„RUSTHOEK
A. G. POST
Philips~toestellen
J. P. KENZEN
DE GOLEM
ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
HAARLEMSCHE BASmVEREENIGING 5
KLUIS-INRICHTING ^,pfNLDumN°G
UITGAVE: DRUKKERIJ T. TIMMER, DE GENESTETWEG 23, BLOEMENDAAL
ADMINISTRATIE TELEF. 22003 - ADVERTENTIËN TELEF. 14751 - POSTGIRO 30785
BIJKANTOOR VOOR ADVERTENTIËN: ADVERTENTIE-BUREAU D. Y. ALTA, DUVENVOORDESTRAAT 28, HAARLEM
S BIJKANTOOR: BLOEMENDAAL, BLOEMENDAALSCHEWEG 147 S
BLOEMENDAAL
ELECTR. REPARATIE-INRICHTING
van alle soorten Schoenen en Laarzen
L. FABER ZN.
VERBINDINGSWEG 53
WAGENMAKER
TUIN BOUWGEREEDSCHAPPEN
F 257.50
DAMES-KAPSALONS
BOS-VAN DEN ENDEN
OVERVEEN.
Ds. B. van Schelven f
22ste JAARGANG
ZATERDAG 10 MAART 1928
No. 10.
ABONNEMENTSPRIJS f3.50 PER JAAR, f 1.75 PER HALF
JAAR BIJ VOORUITBETALING VÓÓR I JANUARI OF
I JULI NA DIEN DATUM VERHOOGING VAN f 0.15
INCASSOKOSTEN. VOOR INDIË EN T BUITENLAND MET
VERHOOGING DER PORTO. LOSSE NUMMERS 10 CENT.
ABONNEMENTEN KUNNEN MET ELK NUMMER INGAAN
ADVERTENTIËN: IS CENT PER REGEL, BIJ CONTRACT
BELANGRIJKE KORTING. KLEINTJES: VRAAG- EN AAN
BOD, HUUR EN VERHUUR. KOOP EN VERKOOP, VAN
1 TOT 5 REGELS 60 CENT, ELKE REGEL MEER 12 CENT.
UITSLUITEND BIJ VOORUITBETALING. BOVEN,
ONDER OF NAAST DEN TEKST DUBBEL TARIEF
zaal disponibel voor vergade
ringen, partijen, ere. ook zet.fi
geschikt VOOfi besloten dansclubs
(Nadruk verboden)
In het oosten van Europa zet zich de oude
strijd tusschen twee rassen nog voort tot
op den huldigen dag. Een smaad voor
onze hedendaagsche cultuur is de wijze,
waarop zoogenaamde Christenen daar de
Joden vervolgen. Men kent die progroms
uit de krantenberichten, maar krijgt eerst
een denkbeeld van de afschuwelijkheid
dezer resten van middeleeuwsche bar-
baarschheid, zoo men het gehate, belas
terde, geplaagde en gewonde volk in leven
den lijve vóór zich ziet.
Een Joodsch tooneeigezelschap, uit het
oosten naar Nederland overgekomen, heeft
in den afgeloopen winter in een van zijn
voorstellingen op aangrijpende wyze het
lot van het aan progroms prijsgegeven
volk afgebeeld. Hongerig, ellendig, ziek en
waanzinnig zitten de slachtoffers in don
kere spelonken samengehurktschrikach
tig als wild springen zij op bij het eerste
gerucht, dat de komst van hun kwelgees
ten kan beduiden.
Zóó hebben ze gezeten in het oude land
van de vaderen, waarin ook reeds bloedige
vervolging hun deel was. Maar gelijk in
het land van de vaderen is ook in het land
van de ballingschap hun het geloof bijge
bleven in den Messias, die hen uit druk
en ellende verlossen zal. En gelijk in het
land van de vaderen hebben zij ook in het
land van de ballingschap hun begrijpelijken
haat tegen hun vijanden overgehouden en
kweeken zij hun hartstochtelijke wraak
zucht.
In boeken vol verborgen wijsheid heeft de
oude rabbi het middel gevonden om den
Golem te scheppen. De Golem is het ge
heimzinnig wezen, dat als een kunstmati
ge mensch uit het stof der aarde is te
bereiden. Het is de Reus, die zijn for
meerder, den toovenaar, gehoorzaamt.
Aan dezen reus zal de rabbi het zwaard
in de hand drukken, waarmee de verdel
ging van de vijanden zeker is. Door den
Golem los te laten op de ellendelingen, die
zelf een kind slachten en het'lijkje in de
synagoge leggen, om de Joden van ritu-
eelen moord te kunnen betichten, zal hij
een eind maken aan hun bedrijf en daarbij
aan zijn natuurlijke wraakzucht kunnen
voldoen.
Juist als de rabbi zijn kunstmatig ge
schapen mensch tot den massa-moord
heeft gedresseerd, betreedt de Messias
het tooneel en de rabbi klaagt hem zijn
nood. De Messias wil helpen, maar voor
wraak is hij niet te vinden. De Messias
immers is de verpersoonlijking van die
zachte krachten, die, naar de dichteres
zegt, zullen winnen aan 't eind, maar
welker overwinning dan ook duurzaam zal
zijn. Haat kweekt nieuwe haat, wreedheid
ontketent nieuwe wreedheid. Maar liefde
en redelijkheid ontwapenen ten slotte ook
het verstokte kwaad.
De rabbi voelt zich door den Messias te
leurgesteld. Hjj durft zich niet openlijk
verzetten tegen het heiligste en eerbied
waardigste, dat in deze gestalte tot hem
treedt, maar inwendig veracht hij den
„halfzachten" jongeling met zijn vrouwe
lij k-week voorkomen en zijn onmannelijke
edelmoedigheid. Als men met louter zede
lijke middelen den strijd tegen zijn ver
volgers aanbindt, zal er van de verlossing
weinig terechtkomen. De onderdrukker
wijkt niet voor den heiligen geest; slechts
bruut geweld kan hem dwingen.
KLEINE HOUTSTRAAT 10, TEL. 12896
Concnrr. prijzen en vlugge bediening
beveelt zich beleefd aan voor
alle voorkomende werk
zaamheden in deze branche
VERHURING VAN DRIEWIELIGE
BAKFIETSEN EN HANDWAGENS
Niet de Messias, maar de Golem zal de
redder Israel's zijn. Want de Golem is de
belichaamde oerkracht der aarde; het
domme, drieste geweld. Louter spieren en
peezen zonder ziel, zonder geest, zonder
hart. De Golem zal, als 'liy zijn bloedig
zwaard zwaait, geen last hebben van ge
wetensbezwaren en niet belemmerd wor
den door overgevoeligheid, meelijden, men-
schelijkheid. En daarom kiest de rabbi
niet den Messias, maar de Golem voor
zijn wraakzuchtig doel.
Als een plomp mechaniek begint nu de
Golem zijn werk der vernieling. Ruw om
zich heen slaande, veegt hij het Ghetto
van vijanden schoon. Maar, eenmaal in
werking gesteld, is het mechaniek niet
weer tot stilstand te brengen. Wie de
brute oerkrachten opwekt, blijft ze de baas
niet. De reus kent het onderscheid niet
tusschen vijand en vriend; hij vindt slechts
zijn vreugd in het uitoefenen van geweld,
en, als er geen vijand meer valt te ver
slaan, werpt hij zich op zijn scheppers.
Reeds heeft de onbehouwen kolos zich ge
baad in het bloed van verslagen Joden;
als hij zich tenslotte ook nog vergrijpt
aan de aanminnige kleindochter van den
rabbijn, haast deze zich met den te juister
tijd teruggevonden tooverformule den
Golem weer te veranderen in het stof der
aarde, waaruit hij hem te kwader ure had
geformeerd.
Wij hebben, hoop ik, allen den Golem
herkend en ons aan den rabbi gespiegeld.
Hoe vaak is zijn waan nog de onze niet!
Liefde, goedheid, zachte krachten,
welzeker, wij hooren er graag over pree-
ken, maar voor de levenspraktijk moet
men ons met dergelijke zoetigheden niet
aankomen. Men kan het leven niet tege
moet treden als zoo'n teedere jonkman met
vrouwelijk- weeke trekken en een vrouwe-
lijk-week hart. Het leven is ruw en wreed
en stelt geweld tegenover geweld. Wie ons
op de wang slaat, keeren wij niet de ande
re wang toe, maar wij geven den klap
dubbel weerom.
Wat zou er van den handel terechtkomen,
zoo men zich teergevoelig toonde jegens
den concurrent? Hoe zouden we carrière
maken, zoo we den mededinger niet uit
den weg drongen? Eten of gegeten wor
den, dat is voor den mensch, die met de
werkelijkheid rekening houdt, nu eenmaal
de levenswet. En de onafhankelijkheid van
ons vaderland! De vrijheid van onzen ar
beid! Ach ja, kon het maar zoo, met
vriendelijke gezindheid en een welwillen
de daad. Maar we zouden onder den voet
raken. Dat is goed voor droomers en dich
ters. Napoleon zou nimmer de wereld
hebben veroverd, zoo hij niet als praktisch
man tijdens den strijd hart en geweten
het zwijgen had opgelegd.
Zoo, nietwaar, redeneeren wij. En evenals
hij in het tooneelstuk bedroefd den rabbi
verliet, sluipt met gebogen hoofd ook uit
ons gezelschap de Verpersoonlijkte Liefde
weg. Met een zucht van verlichting, dat
we deze belemmering kwijt zijn, roepen
we onzen Golem, drukken hem het zwaard
in de hand en jagen hem, ziel- en geweten
loos, op onze vijanden aan. Het geweld,
het brute geweld, dat is onze verlosser;
de reus uit het stof der aarde, de onbe
houwen kolos, die er op losslaat zonder
scrupules.
Heeft onze Golem zich niet als een kos
misch symbool in de iponsterachtige ge
daante van den Oorlog geopenbaard? De
moderne techniek heeft het plompe me-
chaniek, dat ons zou verlossen, toegerust
met verfijnd vernuft. Sneller, schrander
der en moorddadiger dan een mensch gaat
de door ons geformeerde machine er op
los en haar vernielings-effect is millioen
malen grooter dan dat van den primitie
ven reus, dien de rabbi uit het stof der
aarde formeerde.
Maar ook het bruut geweld, dat wij op
roepen ter behartiging van onze belangen,
stelt zich niet met het uitroeien van den
vijand tevreden. Het keert zich evenzeer
tegen zijn schepper. Wie heeft den wereld
oorlog gewonnen? De oorlog kent geen
overwinnaars, maar louter: slachtoffers!
Als een razende Roland gaat hij tekeer in
zijn eigen huis. Het geweld, eenmaal op
geroepen, vernietigt zyn eigen meester.
Laten wij 't ons voor gezegd houden.
Want wij beschikken niet over de toover
formule, waardoor de rabbi tenslotte den
reus bedwong. Bloed blijft schreeuwen om
oioed. Haat kweekt haat. Wrok is de echo
van wrok. Neen, de Golem kan ook onze
verlosser niet zijn!
Er is slechts éen macht, die het kan, en
eerst als de menschheid op haar heeft
ieeren vertrouwen, zuilen wij, zoowel in
ons persoonlijk als in het gemeenschaps
leven, ervaren, dat het toch tenslotte de
zachte krachten zijn, weike aan 't eind
stellig en zeker overwinnen.
H. G. Cannegieter
HEDEN ONTVANGEN
onderwerp: „Luistert naar Mij, Mijn volk". Spr.
deed opmerken dat God tot de menschen door 'den
Bijbel, door de kerk en door de prediking, han
delde over de zittingen Gereformeerde kerken en
wekte op tot ootmoeaiging.
H. D.
PLAA 'l'ÖËLIJK ïÜfi£UW&
BLOEMENDAAL
De in ons vorig nummer aangekondigde feestavond
van de Korfbal-vereenigmg „Sport-Vereent", in de
groote zaal van Hotel Vreeburg is wel een groot
succes geworden. De zaal was geheel bezet. Na
de gebruikelijke opening werd het en bleef het een
gezehig onder-onsje, dat door een geanimeerd bal
besloten werd.
In de „Zuidwester", Hooge Duin en iDaalscheweg
No. 8 zullen hedenmiddag van 36 uur en morgen
van 1012 en van 36 uur geëxposeerd worden
leermiddelen ten dienste van het voorbereidend
Montessori-onderwijs. De toegang is kosteloos.
Gpenbaie vergadering van den Raad der gemeente
Bioemendaai, te houden op Donderdag 15 Maart
1928 te 14 ure ('s middags 2 uur} ten Raadthuize
te Overveen.
AGENDA:
1Ingekomen, stukken.
2. Verleening eervol ontslag aan Mej. C. A.
Sctioevaart als onderwijzeres aan school B.
3. Benoeming van eene vroedvrouw: de aanbe
veling luidt:
no. 1. Tb. J. Buïel;
no. 2. A. Sachse,
5. Aanstelling personeel bij Publieke Werken.
6. Herziening der Bouwverordening.
8. Intrekking raadsbesluit van 20 October 1927
inzake vaststelling profiel Militairenweg en op
nieuw vaststelden daarvan.
9. Overname straatlantaarns van het P.E.N.
10. Uitspraak van den Raad ten aanzien van de
toewijzing der terreinen 'bij het Brouwers
kolkje.
11. Aankoop grond ter verbreeding en verbetering
van den Militairenweg.
12. Overplaatsing van leerkrachten aan de scholen
C. en E.
13. Ontiiefling bepalingen der Bouwverordening.
compleet mei PLAATSTROOMAPPARAAT
en nieuwste PHILIPS-LUIDSPREKER
Demonstraties Kosteloos
VERBINDINGSWEG 55, BLOEMENDAAL
RADIO- EN RIJWIEL-HANDEL
Uit de Gereformeerde Kerk.
De samenkomst Vrijdagavond alhier gehouden, be
legd door eenige leden van den Bond van Be
zwaarden tegen de besluiten van de Asser Synode
der Gei formeerde Kerken,, was druk bezocht. Be
halve verscheidene Bloemendalers werden opge
merkt eendgen uit Haarlem en uit Zan'dvoort.
Nadat de heer R. Bosman' uit Haarlem de samen
komst 'het gebed had geopend, was het ee.ste
woord aan ds. N. L. Smelik, predikant der Geref.
Kerk (Hersteld Verband) te Tienhoven.
Het is geen aangename taak, aldus «preker, te
moeten praten over onrecht ons aangedaan. Tegen
den avond van hedien heb ik opgezien. Het is pijn
lijk hier nu te moeten staan. Toch, wat ik nu doe
is ook een deel van mijn pastoralen arbeid. Vele
banden van vriendschap had ik hier en die zijn
nimmer weggegaan. Wel hebben eenigen ons ver
geten en onder hen diegenen, die eerst voor ons
op de 'bres hebben gestaan en, uit wier eigen
standpunt voortvloeide Ons te helpen.
Voortgaande ze»de spreker, dat hij gemeend had
den Kerkeraad der Gereformeerde kerk van Bioe
mendaai te moeten uitnoodigen aanwezig te zijn,
alleen om hem aan te hooren.
Des ochtends had spreker telegrafisch bericht ont
vangen, dat de Kerkeraad Donderdagavond zijn
brief had behandeld en dat een schriftelijk ant
woord volgt. Mijn doel is niet, vervolgde spreker
om eenigen over te halen met ons mede te gaan.
Alleen, wil ik verantwoording gaan geven.
Daartoe daarna overgaande, behandelde spreke:
de geschiedenis van zijn schorsing en afzetting. AI
het pijnlijke door hem medegemaakt werd dooi
hem uiteengezet. Het ging zelfs zoo ver, dat eenige
leveranciers 'hem niet meer wilden leveren. Ande
ren echter schaarden zich aan zijn zijde en aldus
kwam er de Kerk in Hersteld Verband. Die naam
duidt er op, dat wij de doorgesneden, 'banden wil
len gaan 'herstellen, getuigde spreker. Mijn kerke
raad zeide: laat ds. Brussaard maar eens bij ons
komen spreken. Dan is die band bersteld.
In het tweede gedeelte zijner rede, handelde spr.
over de verantwoordelijkheid van de leden der
Geref. Kerken en wel, zooals hij zich uitte over
de „verantwoordelijkheid van hen, die zich in ac
tief gedragen, die zwijgend toezien." Met nadruk
staafde spreker, dat diegenen, die hebben uitge
worpen 'de scheiding hebben veroorzaakt.
De tweede spreker ds, J. C. Aalders van Amster
dam (G.K. in Hersteld Verband) behandelde 'het
HAARWERKEN - PARFUMERIEËN
DORPSSTRAAT 27 BLOEMENDAAL
BIJ HET POSTKANTOOR, TELEFOON 22386
Donderdagavond hield de Vrijwillige Brandweer
een groote oefening met de beide motorspuiten
op de onbewoonde en voor afbraak bestemde per-
ceelen aan den Bioemendaalsc'heweg bij Oud-
Kennemerheuvel.
Verondersteld werd, dat de brand binnenshuis
woedde, later, bij het uitslaan der vlammen naar
buiten 'bleek, dat op de bovenverdieping menschen
in nood verkeerden.
Twee stralen waren voldoende, om den weinig
beteekenenden brand te biusschen. De hoofd
schotel vormde het redden der in nood verkeeren
den.
Bij het toablusschen werd brand gealarmeerd op
den Duinwijckweg. Onmiddellijk was de „Ford"-
motorspuit afgekoppeld, en begaf zich flink be
mand naar het bedreigde punt. Het bleek echter
„loos" alarm te zijn, en door den staf der brand
weer gegeven, om de manschappen op alle moge
lijkheden te prepareeren.
Alles verliep vlot en naar wensch, zoodat de in
druk gevestigd werd, dat het corps tier Vrijwillige
Brandweer ten volle voor zijn taak berekend is.
Naar we reeds eerder berichtten, is alhier een
cooperative woimngBouwvereeniging opgericüt, uit
sluitend voor ambtenaren, en bcamoien oer ge
meente.
Tot bestuursleden zijn gekozen de heeren:
G. J. van A'bs, Voorzitter,
W. J. Kars, Secretaris,
G. MulOer, Penningmeester.
J. v. W amel, '1 ecnniscb-Adviseur.
G. J. Bronknorst, 2e Secretaris.
G. J. Hissing, 2e Penningmeester.
J. van Dijktnuzen, Commissaris.
Maandag ongeveer hall vier, werd op den
tóioeniendaaiscfleweg de 14-jarige wieiirijder A. v.
K. door eigen onoplettendheid door een tractor
met aanhangwagen, welke in de buitenplaats Bel
vedère moest lossen, aangereden. De jongen wist
het onheil door een behendrgen sprong te ont
komen. Zijn fiets werd echter „ge-tank-t".
Zondagmorgen is te Santpoort, waar hij in het
lokaal Beth. el. _een Kerkdienst zou leiden, plot
seling overleden Ds. B. van Schelven, em.-predi-
kant der Gereformeerde Kerk te Amsterdam.
Ds. van Schelven, in 1847 geboren, werd in 1872
cand. tot tie H. Dienst. Achtereenvolgens diende
hij de gemeenten Oost- en, West-Sonburg, Alk
maar, Den Bosch, Haarlem en Amsterdam. Oor
spronkelijk predikant bij de Ned. Herv. Kerk,
scheidde hij zich in 1886 af, en werd een der voor
mannen der Gereformeerde 'beweging. In 1896 werd
hij benoemd tot ridder in de orde van den Nederl.
Leeuw.
Woensdag is op de 'Nieuwe Algem. Bergraafplaats
te Bioemendaai onder zeer groote belangstelling
het stoffelijk overschot ter aarde besteld, nadat
Ds. T. Ferwerda aan het sterfhuis een rouwdienst
geleid had.
Aan de groeve werd gesproken door Ds. J. C.
Brussaard, Geref. Predikant te BloemendaaL Na
de rede van Ds. Brussaard werd gemeenschappe
lijk gezongen Psalm 682: „Maar 't vrome volk
I in U verheugd" enz.
Namens de familie voerde ten slotte de oudste
zoon van den overledene, dr. A. A. van Schelven,
het woord, die in ontroerende bewoordingen het
leven en sterven van zijn vader schetste. Diep
onder den indruk verlieten de belangstellenden
de doodenakker.
Snel recht!
Vrijdagavond' werd de 44-jarige G. W. v. C. bede
lend aangetroffen op d'e JulianaLaan, Zaterdag voor
den heer Officier van Justitie geleid', werd hij
Maandag reeds door den Politierechter tot vijf
dagen 'hechtenis veroordeeld'.
BEZOEK VAN SIR HENRY DETERDING.
Aan het hennemer Lyceum.
Sir Henry Deterding, directeur van de Koninklijke
Petroieum-Maatscliappij, vertoeft op het oogen-
biik m ons land. Op zijn doorreis van Den Haag
is hij te Haanem uitgestapt om een bezoek te
brengen aan, het Kennemer Lyceum te Bioemen
daai
Sir Henry kwam te kwart over twaalf daar aan
en werd door -den rector, dr. A. de Vletter, in de
auua binnengeleid, waar bet schoolbestuur en de
leeraren aanwezig waren, alsmede de leerlingen
der hoogste klassen, tot weike Sir Henry een korte
toespraak zou houden.
Dr. De Vletter heette Sir Henry Deterding wel
kom in deze schoolgemeenschap en dankte dezen
voor zijn belangstelling in het streven van bet
Lyceum, om de geestelijke en de lichamelijk op
voeding in harmonie met elkander te brengen.
Uw naam, aldus spr., is ons welbekend, uit veler
lei aard. Naast een woord van dank en blijdschap
wilde dr. De Vletter nog zeggen, dat deze school
gemeenschap in tegenstelling met andere gemeen
schappen nog met belangiooze oogen het grootsche
kan zien, zoodat Sir Henry Deterding met een niet
al te bezwaard hart den katheder zou kunnen
bestijgen.
•Sir Henry Deterding haalde eenige herinneringen
op uit zijn eigen schooltijd, toen aan lichamelijke
opvoeding te weinig gedaan, en vacantie te weinig
gegeven werd.
In Holland, zei sir Henry, zijn de jongens beter
onderlegd, maar in Engeland krijgen zij meer
I „spirit" bij de schoolopvoeding. De jongens in
Engelanti 'blijven ook trouw aan hun ouden mees-
ter, die voor 'hun steeds een vriend blijft en nooit
de „meerdere" is. Op Engelsche scholen heerscht
meer gemeenschapszin dato hier te lande. Hun eer
zucht is minder persoonlijk, zij gaat meer uit
naar hun school of hun boarding-house.
De Hollanders echter mogen gezien worden. Zij
maken van hiin werk een gewetenszaak, zij zijn
van nature conscientieuser dan bijna alle lieden
van anderen lalndaard. Als Sir Henry geen Hol
lander was, zou hij het gaarne willen zijn.
Iedereen, zei Sir Hienry, heeft het in zijn hand
om vooruit te komien. Het geheim daarvan ligt op
gesloten in het ééne woord „zelfvertrouwen". Ook
zal het noodig zijn ten allen tijde zijn plicht te
doen, teneinde meer voort te brengen dan men
consumeert. Zijn plicht doen moet een roeping zijn
en men moet daarbij steeds kunnen vertrouwen op
zichzelf. Dan komt men vooruit. Zoo is Sir Henry
ook vooruitgekomen, eerst 'bij de Ned. Handels
maatschappij, toen hij in Medan een administra
tieve warboel jn. orde bracht. Sir Henry vertelde
op geestige wijze hoe hij dat heeft weten te be
werkstelligen. Het is gelukt, omdat hij meer ver
trouwen had in zichzelf dan in anderen en omdat
hij ervan overtuigd was, dat iedereen kan doen
wat hij wenscht te doen. Daarvan is hij nog over
tuigd. Al zal ook niet iedereen directeur vain de
Koninklijke 'kunnen worden, al is ook niet redereen
even intelligent, „onmogelijkheden," behoeven er
voor niemand te bestaaln.
Vervolgens bezichtigde Sir Henry de sportvelden
van de school en Stoop's Bad, waarna hij in het
Kennemer Lyceum de lunch gebruikte. S.-E.
