijls
eigenaardig te zien, hoe vrijmoedig de dajak
is en dikwijls worat dit als onbeleefdheid uit
gelegd, hetgeen het inderdaad niet is; trou
wens hij ziet te veel tegen den europeaan op
oin hem willens en wetens onbeleefd te be
handelen. Maar ook onder elkaar nemen ze
de beleefdheid streng in acht, hetgeen vooral
uitkomt in het gedrag van jongeren tegenover
ouderen. Moogere leeftijd staat voor den da
jak gelijk met meerdere ervaring, meerdere
levenswijsheid en de stem der ouderen is altijd
beslissend voor een bepaalde zaak.
Als bij mijn komst in een kampong de men
schen zich verzamelen om het haardvuur in
de voorgalerij van het hoofd, dan zijn het naast
dezen de ouderen, die dicht bij het vuur zitten;
de jongeren blijven op eerbiedigen afstand, wee
dengene, die onrechtmatig daarop inbreuk zou
inaken. Bij de opvoeding der kinderen wordt
op een en ander streng gelet. Zoo eischt de
beleefdheid, dat men vreemdelingen gastvrij
ontvangt; de meest primitieve dajakstammen
houden zich daaraan en de huisvrouw en de
dochters des huizes, die blijken niet voldoende
bekwaam daarin te zijn, staan aan algeineene
minachting bloot, zelfs zou een man zich om
die reden van zijn vrouw kunnen laten schei
den.
Zoo zijn er enkele families onder de Bauhau's,
die geen hertevleesch mogen eten; het zou
onbeleefd zijn zoo men dit wist dezen
menschen dergelijk vleesch aan te bieden. Zoo
mag men ook niet over een liggend of sla
pend mensch heenstappen, enz.
Bij feesten zullen de ceremoniemeesters be
dienen volgens stand en leeftijd.
De dajak is gastvrij, wee dengene, die daar
tegen zou zondigen; een berisping der ouden
zou zeker z'n deel zijn, zooals in vergaderingen
steeds placht te geschieden, wanneer ik hun
bij wijze van leering de bevelen van het gou
vernement overbracht en de ouden van die
gelegenheid gebruik maakten den jongeren nog
eens een lesje te geven: Wij dajaks,
gingen vroeger steeds op sneltocht, wij vier
den feest en verlangden naar het vermeerde
ren der doodskoppen, die de galerijen onzer
huizen sieren; bij ons werden snellers door
de jonge meisjes gefêteerd, bezongen en be
wierookt, doch nadat de wit-menschen tot ons
kwamen en ons het snellen verboden, hebben
wij ons onderworpen aan hun bevel. En toch,
wij waren begeerig naar eer en roem. Waarom
gehoorzamen jullie dan niet aan het bevel van
den wit-mensch? Zijn jullie dan zooveel mach
tiger dan wij? Wat hebben jullie toch voor
adat? Wij gaan niet naar de ladangs als de
controleur komt, doch wachten thuis op zijn
komst en houden kippen, varkens en rijst ge
reed. Doch hoe ontvangen jullie den grooten
heer en de gasten? Ik zie daarbuiten de var
kens, doch heb nog geen doodsgil der dieren
gehoord. Is dit jullie gewoonte om den groo
ten Heer te ontvangen?"
De dajak is niet fanatiek, wel vasthoudend
aan oude gebruiken, al dreigt dit door meer
dere aanraking met europeanen minder sterk
zich te uiten. Onder elkaar wordt een en ander
wel in acht genomen, vooral onder de -ouderen,
die geen inbreuk daarop zouden dulden. Een
wereldburger is hij niet; hij is gehecht aan
huis en haard en gaat wel eens op een handels
reis, maar heel lang duren deze tochten niet;
evenals bij de Romeinen iedere vreemdeling
hostis of vijand was, zoo zijn bij de dajaks
naburige stammen meestal zijn vijanden, voor
al in vroeger tijd, maar al is dit ook de laatste
jaren veel verminderd, veeten en kwesties blij
ven er altijd in grooten getale bestaan, waarvan
de oplossing voor den bestuursambtenaar niet
altijd even gemakkelijk is en dikwijls een lang
durig onderzoek vereischt. Vooral rechten op
gronden spelen evenals overal elders in
den archipel hierbij een groote rol.
Op reis met een europeaan is de dajak vol
toewijding en voelt hij zich gedurende dien
tijd bepaald verantwoordelijk voor het wel en
wee van zijn medereizigers. De goederen wor
den bewaard als waren zij zijn eigendom en
ongevraagd zorgt hij voor een behoorlijke rust
plaats en onderdak. In de rimboe leert men deze
eigenschappen waardeeren. Bovendien is hij
door zijn vroolijkheid en levendigheid en altijd
bezig zijn een aangenaam gezelschap in tegen
stelling met maleiers, die veel onderdaniger
en welwillender zich voordoen, maar inder
daad veel minder te vertrouwen zijn.
De dajak is niet diefachtig. Gedurende mijn
reizen is mij nimmer iets ontstolen; zelfs zijn
mij wel voorwerpen uit de diepe binnenlanden
teruggebracht, welke men meende, dat ik ver
loren of bij vergissing achtergelaten had, even
als men vertelt, dat in Montenegro alle voor
werpen aan koning Nikita werden terugge
bracht, hoever in de onherbergzame streken
deze ook verloren gingen.
Diefstalzaken van dajaks onderling werden
nooit aangebracht; wel werden dajaks dupe
van de roofzucht van maleiers. De eenlge re
den waarvoor dan ook de dajak gestraft werd,
vond zijn grond in snelzaken.
Over de dankbaarheid van den inlander in
het algemeen is reeds veel geschreven en ge
sproken; sommigen beweren, dat deze wel
bestaat, anderen ontkennen absoluut het be
staan ervan. Of de dajak deze eigenschap be
zit, zou ik niet met een volmondig ja kunnen
oeantwoorden, maar ook niet willen ontken
nen. Met hestaan van dankbaarheid is dikwijls
zoo moeilijk aan te toonen, vooral bij belang
rijke aangelegenheden. In kleine zaken echter
heb ik dikwijls bejegeningen ondervonden, die
aantoonden, dat de dajak wel degelijk deze
goede eigenschap bezit.
Door het bovenopgesomde zou men den in
druk krijgen, dat den dajak louter meer of min
der goede eigenschappen werden toegeschre
ven. Thans zijn de minder goede aan de beurt.
Mij is bedelzuchtig in hooge mate. Bij bezoek
aan kampongs ligt den vrouwen en kinderen
het makè-makè vragen om allerlei voor
werpen) in den mond bestorven, terwijl zij er
liefst zoo weinig mogelijk of in het geheel
niets voor terug willen geven. Stelt men voor
een of ander te ruilen, dan wordt eerst nauw
keurig onderzocht of het voordeel aan hun
zijde is, zoo niet, dan wordt de ruil geweigerd.
Sommigen beweren, dat dit in verband zou
staan met hun chineesche afkomst.
Trouwens bij de Papoea's in Centraal Nieuw -
Guinee trof ik later hetzelfde verschijnsel aan,
in nog erger mate misschien. Ook dezen wei-
ZONDAGNAMIODAG AVOND- EN DINER-CONCERT
Permamente Tentoonstelling van Schilderijen
gerden beslist door het ophalen van een schou
der of door het maken van een pruttelend ge
luid met den mond, een ruil, welken zij niet
in hun voordeel vonden.
Vooral de dames in een dajakkampong zijn
er altijd op uit om naalden, kralen, spiegeltjes
en dergelijke voorwerpen te vragen, maar heeft
inen er eene iets gegeven, dan staan er binnen
korten tijd velen even begeerig klaar; op den
duur is dit hinderlijk en er werd dan ook een
einde aan gemaakt, door aan het hoofd en zijn
gezin eenige voorwerpen aan te bieden voor
de genoten gastvrijheid. Trouwens bij eene
weigering op hun verzoeken voelen zij zich in
het geheel niet ontsticht.
In tegenstelling met de dapperheid van den
dajak, die ons uit onze jeugdjaren is bijge
bleven, is hij zeer laf, dikwijls wreed en on-
verdraagzam. Nooit zal hij zijn vijand, we
wezen daarop reeds wiens schedel hij be
geert, in een openlijken strijd te lijf gaan. Van
uit een hinderlaag wordt deze bepijld en het
weerlooze slachtoffer geveld. Voor sterkere
stammen legt hij dadelijk het hoofd in den
schoot en een eenigszins bruusk optredend
hoofd kan zeker van invloed zijn. Wel zal hij
tegen flinke persoonlijkheden lijdelijk verzet
toonen, de kampong verlaten en een scheuring
trachten te veroorzaken het ontstaan van
zoovele dajaksche gehuchten en gehuchtjes
vindt daarin zijn oorsprong, maar daarbij
bepaalt zich dan ook zijn optreden. Evenals
bij de Papoea's kan éen vreesachtige een ge-
heelen troep op de vlucht jagen of angstig ma
ken. Toen mijn reisjongen we waren nabij
de Serawaksche grens gekampeerd voor de
grap uitriep „daar komen de Hebans," wetend
hoe bang ze voor dezen stam zijn, zaten allen
in zak en asch en wilden, hoewel gewapend,
vluchten, hetgeen ik echter spoedig voorkwam,
door hun te vertellen, hoe ze zich hadden laten
beetnemen.
Een slechte eigenschap nog, welke den hoof
den meer in het bijzonder aankleeft, is onrecht
vaardigheid tegenover hun kamponggenooten.
Een vriend of familielid zal worden geholpen,
ook al misdoet hij nog zoo ernstig, terwijl een
ander geen goed kan doen. Dit is trouwens
eene eigenschap van inlandsche hoofden in
het ali^meen.
Vermelden we nog, dat de dajak verzot is
op spel en hanengevechten met de slechte ge
volgen daaraan verbonden, dat hij is leugen
achtig en egoïst, dan is hiermede de rij zijner
slechte eigenschappen afgesloten.
Toch is de dajak in weerwil van de erken
ning zijner fouten mij zeer sympathiek en wat
mij persoonlijk aangaat zal ik hem steeds in
dankbare herinnering houden voor het vele
goede, wat ik van zijne zijde ondervond. Dat
de dajak dan ook zooals sommige ambte
naren zouden willen hoe eerder hoe liever
van het aardrijk dient te verdwijnen, is eene
bewering, die ik niet gaarne zou onderschrijven.
En ten slotte: vertoonen ook wij im groszen
u'nd ganzen niet dezelfde eigenschappen, al zijn
ze met een vernisje overgoten? Zijn ook in den
grond der zaak de dajaks al zijn ze in veel
primitiever omstandigheden grootgebracht dan
wij niet menschen zooals wij zeiven?"
SPOORSTRAAT 13 ZANDVOORT
(Werkplaats: Van Ostadestraat 30.)
Jansweg 14 Haarlem,2 min. van het station en tram)
Amsterdam, Kinkerstraat 144. Telefoon Z. 6904
Groote sorteering Kousen en Sokken,
DAMES HANDWERKEN - BÉBÉ-ARTIKELEN
TELEFOON 2010
Internationaal meubeltransport onder volle
garantie. Transporten van brandkasten en
machines. Inklaring van buitenlandsche
zendingen.
Verhuizingen
Transporten
DOMP.VLOEDSLAAN 49 TELEFOON 3823
Levering van alle benoodigde materialen tegen uiterst
concurreerende prijzen. Nette afwerking.
Adviezen zonder verplichting.
Loopt U met pijn?
Heeft U gebreken aan uw voet?
Zakt uw voet door of heeft U platvoeten?
Laat dan uw schoenen of laarzen maken bij:
(FIRMA C. J. VAN DUIVENBODE)
HAARLEM, TEL. 2815, KLEINE HOUTWEG15a
LUXE ORTHOPAEDISCHE LAARZENMAKER
Speciaal adres voor voetbekleeding in
luxe en orthopaedlscbe uitvoering
Lederkeus uit 30 kleurenBoxcalf, Chroom,Glacé enz.
REPARATIE-INRICHTING le KLAS
Door het vakkundig bewerken van Uw laarzen
heeft U bij een wandeling geen hinder meer van uw
gevoelige voeten.
Ie en 2e prijs behaalt op de Vak-tentoon
stelling van Schoen- en Lederindustrie
te 's-Gravenhage.
Massief eiken buffetten met
geslepen glas en ronde deur
tjes f77,50, Groote eiken linnen
kasten met geslepen glas f 70,
Eiken spiegels, zeer groot f 19,
Schilderijen f 10.50 p. p., huisk.
am. f 40, salonkam. am. f 50,
Salontafels f20, Achtkante, ova
le en schuiftafels, huiskamer
stoelen f 31 dt 6 st. enz. Alles
in eigen werkplaats gemaakt.
A. ZEGWAART.
Mr. Meubelmaker, Klaverstr. 8.
Heeren zolen en hakken f2.—
Dames zolen en hakken f 1.50
Kinderzolen en hakken v.a. f 1.
Prima grondstof en hout gepend.
Wordt gehaald en bezorgd
door geheele stad. Briefkaarten
worden vergoed.
DRAPPENIERSTRAAT hoek 13.
Aanbevelend,
i. NIEUWPOORT.
Leidschepl. 15-19 HAARLEM
Telefoon 773.
worden netjes en degelijk geschilderd bij N. H.
BOSSCHIETER, Korte Heerenstraat 18, Haarlem
Telefoon 2376
NIEUWSTE KLEUREN VERLAAGDE PRIJZEN
BEDDEN- EN MATRASSENMAKER
STOFFEERDERIJ EN BEHANGERIJ
GEN. CRONJÉSTRAAT No. 120 - SCHOTEN.
