BOEKEN EN TIJDSCHRIFTEN
SPEL-RUBRIEK
KUNSTJES MET KAARTEN.
DRUKKER3J TIMMER
belast zich met het plaatsen
van advertentiën in elk
daarvoor op te geven blad,
zonder prijsverhooging
Bij brand een der volgende
nummers opbellen:
0 VER VEEN Te,e*oonnumm",, 10960
AERDENHOUT - Telefoonnummer 26103
BENTVELD - Telefoonnummer 26017
VOGELENZANG - Telefoonnummer 28129
„Den Gulden winckel", het bekende geïllustreerd
maandschrift voor boekenvrienden ondier leiding
van Gerard van Eckeren (Esser) en J. Greshoff;
uitgegeven door de Hollandia-drukkerij le Baarn,
handhaaft zijne hooge reputatie van ernstig, actueel,
modern-in-den-goeden-zin-van-'t-woord en ook
uiterlijk goedverzorgd tijdschrift. Het beleeft
reeds zijn 26e jaargang (de prijs is slechls J 5.
per jaar, franco thuis! afz. nummers 0.45, inder
daad weinig!). Naar het zeer belangrijke hoofd
artikel „Twintig jaren Schiisselburg" een be
spreking van het 'boek van Wera Vigner: Nacht in
Rusland, herinneringen uit mijn leven moge het
onder dezen titel een Nederlandschen vertaler
vinden, kunnen wij slechts verwijzen.
Wij nemen ditmaal het volgende als voor tal
van onze lezers onmiddellijk aansprekend, over:
KRONIEK VAN HET PROZA
Dr. J. D. Bierens de Haan, Menschengeest:
Rede, Zedelijkheid, schoonheid, Religie.
Amsterdam, 1927 S. L. v. Looy.
In het Kenaupark te Haarlem, dicht bij de Ro
zenstraat, staat een massale, grauwe villa, achter
een ijzeren hek.
In die villa woonde eertijds de familie Bierens
de Haan. Weinige Haarlemers, die de familie Bie
rens de Haan niet kenden. Het was een dier, toen
al min of meer ouderwetsche, kloeke geslachten,
welke aan de onrustige, charlestonnende en uit
huizige menschen van dezen tijd moeten aandoen
als een legende. „Alzoo liet Isaï zijn zonen voor
bij het aangezicht van Samuel gaan".... Aan die
oud-testamentische passage moet ik altijd denken
als ik mij de familie Bierens de Haan voor den
geest terug roep. Ik meen mij te herinneren, dat
ik, op Zondagmiddagen met mijn ouders dwalend
door het heerlijke Kennemerland, het gezin Bierens
de IHaan soms wel ontmoette: den vader in zijn
eenigszins gebogen houding en wat sloffenden gang,
vergezeld van zijn vrouw en eenige zijner zonen
en dochteren; ook zij hielden, als weinigen meer
in die dagen, de goed-hollandsche gewoonte van
het wandelen hoog. Doch wat bovenal in deze
familie in eere werd gehouden, dat waren het
spreekt haast vanzelf de christelijke tradities,
en de tradities niet alleen. Tegen Kerstmis prijkte
er in een der patricische vertrekken een reus
achtige boom, waaromheen de heer en mevrouw
Bierens de Haan hun kinderen en de kinderen
hunner vrienden en bekenden plachten te nooden.
Ook ik heb, als kleine jongen, enkele malen het
voorrecht gehad van zulk een Kerstviering in het
Kenaupark bij te wonen. Mij heugt o.a. een pracht
van een mahonihouten griffelkoker met koperen
naamplaatje, welke van onder dien boom te voor
schijn kwam en uit de vrijgevige handen van den
gastheer of gastvrouw in de mijne belandde. En
op weg naar huis ('k was er trotsch op voor een
keer zoo laat naar bed te mogen!) dacht ik hoe
die goede oude meneer Bierens de Haan wel een
echt menschen- en kindervriend moest zijn om mij
met zulk een schat te hebben willen verblijden.
Weinig vermoedde ik toen, dat ik in latere jaren
aan een zijner zoons zoo veel grootere verplichtin
gen zou krijgen. Ik heb in dit tijdschrift al zóóvele
persoonlijke herinneringen doen drukken, dat ik
voor deze enkele maal niet schroom, eens iets van
mijn eigen herinneringen hier weer te geven, al
is het dan ditmaal niet „al pratende met" onzen
geaccrediteerden en gewaardeerden vertrouwens
man Pannekoek.
Het was in 1904, in Baarn.Ik had het moeilijk,
want ik wist niet meer wat ik van God en het
leven en van mijzelf moest denken. Ik was, langer
dan anderen op mijn leeftijd, onder den schut van
het ouderlijk huis gebleven en had dies langer dan
anderen den (o! ik erken' het dankbaar!) in menig
opzicht heilzamen invloed van het voorbeeld en
de opvattingen mijner vrome ouders ondergaan. Ik
las, en met smaak, nog Louwerse en Andriessen
(hulde aan de nagedachtenis van deze mannen,
die het huidig geslacht voor een Chris v. Abcoude
vergeet!) in de jaren dat anderen zich al met
Couperus bezig hielden, en mijn geloof lag veilig
bewaakt in de vormen, die mijn ouders heilig
waren. Toen ging ik naar Leipzig en naar Den
Haag, op kamers. Ik was plotseling zelfstandig.
Uit den ban der christelijke huisregels bevrijd,
moest ik tot de ontdekking komen, dat het met
mijn ^geloof'' maar treurig gesteld stond: een
mooi schijnend vernisje, dadelijk weggestreken.Niet,
dat ik mij daar voor 't moment zoo bizonder veel
van aantrok. Ik was heerlijk vrij en leefde 't vlotte
jongeluisleventje met mijn kameraden, zoover mijn
contemplatieve en wat teruggetrokken aard daar
smaak in kon vinden.
Toen kwam ik, in 1904, in Baarn. Het studenti-
kooze leventje had uit; ik was man die zich een
bestaan moest veroveren. Neen, dat was „ik" niet.
„'Ik", wie was „ik"? Neergezet van uit een groote
vroolijke stad in het stijve dorp onder de melan
cholie van zijn zwaar geboomte, voelde ilc mij als
een bedelaar, naakt en uitgeschud. Ik had alles
verloren en niets had waarde meer voor mij. Wét
was God, wat waren de menschen, wat was Ikzelf?
Was het leven waard geleefd te worden? De
zomers volgden op de winters, de winters op de
zomers; het regende of de zon scheen; kinderen
werden geboren, menschen stierven. Alles scheen
mij één groote zinneloosheid toe. Ik begon te
lezen, bergen lectuur, theologische lectuur, eerst
Doedes en van Oosterzee, toen Bavinck, Oort en
Harnack, Schleiermacher, den Tiibinger Baur en
Bousset. Ik wilde mijn geloof terug en las en
grübelde. Ach, daarin wars ik wel een echte Hol
lander. Intusschen. „orthodox" of „modern", niets
bevredigde mij. Had God de wereld geschapen?
Maar dan waren God en wereld twéé. Mijn geest
dorstte naar éénheid. Was Jezus als „Gods Zoon"
„om onze zonden" neergedaald uit den hemel, ge
storven aan 't kruis, lichamelijk opgestaan? Ik
kon deze „einmaligkeit" van de goddelijke open
baring niet aanvaarden; als er een God en als
er een eeuwigheid was, dan waren die er nü en
altijd en overal, niet in één punt des tijds. „Tijd"
wat wës „Tijd"?
Ik las Haeckel's „Weltratsel". Dat boek over
tuigde mij van de continuïteit van alle natuurlijke
verschijnselen: zeeën, bosschen, dieren, menschen,
't een hing met het ander onverbrekelijk samen.
Er ontstond een begin van ordening in mijn ont
redderde geest. Maar „de ziel" wat was zij?
Haeckel's oplossing van de „Zell-seele" be
vredigde mij alles behalve; ik besefte dat dit een
voudig een, vrij kinderachtige, verschuiving was
van het probleem. En Haeckel's „religie" van het
„Schóne, Gute und Wahre" scheen mij op deze
materialistische basis belachelijk: de „onzinnige
metafyzika van een, die meende er geen meta-
fyzika op na te houden", om 't woord van wijlen
Prof. van der Wijck te bezigen. Ik smachtte naar
een steunpunt voor mijn denken buiten iedere
uitwendige autoriteit, zij het dan die van den Bij
bel, van de Kerk of van de Wetenschap. Immers:
anders dan mijn denken had ik niet en was ik
•iet. Zoo dreigde ik te vervallen tot een hopeloos
en sceptisch solipsisme.
Toen was het, dat ik. in een blad iets las over
een paar jaren' vroeger verschenen boek: Levens
leed naar de beginselen van Spinoza, door Dr. J.
D. Bierens de Haan. Dat boek moet ik in handen
zien te krijgen, dacht ik, en ik verzocht mijn moe
der het van mevrouw Bierens de Haan voor mij
te leen te willen vragen. Zoo geschiedde, en ik
ontving het exemplaar met de eigenhandige op
dracht van den schrijver: „Aan mijne Moeder".
Zoodra ik het boek had opengeslagen, bij 't lezen
al van de eerste bladzijden, met den schoonen aan
hef van Dante: „M'insegnavate come l'uom
s'elerna", Gij leerdet mij, hoe de mensch zich
vereeuwigde.voelde ik: DIT WAS HET, waar
naar ik in vele lange en eenzame avonden achter
mijn stapels boeken gezocht had en gezocht, zonder
het te vinden. En wonderlijk: ik voelde, hoe meer
ik mij in dit klaar en rustig voortschrijdend proza
verdiepte, dat ik dit alles altijd geweten had. Het
werd mij een zelf-ontdekking. Ik heb het boek
uitgespeld in de lange Zondagen, dat ik alleen
zat in de stille Baarnsche bosschen, en ik voelde
mij rijk en gelukkig. Daarna spelde ik de Ethica
van Spinoza. Tijd en eeuwigheid vielen samen, zijn
en worden, zij bleken een en hetzelfde.
Sedert is Bierens de 'Haan mijn liefste lectuur
gebleven. Zelf geleerd door dén wijze van de
Paviljoensgracht bouwde hij op Spinoza voort en
corrigeerde, reconstrueerde hem, enz.
GERARD VAN ECKEREN.
Ook het volgende van Theun de Vries nemen
wij over:
FRIESCHE LETTEREN.
Inleiding.
Hoezeer nog onder invloed van de dietsche lit
teratuur, meer wellicht dan zij zichzelf bewust
is of zal willen bekennen heeft de jongste
friesche litteraire generatie een eigen bloei 'be
reikt, die men voorzeker niet „daar in een uithoek
van het Koninkrijk der Nederlanden" verder mag
laten tieren, zonder de belangrijkheid en den
omvang ervan in enkele trekken te hebben vast
gesteld.
Reeds uit een in een der vorige nrs van „D.G.W."
gepubliceerde ingezonden stuk van den jongen
calvinistisehen dichter Fedde Schurer heeft de
aandachtige lezer iets van den nieuwen geest-
drif kunnen vernemen, die in 'het friesche kamp
heerscht; heeft hij ook iets kunnen vernemen van
het offensief karakter dier jongeren, dat aandacht
eischt en waardeering voor wat thans als cultu-
reele waarden geschapen wordt in het land van
Radbod en Gemme van Burmania.
Het is zeer moeilijk een vergelijking te trekken
tusschen de stroomingen, die dé friesche en oeder-
landsche letteren beheerschen, temeer waar de
eerste zich haast volkomen geïsoleerd hebben
moeten ontwikkelen, slechts van verre aan invloe
den onderhevig; waardoor zij onbelangrijk bleven
in het kader van een algemeene beschouwing,
zijnde de prikkel om langs eigen weg tot een
zelfde grootheid als van anderen te geraken, uit
gesloten.
Wel waren voor het eerst na Gijsbert Japicx,
den 17den eeuwschen frieschen lyricus in de
19de eeuw nieuwe schemeringen en beloften van
eigen grootheid en schoonheid aanwezig. Getuige
hiervan de eenzame figuur van een dichter als
Harmen Sytstra, die óver de grenzen van zijn
klein gebied wist te zien; die, als een schoone
droom, een nieuwe taal wist te scheppen uit angel-
saxische, friesche en noorsche elementen, welke
echter nooit aan haar doel: geestelijke verbroede
ring van de volken van oud-germaanschen stam,
beantwoordde. Onbegrepen, is dit werk vrijwel
zonder invloed geweest op het verdere letterkun
dig leven. De machtelooze navolgers bezaten niet
de bewustheid en de kracht, om de eens begonnen
beweging vaart bij te zetten. Inzinking volgde; de
literaire prestaties daalden tot onder nul. Een
merkwaardig man begon ondertusschen zijn arbeid:
Waling Dijkstra. Wij noemen dezen naam niet uit
hoofde van door hem geschapen schoonheid, maar
als die van een strijder voor freische taal, friesche
zede, friesche zaak. Hij was het die het tijdschrift
„Sljucht Rjucht" oprichtte, dat nog bestaat en
bij den doorsnee-Fries om zijn eenvoudigen opzet
en pretentieloozen inhoud het meest in trek is.
Het groote werk, door Waling Dijkstra tot stand
gebracht, is intusschen dlit: dat hij den man van
het volk nader heeft gebracht tot eigen taal en
land en als zoodanig heeft deze pionier het eere-
teeken, dat voor hem werd opgericht, verdiend.
De namen van grootere en kleinere taaivoor
standers na hem, die allen min of meer nuttig werk
voor de friesche -beweging verichtten, kunnen wij
den lezer besparen. Liever willen wij wijzen op
de gestalten van Piter Jelles en Dr. J. B. Schepers,
twee literaire kunstenaars, die uit de dorre een
vormige rijen der rijmende, letterlievende Friezen
naar voren treden en aandacht vragen voor hun
bekoorlijk oeuvre, dat, zonder eenige tradities
voort te zetten, zich beijvert om de eigenaardige
schoonheid van het friesche land in den meest
plastischen vorm weer te geven. Zij hebben, ge
zien wat er vóór hen was, veel bereikt; Dr. Sche
pers bovendien, als tachtiger epigoon, wist met
het woord te woekeren; hoewel het vers van Piter
Jelles (mr. J. P. Troelstra) gaver en melodieuzer
bleek. Beider liederen worden nog steeds door
den Fries gezongen, een merkwaardige waardee
ring, die den Nederlander vreemd moet aandoen.
Wie zingt Kloos, Boutens etc? Vooral Piter Jelles
moet voor het toenmalige jonge Friesland een ge
liefde verschijning geweest zijn. De politiek heeft
hem echter later voor zich opgeëischt.
Na hen merkt men de gisting, die steeds door
dringender begint te werken. De dramaturg Yme
Schuitmaker brengt een stille vernieuwing in het
friesche tooneelwerk, dat tot nog toe de markt
met de afgrijselijkste producten overstroomde.
Schuitmaker bezat de levende macht om waar
achtige gestalten op te roepen; zijn dialoog is
prachtig; den tendenz stoort nooit, omdat hij haar
bezielt. Een opmerkelijke verschijning vóór de
crisis van 1915.
In 1915 dan de revolutie; voor de friesche lite
ratuur als 1890 voor Nederland, Het jonge Fries
land ontwaakt, wordt zich bewust van eigen roe
ping, kent den nood van het oude land, wil
bevrijden, grenzen verbreken, naam veroveren,
niet alleen in litterair opzicht. Want hierin is het
groote verschil tusschen friesch '15 dh Neder-
landsch '80, dat de Jong-fries, zooals spoedig de
officieel geliefde en verfoeide naam luidt, niet
alleen een vernieuwing van de kunst, maar een
vernieuwing van de gansche friesche cultuur be
geert; zij hernieuwt den droom van Harmen Syt
stra, het Groot-Friesland, aanvaardt alle conse-
quentie's, hieraan onherroepellijk verbonden, en
de Jongfryske Mienskip onder onbetwist leider
schap van Douwe Kalma komt tot een uiterst
separatisme, dat met klem en nadruk een abso
lute vrijmaking begeert van nederlandsch gezag,
van nederlandschen invloed: het Friesch zij de
officieele taal: uit kerk en school en ambtsge
bouwen worde het Nederlandsch geweerd.
De eisch was te geweldig en te groot, en slechts
door de intellectueele jongeren werd hij aanvaard.
De massa werd niet bereikt, kon niet van deze
idealen worden doordrongen; de beweging liep
dood op zichzelf. Tegenwoordig schijnt de Jong
fryske Mienskip slechts op-socialistischen-grondslag-
berustende beginselen te drijven, en haar doel is,
langzaam en langs evolueerdenden weg tot het hart
van het volk door te dringen. Doch dit heeft zij
literair bereikt: de vrijmaking van de taal, hef
vestigen van een nieuwe kunst, zooals tachtig het
veel eerder in Holland had gedaan.
Daar in dezen wilden, jongen strijd de econo
mische en politieke inzichten parallel liepen met
de nieuwe kunstgedachte, kan men de laatste nim
mer me moreeren zonder de gansche verhouding te
noemen, Tusschen deze drie bestond het innigst
verband; onafscheidelijk waren zij aan elkaar ver
bonden, totdat de eerste twee weer in het
gedrang kwamen en slechts de taai-hernieuwing
van duurzamen invloed bleek.
De groote aanval van de Jongfriezen was voor
namelijk gericht op het oude, sinds jaren bestaande
„Selskip for fryske Tael- en Skriftekennisse", dat
het heil van friesch Friesland meende te moeten
zoeken in een angstvallig vasthouden aan de tra
ditie; voor wie de woorden „omwenteling", „her
nieuwing" ten eenenmale uit den booze waren.
Veel behoeft hierover niet te worden gezegd. Wat
1880 deed, deed 1915 ook; het leerde den volke
opnieuw wat kunst is en wat de naam „kunste
naar" beduidt. Zooals gezegd, had de Jongfryske
Mienskip nog meer pijlen op den boog dan de
revolutie der taal alleen; en in dit opzicht heeft
het niet bepaald de gansche overwinning weg
gedragen. In hoeverre zulks mogelijk was kan hier
niet beoordeeld worden, daar alleen de litteratuur
ter sprake zal komen.
Naast het oude „Selskip" bestonden echter ook
nog een „Roomsk Selskip" en een „Kristelik (cal
vinistisch) Selskip". Deze waren, gansch in tegen
stelling met het oude selskip, spoedig doordrongen
van de Jongfriesche idee, werden bewust van hun
nationaal besef, zagen een roeping voor Friesland;
vooral de Calvinisten werden tot vurige separa
tisten, zelfs thans, nu de Jongfriezen op dit punt
haast geheel zijn geretireerd, vindt men onder dc
calvinistische jongeren nog altijd, die een volkomen
vrijheid wenschen voor Frieschland: home rule,
vrijheid van taal en bestuur. Men hoore de hymnen
die als geuzenliederen in hun kamp weerklinken'
De Friezen onder onze lezers zullen goed doen,
Den Gulden Winckel niet uit het oog te verliezen.
Alvorens over te gaan de lezers van eenige wer
kelijk aardige kunstjes op de hoogte te brengen,
is het niet te vermijden, de aandacht van den
nieuweling te vestigen op eenige punten, die deze
in acht moet nemen, wanneer hij zijn vrienden met
eeniige staaltjes op dit gebied genoegen wil ver
schaffen,
In de eerste plaats: laat nooit van te voren be
merken, wat de aard en het doel van de aardig
heid is, waarom gij hen wilt doen lachen. Doet
gij zulks, dan zijn de „slimmerds" uit het gezel
schap veel eerder in de gelegenheid, en er des te
scherper op uit, te ontdekken hoe alles in zijn
werk gaat.
Laat ook nimmer iets doorschemeren omtrent de
middelen, die gij te hulp roept of gebruikt. Integen
deel, maak handig gebruik van het recht van den
vertooner, het gezelschap op een dwaalspoor te
brengen en te overbluffen, en laat het voorkomen,
alsof het eigenlijke effect wordt verkregen, door
middelen, die met uw wijze van voorstellen niets
hebben uit te staan.
'Bijv. is er sprake van het een of andere kunstje
dat oogenschijnlijk met gedachtenlezen in verband
staat, en waarbij de een of andere rekenkundige
berekening een rol speelt, dan speekt de vertooner
geleerdweg over „p'hyisieke krachten", „telepathie",
,/het meesterschap van den geest over de zaak",
enz.
Behandel geen enkel kunstje, hoe eenvoudig ook,
als iets waarover gij gemakkelijk heenloopt. Het
halve succes van uw optreden ligt opgesloten in
de kunst waarmede gij weet uit te weiden. Laat
Uw toehoorders van den aanvang af, schudden van
het lachen, en gij zult versteld' staan, hoe dit bij
draagt tot het effect van hetgeen gij zult laten
zien. Natuurlijk moeten uw geestigheden zich aan
BLOEMENDAAL, TEL. 22003
passen aan de elementen waaruit uw gehoor be
staat, doch in de praktijk zult gij daarmede met
geen groote bezwaren te kampen hebben, daar bij 'n
gewonen gezelschapsavond, gij met het overgroote
deel der gasten, in den regel bekend zult zijn.
De handige vertooner, die zijn menschen kent,
zal vlug genoeg iedere omstandigheid die zich voor
doet, tot zijn profijt weten aan te wenden.
Onthaalt gij uw vrienden op kunstjes waarbij gij
schijnbaar geheimzinnige krachten als telepathie,
hypnotisme, enz. te voorschijn roept, zet uw gelaat
dan imimer in de meest ernstige plooi, en ver
richt iedere handeling plechtig en met een waas
van geheimzinnigheid. Er is een grens voor alles
wat gij de menschen 'kunt doen gelooven, en of
schoon hun verstand het tegendeel ingeeft, zullen
er onder het gezelschap altijd leden zijn, die half
overtuigd zullen worden, dat gij werkelijk over
dergelijke „griezelige" krachten beschikt.
Bestudeer ieder der aanwezigen afzonderlijk. Gaat
gij een kunstje vertoonen, waarbij gij de hulp of
medewerking van een hunner behoeft, dan zal van
den aard en de gesteldheid van degene die gij
daartoe uitkiest, zeer veel afhangen. Neem bij
voorbeeld' een aardigheid, waarbij gij de toeschou
wers wilt overtuigen, dat alles recht en eerlijk
toegaat, door aan een hunner de kaarten aan te
bieden om te coupeeren. Kijk dan goed uit, dat
gij niet iemand neemt, die gij er toe in staat acht,
dat hij ze expres zou gaan schudden, en op deze
wijze Uw kunststuk doen mislukken, wat voor u
aanleiding zou geven tot verlegenheid en voor hem
tot leedvermaak. In dit verband zij mij de opmer
king veroorloofd, dat dames in den regel zeer
meegaande helpsters zijn.
Neem ook niet te veel hooi op uw vork, door
uw voorstelling te lang te rekken. Eindig er mede,
zoodra gij de eerste teekenen begint te bespeuren,
,/dat het nu mooi is geweest", daar niets in 'n ge
zelschap zoo aanstekelijk werkt, als eenmaal ie
mand daar mede begint.
En nu nog iets, wat u misschien zelfzuchtig zal
toeschijnen.
Wees vooral niet te gul met aan te bieden te
laten zien „hoe" gij het doet, aangezien dit niet al
leen het prestige uwer handigheid vernietigt, doch
gij u blootstelt aan de verwonderlijke gewaar
wording, dat bij een andere gelegenheid, een uwer
leerlingen u een vlieg afvangt, en u vóór is met de
vertooning van een of ander alleraardigst kunstje,
dat hij van niemand anders dan van u geleerd heeft.
Het zal overbodig zijn als slot-opmerking dit te
zeggen: Waag u nimmer aan het vertoonen van
een kunstje, wanneer gij niet volkomen overtuigd
zijt, dat gij het er goed zult afbrengen, en na meer
malen voor u alleen, de proef op de som te hebben
genomen.
Wij beginnen met eenvoudige kunstjes om al
lengs op te 'klimmen tot meer ingewikkelde. Wat
ge behalve speelkaarten, noodig hebt -zijn niets
anders dan een tafeltje, een speeltafeltje leent
zich daarvoor uitstekend eenige vellen schrijf
papier, een potlood en een aschbakje. Voor een
lijst van „tooverapparaten" schikt dit dus nog al
De tafel wordt neergezet, en gij zelf plaatst u er
achter, op eenigen afstand van het publiek, dat met
het gelaat naar het uiwe toe, gezeten is. Geeft gij
uw kunst in een kleine kamer ten beste, plaats u
dan zóó, dat geen der aanwezigen u over den
schouder of te dicht op de vingers kan kijken.
Ons eerste kunstje heet: De vier inbrekers.
Mén neemt het spel kaarten op, laat het vlug
door de vingers glijden, en neemt de vier boeren
er uit. Onder het verrichten dezer handeling, geeft
men het volgende praatje ten beste:
Dames en Heeren, ik zal beginnen mijn kun
sten eens te vertoonen met de vier boeren. Het is
mijn gewoonte altijd eerst dit kunstje te laten zien,
omdat mij er tevens uit blijkt, of ik de kaarten
voldoende in mijn macht héb of niet, want ik heb
reeds dikwijls moeten ondervinden dat de boeren
in een spel kaarten dé lastigste kerels zijn, en
luisteren deze naar mij dan ben ik voor moeilijk
heden met de andere kaarten niet bevreesd. Ove
rigens kunt gij van boeren maken zooveel gij maar
wilt, als gij er maar mede begint zoo lang zij nog
jong zijn. Ik heb er thuis een stuk of vier, die zóó
tam zijn, dat zij uit mijn hand etenMaar ter
zake, en ik wil eens zien wat ik met deze vier
vreemde boeren doen kan, ofschoon ik er niet ge
heel gerust over ben, want deze vier, lijken mij
een paar echte dekselsche kerels als ik ze zoo
bezie."
Terwijl het bovenstaande door u zoo losweg ge
zegd werd, hebt gij de vier boeren gevonden en
uit het spel gelicht. Nu spreidt gij ze waaiersge-
wijze in de linkerhand uit en laat ze aan uw ge
hoor zien.
„Dus hier hebben wij die vier knapen. Na
tuurlijk weet gij allen, dat er maar vier boeren in 't
spel zijn, terwijl ik er in het bijzonder uw aandacht
op vestig, dat ik er de boeren heb uitgenomen;
dus niet heeren, en dat deze gekomen zijn uit dit
spel." Dit zeggende toont gij den achterkant van
het spel. „Nu hebt gij allen wel eens de uit
drukking gehoord „zoo slim als 'n dief", en nu zal
ik u eens laten zien, hoe men aan die uitdrukking
is gekomen. Deze vier desperado's dan, gingen op
zekeren helderen, door de maan verlichten avond
uit, om ergens in een 'huis in te breken. Voor de
goede „reconstructie van deze euveldaad", zullen
wij aannemen, dat dit pak kaarten hier, het huis
voorstelt. Zij waren van oordeel, dat zij het best
konden binnenkomen door het dakvenster, en dus
klommen onze vrienden op het dak. Nu voegt gij
de vier kaarten 'die gij aldoor in waaiervorm
in uw linkerhand gehouden heibt, bij elkander, door
ze eenvoudig samen te schuiven, en legt ze, de
figuur naar beneden, boven op het spel.
„Bij nader 4inzien echter, kwamen zij tot de
conclusie, dat het misschien niet kwaad zou zijn,
indien een hunner op schildwacht stond, voor het
geval dat zij mochten worden overvallen, en daar
om werd een der lieve jongens naar beneden ge
stuurd om op post te gaan staan. Deze zullen wij
dus hier neerzetten." De bovenste boer wordt
van het hoopje afgenomen en recht overeind tegen
het aschbakje geplaatst. „Met alle gerustheid
gaan de andere drie nu aan het werk. Zij zijn er
van boven af ingekomen, maar nu begeeft een
hunner zich naar de kelder; of het hem te doen
is om drank, dat weet ik niet. Dus deze gaat
naar beneden. Zie hoe hij dit doet."
Gij neemt nu den tweeden boer in uw hand (dus
wat nu de bovenste kaart van het spel is) en
plaatst deze in het spel, op ongeveer een vierde
van de dikte daarvan, gerekend van af de onderste
kaart, en wel zoodanig, dat zij nergens uitsteekt,
en volkomen gelijk ligt met de andere kaarten.
„Onze derde vriend zoekt zijn troost in de eet-
en de andere kamers, en begeeft zich dus naar de
middelste verdieping van het huis," (de derde
kaart wordt nu in het midden van het spel ge
stoken), „terwijl Joris Goedbloed, de vierde grap
penmaker, meer gevoelt voor de slaapvertrekken,
en dus slechts één verdieping lager dan den zolder
behoeft te gaan. (De Vierde kaart, wordt op onge
veer een vierde van de hoogte, boven in het spel
geschoven.) „Terwijl het edele drietal aldus in
verschillende gedeelten van het huis zijn operaties
verricht, zooals wordt voorgesteld, door de ver
schillende plaatsen, die de drie boeren hier in dit
spel kaarten innemen, geeft de vierde brave man,
die beneiden staat, het alarmsignaal, en zoo vlug
kunt gij geen twee tellen, of de drie gladde vogels
waren weder allen te samen op 'het dak en stonden
kalm met elkanid'er in den tuin te praten."
Gij neemt bet spel op, laat bet kort ritselen, door
vlug met duim en middelvinger van de
andere hand van onder naar boven over
de korte zijde der kaarten te gaan (dit om
het alarmsignaal voor te stellen), en tot verba
zing van het gezelschap neemt gij d'e drie boeren
van het 'dlak, (bovenkant van het spel) één voor
één, en plaatst ze naast hun kameraad hij het
aschbakje op tafel.
V er klaring. De manier waarop gij uw
vrienden 'bij dit aardig kunstje bij den neus neemt,
is werkelijk hoogst eenvoudig. Terwijl gij bij den
aanvang uw praatje maaktet, waart gij bezig, de
vier boeren in waaiervorm in uw linkerhand te
schikken. Daarna hebt gij ze in uw hand aan de
toeschouwers laten zien, en met de vier boeren
was alles volkomen in orde, maar wat de anderen
niet zagen was, dat achter den tweeden boer van
links, diie andere kaarten vëistopt zijn, die pre
cies op ieder punt hunner oppervlakte met dien
tweeden boer samenvallen, zooidat onverschillig oi
men van voren kijkt, men slechts één kaart ziet: de
boer.
Nu zult gij ook welhaast den verderen samen
hang van het kunstje begrijpen.
Wanneer die vier boeren na tot op een hoopje
te zijn samengeschoven, bovenop het spel zijn ge
legd, wordt de bovenste kaart, (inderdaad een
boer) op post gezet in den „tuin".
De drie kaarten welke nu bovenop liggen, weten
wij, dat dit gewone kaarten en geen boeren zijn, en
deze verhuizen één voor één naar den „kelder",
„de eetkamer", en „het slaapvertrek", dus achter
eenvolgens.
Dit laat toe, dat de volgende drie bovenop Eg
gende kaarten (die natuurlijk de drie andere boe
ren zijn, die daar nooit vandaan zijn geweest) één
voor één van „het dak" kunnen worden afgenomen,
hetgeen de climax vormt van uw kunstje.
Waar gij vooral op hebt te letten is, dat uw ge
hoor volstrekt niets ziet van de voorzijde der drie
gewone kaarten, doch dit kan gemakkelijk worden
vermeden, indien gij de kaarten zóó in de hand
houdt, en hanteert, dat voor hen alleen de rug
zijde der kaarten zichtbaar is, en de aandacht
uwer hoorders geheel te vestigen op de plaats, die
gij de kaarten in het spel laat innemen.
Aan te bevelen voor een Vermageringskuur.
Het onderstaande is een aardigheid, waarvan
men spoedig warm wordt; doet men het spelletje
niet om zijn overtollige vet kwijt te raken, dan is
h'et uitstekend geschikt voor in den winter. Om
het te 'doen, moet mem werkelijk zeer vlug zijn.
Leg een keu 'dwars over het biljart, vlak bij een
korten band, met het dunne einde wijzende naar
rechts. Neem nu een bal in de rechterhand. Het
kunstje bestaat nu hierin', een bal over het biljart
te rollen met een kracht, die zóó berekend is, dat
wanneer de bal den tegenoverliggendlen korten
baind heeft geraakt, hij zoodanig effect bekomt, dat
hij door 'dien band teruggestooten', naar de neder-
gelegde keu rolt, en deze aanrakend, op- en van
het biljart afspringt. Gij moogt het echter niet
zoover laten komen, dat de 'bal op den grond
valt, doch gij moet hem vóór dien tijd opvangen.
Terwei de bol rolt, moet gij dus vlug met den
bal médle, om het biljart Iheenloopen, en zijt gij
werkelijk vlug, dan komt gij juist bij tijds op hel
goede pulnt om den bal ini de 'linkerhand te kunnen
opvangen.
Spelers, die behalve vet, ook links zijn, moeten
juist andersom te werk gaan.
