mknewuhd
üsïeuid
ons mmm hoekje
Medïriandsche leven in Amerika.
ONS ËESGHSËDENISNOEKJE.
1"
Dit jaar is zeker een der belangwekkendste
ge..ease voor een herleving van de Neaer-
lnncLche cultuur in Amerika en vcor die van
het Nederlandsche stambewustzijn.
Alvorens ik daarover eenige beschouwingen
geef, wil ik een woord van nagedachtenis wij
den aan taee mannen, die zich gedurende hun
leven warme voorvechters betoonden van onze
stambelangen, n.l. Prof. A. Eekhof van Lei
den en Ds. E. J. Tuuk van Chicago. De eerste
heeft door z'n geschriften en door z'n arbeid
in Ne;; landia den dank verdiend van alle Ne
derlanders in Amerka. Zijn heengaan is een
greot verlies vcor Nederland, doch niet min
der vcor onze groep. Ds. Tuuk heeft zich als
hoofdredacteur van Onze Toekomst te Chicago
beijverd nieuws te verzame.en en te verspre. -
den over onzen stam in het oude Vaderland,
zcc.vel als in het nieuwe. Hij had een warm
hart vcor al wie tot dien stam behoorde en
deed al wat in z'n vermogen was om door
wcord, beeld en daad het vaur der eendraent
en der beoteling aan te blazen. En het is niet
het minst docr zijn teedcen, dat de Knicker
bockerclub van Chicago dit jaar zulk een be
langrijke rel speelde op de wereldtentoonstel
ling. In deze twee mannen heeft de nationale
be.veg'ng twee f'guren van invloed en van
groote begaafdheid verloren.
De c;imax van de gebeurtenissen gedurende
het afloopen jaar is zeker de viering geweest
van den geboortedag van Willem van Oranje.
De grootste geestdrift werd getoond in Chicago
waar de Knickerbockerclub alle Hollanders
epgereepen had tot een massale feestviering
met vier verschillende spiekers In de reuzen-
kapel der Universiteit van Chicago. De geest
drift laaide zóó hcog op, dat men in de nabu
rige Baptlste-nkerk een tweede vergadering
moest houden. Dan komt aan de orde Grand
Eapids, waar niet minder dan zes festiviteiten
plaats hadden. Een geheel Hollandsen program
ma met psalmen en volksliederen en Neder-
irrc ;;che korealvcorspeien van Cor Kee en van
Willem Oranje (van Maassluis), de laatste ge
speeld door mej. Anna Geerdes van Chicago
en docr ondergeteekende, en met een rede van
meer dan een half uur, over Willem van
Cr-nie, docr Ds. J. K. van Baaien had zoo
zeer de aandacht getrokken dat tientallen teleur
gesteld huiswaarts tegen, terwijl de gangen en
padeii overbezet waien, doordat een duizend
hoorders plaatsen veroverden, waar er slechts
750 zitten kenden. Vóór de opening zong ds
vergadering geestdriftig allerlei Neaer-
lanc'sche volksliederen, en dat zonder tekst
boekje. Het was een lust om te zien en te
hoeren, hce de Oud-Hollandsche harten er zich
aan ophaalden. Op dien zelfden avond sprak de
cud-burgeireester Swarthout in een der ker
ken. Enkele dagen later gaf Ds. van Baaien
©en causerie voor de leerlingen der Clir. Mid
delbare Schcol, meest allen van Hollands she
afkomst, en cmdat de jongere generatie geen
Hcl'andsch verstaat, deze maal in het Engelsch.
Eeed3 eerder had Ds. Henry Beets twee rede
voeringen uitgesproken voor de Rotary- en de
Enickerbcckerclub enzer stad. En ten slotte heeft
de Excelsior Male Chorus ender leiding van den
bóer V-n Geme-t meegeholpen om een andere
sfadsclub, hoofdzakelijk bestaande uit mannen
van Nederlandsche afkomst, zoo het schijnt,
een grootendeels Hoilndsch programma te doen
uitvoeren.
Natuur'yk h'.e'.d de pers zich nok niet on-
betu'gd. Een onzer dagbladen wijdde een arti
kel ran Wi'lern van Oranie in navolging van
de New-York Tri b rui e. Arncid Mulder, bekend
deer z'n Hoilandsch Amerika arische romans en
thans dagelijksch letterkundig redacteur van
„The G. R. Press" heeft dit jaar geschreven
over Rembrandt, Couperus. Jo van Ammers
I'üller en natuurlijk over Willem van Oranje.
De Plolland-che weekb'aden Peten zich niet
enbou-.'gd. „De Wachter" en „The Banner" be
vatten artikelen van meer dan een der redac
tsuren en van anderen. Er was een algemeens
Shcke-up. Iedereen was verwonderd, dat de
Hollanders in den vreemde zoo Oranjegezind
waren en de Hollanders waren verwonderd, dat
de niet-Koilardsche Amerikanen zelfs in vuur
geraakten. De feestviering kan men recht een
ontwaking van het stambesef genoemd wor
den. D'ep ender de asch bedolven had het vuur
leng gèsmeuld. De oorlcg en de nasleep er van
had het n-t'onnal ra-besef gedoofd. Doch nu
gevoelde iedereen, dat het onmogelijk is op den
duur de stam van het bloed te smoren.
Niet het minst indrukwekkend moet da feest-
v'ering in Hope College Chanel te Holland,
Mich, geweest zijn. Onder voorzitterschap van
den president van het college, Dr. Wijnand W<-
chers, werd op waardige wijze de groote Oran-
v~rst hed-cht. De sprekers waren Dr. Henry
Tests en Dr. S. C. Nettlnga. Nederlandsche
liederen we-den ten gehoore gebracht, waar-
order hst W'lhe'mus, waarvan a'.le verzen
vertaald zyn door Dr. J. B. Niiker'- "-of, W.
Curtis Snow speelde een oorspronkelijke ko-
r aalvoor spel op Psalm 42 en een „Postlude
Festive" ven Bonscta Cp het programma wa
ren de port-etten van Willem van Oranie en
van de Krnink'yke familie afgedrukt. HoPand.
M'ch. heeft zijn naam geen oneer aangedaan.
Behalve de Orajefeesten zijn er nog verschei
dene andere int-reseante feiten te boekstaven.
Op 't geb'cd der schilderkunst mogen we var-
melden, dat er in ons stadsmuseum een pracn-
tige Brrtrtheltentocnstelting ls geweest en m
de RversonstadsbibPotheek Ryerson was
een Hollander uit Chicago doch geboren lil
or.ze stad twee tentoonstellingen, één van
Oud-HcPard-che kleederdrachten en één van
den befaarrden Gerrit Breueker, die het evan
gelie van den arbeid omtoovert in indrukwek
kende k'euren en bonte Hlnen. Beucker is een
Fo'l-ndsehe jonden uit Grand Rapids, die
thans een nationale reputatie geniet.
Op het gebied der muziek mogen we noemen
een artikel ever Holle nds-he orgelmuziek van
de hand van Ds. Roland Digg'.e in „The Ame
rican Organ'st". Vooral de voorspelen ven Oor
Dee werden geroemd, doch het werd uitgespro
ken dat ze voor Amerika te kort ziln. Waarom
p-übl'ceeren de Hcllandsche organisten niet
meer koraalvoorspelen, die wat langer zijn en
waarom volgen ze de andere nationaliteiten
n'et na in het maken van fantas'eën en „Sui
tes" .cp de tb en-a's der mooie Otid-H-llandsche
vo'ksl'sdersn? Voor zulke muziek is er in
Amerika een markt daar er in ied-rea d'ennt
ten minsts dr'e orgelstukkcn gebruikt worden
en het getal orgelern-erten naar gelang veel
groctsr is dan in Nederland. Indien de Neder
landsche organisten de handen ineen slaan en
zich in contact stellen mtt een Ameriltaan-
oeheu ü.tgever, zuiien ze zeker succes heocvii.
We hebben de Oranjepr.gramma's van Hope
en Calv.n Coilege reeds genoemd. Daaraan kan
nog worden toegevoegd, dat Miss Oplhcut van
Kalamazzo een uitvoering heeft gegeven in de
ujia van Calvin College en op verz.ek oer
Kn'ckerboekerciub er drie Nederlandeche lie
deren aan heeft toegevoegd. Lof verdient voor
de heer Van Gemert, directeur van de „Exca -
eior Male Chorus", die twee uitvoeringen ga-
geven heeft, waarop zyn Hollandsehs nummers
uitblonken.
De Bend van Mannenzangvei eenigingen in
Michigan gaf een kooravond in 0113 nieuw
Stadsauditorium, waarin 5000 zitplaatsen_ zyn.
Het eerste nummer cp hst programma was het
bekende: „We gather together", d. i. „Wit
heden nu treden" von Valerius, het Ameri-
kaaDsche dankdaglied. Toen de beurt aan Van
Gemert kwam, liet hij zijn kc r zlngsn: „Het
Geuzenvendel op den Thuismarech" van
Roeske en „Te Huis" van Van Hamel. Be
halve het Wiegelied vrn Brahms waren d.t de
eenige stukken in een niet-Enge'.sche taal. Hoo
krachtig, oorspronkelijk, karakteristiek klonk
die Holian vehs muziek! De toejuichingen be
wezen, dat de taal niet schade aan den in
druk!
We moeten verder vermelden, dat een groep
je Amerikaaneche dames The Delphian Club
dit jaar stud's gemaakt heeft van de Ne
derlandsche geschlednis en kunst in veertien
opeenvolgende hadfmaandeiijk-che vergaderin
gen. Tweemaal zijn leden van de Studenten-
Knlckerbeckclub van Calvin College voor haar
opgetreden. Mej. Ann Poters gif een lezing
ever Rembrandt, de heer C. dm Duik over Ne
derland gedurende den wereldoorlog.
De Kn'ckerbocker-studentsr.elub, zoo pas ge
noemd heeft dit jaar een zestal vergaderingen
gehouden. Op de eerste lezing heeft onderge-
t.eekend, raadsman der ciub, een nieuwe lezing
n vier hoofdstukken gegeven over de legende
van den Vliegenden Hollander. Op ds overige
meetings heeft de Club studie gemaakt van
Nederlondcehe folklore, waarvan enkele mooi
geïllustreerde Amerlkaansohe boeken bestaan
en van hst nieuwe werk van don Duitschen
kunstcriticus Karl Scheffler over Holland en
z'n kunst, dat verleden jaar in hot Engelsch is
vertaald deer ccn Amerlkaan®che. Behalve deze
clubvergr.deringen heeft de club ook de Oranje
feestviering cp touw gezet, die we reeds een
der genoemd hebben.
Ten slrtte zij het ende-gsteekende vergund
te vermeiden, dat hij, behaivs de twee artike
len in „De Wachter" en „The Banner" over
Willem van Oranje verleden zomer cn herfst
twee Hollandzehe en twee Engelsche artikelen
geschreven heeft voor „De Wachter" „The
Banner" en „Tire Ycung Calvinist", waarin hij
aangedrongen heeft cp de studie van het Nc-
■ierlandsch op de lagere school als cultuurtaal,
cn op de st-ude van do Nederlaadeche geschie
denis c.n de M'ddelbare schoei en de Jcngelings-
vereemging. Deze art-'kelen hebben verschei
dene pennen in beweging gebracht. Niet min
der dan ree redacteuren hebben hun adhaes'a
een de berveit, denkbeelden gehecht en vale
anderen hebben schriftelijk en mondeling den
schrijver van hun goedkeuring verzekerd. Som
mige onderwijzers en léera-ars hebban zelfs
hun medewerking toegezegd aan de verwerke
lijking' derer irdeeën, zoo spoedig de omstan
digheden het toelaten. De geldelijke moeilijk
heden zijn met de eenige. Er moeten beekan
zyn. die kunnen dienen als aanvankelijkelees
boeken voor volwassenen en oudere leerlingen,
on als leerboeken voor geschiedenis cn kunst.
Ondergeteekende. is aan den arbeid getogen om
aan d'e behoeften te voldoen.
Er is allerwegen ontwaking onder de stam
men van Eurcpeesehen oorsprong. De folklore
beweging waarvan het tulnenfeeot, elk -Har 'n
Mei in Melland. Mich, zulk een schitterend
vc-orbee'd is, wekt meer de b: langste ding in
den histcrlschen achtergrond van elke na
tionale greep. We mogen gerust zeggen, dat de
Oranjefeesten het iaatste gevoel van slaperig
heid bij de Hollanders hebben verdreven. De
Hollandsche dag (31 Augustus) op de wereld
tentoonstelling te Chicago is daarvan ook een
bewijs.
Ket stambewustzijn Is prachtig aan het op
bloeien. Nu kan er wat gedaan worden, indien
de leiders in de verschalende centra eensgezind
zijn en aanpakken. Chicago heeft niet stilge
zeten. Het heeft geprofiteerd ven da omstan
digheden en het verdient ons eeresaluut en onze
beste wenschen.
Grand Rapids Mich.
A. J. VAN ANDEL.
De be-taande draaibrug by net oud-stoom-
gemaal De Cruquius wordt weggenomen.
De Ringvaart van den Haarlemmer-polder
zal dicht daarbij overbrugd worden door een
Kunstwerk in den nieuwen groeten verkeers
weg van Heemstede door de Haarlemmermeer
naar Aalsmeer en verder.
Er komt cok een groote auto-weg evenwij
dig aan de Noordzeekust langs de da'nen,
zoadat men in het voormalige gewest Holland
(thans Ncordhoiland en Zuidholland) eens
gemakkeijka verbinding zal hebben met da
badplaatsen aan de kust.
Het zal niet lang meer duren of de geheel'
Noordzeekust van Den Heider t:t de Hoek
van Holland is met stecnen en houten Zomer
huizen bezet.
Zona's de Vlaamsche kust van Zeeuwsch-
Vlaanderen tot Calais toe. Calais kemt toch hij
frankrijk? Staatkundig ja. maar volkenkundig
's noordwestelijk Frankrijk, deel uitmakende
van de zgn. germaansche laagvlakte, tot Vla
mingen" and te rekenen, evengoed als een groot
gedeelte van midden- en noord-Be'glë. De ge-
'ilksocrtighe.'d van grondvorm-ng, van steden
bouw en kustvorm van Noord- en Zuid-Neder-
'and kan men zich goed duidelijk mete-n van
uit een vliegtuig, dat van h'er naar London
vliegt. Ket Pander-vliegtuig „De Postjager'
waarmede luit. Asjes in 3 D dag naar Java
dacht ta vliegen, heeft bij Kcrfce aan de Zuid
punt van Ital'ë, rechtsomkeert gemaakt. Het is
verstandig gebleken, dat men van deze eerste
vlucht geen'recordvlucht heeft willen maken, en
ook is het ceb,w?"', do -a_"5 nog betrok-
:-e'ük dicht, bij huis gebeurde. Het doet a'lter
vreemd aan te vc.nomen, dat zelfs cp deze
buitengewone vlurht geen msccnia'en is mee
gegeven. Cnze vl'egd'enst is toch aadors voor-
='-j>tig genoeg. Z1j heeft ock den naam daar
van. Eü ecne kennismaking in oen vliegtuig
boven de Noorezee mat een bojaard Ameri-
kaznsgh echtpaar, zelde mevrouw veel van En
geland en over het vaste laadi te reizen per
vliegtuig en dat haar man altijd eerst vroeg
raar een lucht ijn eer K. L. M., daarna kwam
bij hen de Luft-Hznsa (oen beetje arrogante
naam is dit) in aanmerking, daarna de Enger-
sche Air ferce, dan kwam er oen hee'.e tijd n'ets
en dsn... nu ja, daar gaat 't nu niet om. Wij
Neder anders schijnen niet zco dom te zijn als
wij er uit zien. Wat wilt ge luidt een bekende
vraag: „(lemmer zijn dan je er uit z'et of dom-
„mer er uit zien dan je bent?" Het antwoord
is a'ti.jd feut, althans weinig bemoedigend, want
de zoogenaamde aardigheid van degeen die ds
vraag stelt is, of rr.en hot een dan wel het ander
heelt gekozen, altijd: „ree, d&t is onmogelijk".
Werkt U het zcif maar uit. Het is eigenlijk een
heel onhe'selde en ook onpraktische mep, want
wat zal iemand op wie dit antwoord werkelijk
van toepassing ware, nog verder met z'n leven
bcginne i ;'n een tijd a's deze, waarin men om te
'olijven bestaan, behalve berustend en ka'.rn en
vriendelijk en werkzaam en zuinig, ook nog bij
dag en nacht uitgeslapen moet zijn. Dat ls men
in de buurt, die wij, op verzoek van de uitge
slapen lieden zeiven, n'et noemen, waar men
allerlei grond- en grint- en zecweikken door te
vverkgestelrle betrekkinglcozen laat uitvoeren
met boerenwagera, waarvan men de vier smalle
wagenwielen hoeft vervar p 1 door de wielen,
ooms met ballcnbanden, va voor 30 of 40 ?u'-
den ergens opgekochte auto's. Nood leert bla
den. W'e zijn oogen de kost geeft, kan op dit
gebied in de werkverschaff'ng allerlei aardige
dingen leenen. Tippelt U maar eens de Zuider
ace langs of de hei over. Voor zoover er dan
in ons land neg hei is.
Een moedgevend en heerlijk gezicht is het na
een paar jaren een niet al te ver van spoorlijnen
geleden bei te bezoeken, er is hier en daar nog
een spoor van hei over, maar verder: n'euwe
'lU'sjes (een „plaatsje" neemt men dat) mer
bijbshcorende ve'don, waar het winterkoren al
groent, waar weitjes lekker liggen schoon te
vriezen, terwijl een vo'la hooischelf bewijst, dat
bet gewas verleden jaar colt niet slecht was.
Zoo kan de boer ais hij werkzaam is en moeder
natuur dag aan dag trouw op haar tochten
docr de jaargetijden begeleidt, neg altijd aan de
kost kernen. Fn hij, die in een heel jaar niet
'ón gulden uitgeeft voor zijn vermaak (de pyp
hoert bij het val:) heeft van de malaise en van
de crisis wel last, maar hij kemt er niet in cm.
Wie omkomen, niet moor boer kunnen blyven.
zijn c'a boeren, die met ge'd van anderen hebben
gewerkt en die hm rerta n et in vruchten,
maar in gold op tafel moeten leggen. De echte
van ouder-tot-ouder-boer heeft z'ch daar vroege»
zco gauw mogelijk van af gewerkt of wist een
aardige overeenkomst met zijn geldschieter ot
landheer te maken. Het is n'et alles goud wat
cr blinkt en het gcud afkomstig van een vroeger
ruime ge'dmarkt, werkt niet meer ais erediet
tweik woord afkomt van credo, d.w.z. ik ver
trouw, 'k gc'cof) maar het drukt als !cod op
hart en armen. Br. Roman Boos, etcineriaan,
.heeft in z\ine te Rotterdam gehouden lezing ge
zegd, dat dc gee-t van het ge'd. de mcnssli is
en aio zich thans uit het geld had teruggetrok
ken cn dat het kapitaal, wil het vruchtdragend
r.ergcv. cnd werden, juist van den mencch „door
bloed' meet z'ja. Dit is een elgerdemmelyke
mrnier cm te zeggen wat cck in andere woor
den te zeggen is. dat ge'd bevroren arbeid is en
wie er onder bedolven raakt, en er niet onder
verstilrken wil, het weer lequide moet maken.
I-ïet geld meet rollen. En het gold moet spre
ken, want ais het stom is, maakt hot tot recht
wat krom is. Ge'd, liefst door toewyding ver
kregen, met wijrhe'd bestemd en in liefde tot
don n-cc'sm.ensrh besteed, heeft al veel geluk
e 't'cht, voel smart cn p.'.'n vorzacht, veel deugd
beleerd. Zóó heeft dr. Boos zijn uitlating: het
kapitaal, lees het geld, meet van den mensch
.ijn „doorbloed", 0.:.. bedoeld.
De gewezen a-eountant, de hear Hayne, die
wegens be'ecdig'ng van cud-m nister Dormer,
door de Haagsohe Rechtbank werd veroordeeld,
-ord ons ecne brochure waaruit blijkt, dat hij
het nog stesd3 on den heer en mevr. Królier
van de fa. Wm. Mi'ller Co. te Rotterdam be
grepen heeft en dat z.i. de wijze waarop in deze
„ydvertakte zaait met geld werd omgespron
gen, z.i. heo'emaa! niet doorbloed van mensche-
'ijkheid is geweest, ja, dat er met cijfers ge-
occheld en met balansen geknoeid werd, dat
de Rotterdamsclie Bankveroeniging en haat
dvocaat meeknoeiden en de minister had mee
geholpen het geknoei te dekken. Men is ach
ter open deuren, goed zichtbaar, nu bezig die
zaak te saineeren. Zou als alles in die zaak
voo' de'.ig was afgeleopcn, en het landgoed op
ce Veluv.e, wat toch in dc bedoeling van den
"eer KrSiler heeft gelegen, aan het Land was
-o.deau gedaan, naar het oordeel van den heer
Heyno cok alles zco erg. zijn geweest als hij 't
nu stelt, terwijl het toch ock zeker is, dat mevr.
Kröilcr steeds doende was kunstschatten te
verzatne'en om het algemeen er van te doen
genieten? V/ij kunnen het ons niet voorstellen.
Be heer Kröilcr is als eon Samson verpletterd
nder den bouwval van den tempel, welk3 zui
len hij zelf van één duwde, nsdat hij zelf den
tempel had gebouwd. De inwendige geschlede-
n's van zulk oen bouw en val zal misschien
ncolt ten veile aan het licht kemen, en zoo
dit neg geschieden ksn, zal dit het
beste te week worden gebracht, mist dcor
wie daarbij als daders zelf betrokken waren,
.maar drcr eon later geslacht, dst de van ver
schillende zijden aangebrachte stof zal kunnen
bewerken zonder levende tljdgenooten te kwet-
~en. De „cn'fhcnke'ilke" socialist F. van der
Goes heeft in esn andere zaak er niet zco over
gedacht als c'e heer Eeyne en heeft ook aange
vallen en gekwetst zonder volledig op de
'u.cogte te zijn. Dit betrof een voorval uit de
geschiedenis vn vst tVd""Ii?'ft „De Nieuwe
's" waarvan hij met Willem Kloos, Frede-
rik van Eedon en A bert Vet wcy cprlchter
was. Hoewel hij zegt, en torosht, v-n letter
kunde althans dichtwerk geen verstand te heb-
ben, "af hij een tijfl ge'cden een boekje „Litte
raire herinneringen" uit, waarin de naam en da
pert-son en eon daad van enzsn redacteur en
van dsn eveneens nog levenden hesr Versluys
Sr., don uitgever van „De Nieuwe Gids", door
bet sly'k worden gebaald, een werk ook daar
om zoo cnverd'enstelijk, omdat het bewust een-
-jjd> ls, cmdst deer e'en voéden m'n als met
voordacht is nagelaten inlichtingen in te win
nen by de naastbet:okkeren (het betrof ds
-vervang in 1294 van hst secretariaat der rs-
-'rct'e. van dat tijdschrift van Wil'em K'.oos on
P. Tidemon), n.l. den heer W. Ver3luys, Wil
lem Kloes, dr. He'n Boeken en mr. Tideman
zeiven, op dr. Boeken na allen nog in leven
Waarom wy dit cphalen nu? Omdat Tideman,
die slechts eenmaal vluchtig in G.oot-N eder-
isind iets van de hcon en de onbekookte beiee-
dig'ngen van Van der Goes had bemerkt, nu
ruim teen half jaar geleden over het geval niet
weinig achting naar zijn kant hsorde spre
ken, hst boekje komen liet, het las en omdat
nu verleppen is de termijn vcor het indie
nen van een aanklacht wegens bsleediging
tegen uitgever en schrijver bij de rechterlijke
macht, we ke Tideman den uitgever en zijns fa
milie wil besparen. Tideman vergeeft den uit
gever de grofheid, d'.t beekje ongecontroleerd
het licht te hebban deen zien. Van der Goes
heeft goen vergeving nood'g, hij zou ze waar
schijnlijk niet aanvaarden en is ze dan ook niet
waard. Doch hst is Tideman, tegenover zijn
publici'.: wel de inkt en hst papier waard by deze
gelegenheid te verklaren aat in dsn kring van
Do Nieuwe Gids, waarmee hi), Tideman, kennis
nuaakie, gedurende de jaron, dut zijne bekend
heid met de leden daarvan (Kloos, Boelren, Die-
penbroek, Witsen, Breitner Delang (Hofksr),
Lucy Brcedelet, later jongeren als Bernard
Cauter en Fran3 Mijnssenduurde (T. ont
moette in die jaren Bolland, Van Deyasel en
Heiman Gorter slechts enkele malen en als
terloops), Van der Goss nummer, althans nooit
met bizonriere achting werd genoemd, dat liy
F. van der Goes persoonlijk nooit heeft ont
meet en dat hij dezen dan zijn patroon zooveel
minder geleerden epigoon van Ed. Busken Hust
van weinig waande achtte voor de Neaeiland-
sche Prozakunst) wie gaf er een vertaling van
het zcute'ooze boekje van Bellamy's Hst jaar
3030?, en van geheel geen waarde vcor de Ne
derlandsche Dutuur, die Tideman in één on
onderbroken hattstocht als met een koevoet
wilde opwerken uit de l'art pour l'art-sfeer,
waarin zij als in een poei dreigde te verzinken.
I-Iem waren de waardeeiing en da daarop ge
volgde vriendschap van Willem Kloos, Hein
Eceken, Alpheus Diepenbrcek, Willem Witsen
en Gerrit Hcfker genoeg drangredenen tot vol
houden en zelfontwikkeling. En als Hein Boe
ken, wiens zuiverheid van ziel spreekwoorde
lijk ken heeten, kort voor zyn docd erkende
steeds in zyn echtheid zijn geïnspireerd-zyn
te hebben ge-oofd, aan is dit voor den schrij
ver dezer regelen voldoende objectief bewijs
naast zijn subjectieve zekerheid, ook in zyn
zoogenaamde Nieuwe Gidsjaren niet vergeefs
te hebben bestaan. Alleen maatschappelijke
ncodaaak is het geweest, die hem e-r toe heeft
geleid zijn leven op 'n breedsren praktische basis
opnieuw te beg. neen en op te rechten, waarna
hij cp gelijke hartstochtelijke wijze in Recht,
Poiit.ek en gemeenschappelijke beoefen'ng
van wijsbegeerte gsstrcefd heeft, naar kultu-
reelen opb„uw, maar nu niet meer enkel op
papier.
De beschuldiging van Van der Goes als zou
Tideman kepy die hem niet toekwam, weder
rechtelijk zich hebben toegeëigend, is even on
gegrond, al3 s mans houding als zou hij toen
met de werkelijke N. G. nog iets uitstaande
kobben gehad onwaar en ijdel is. Van der Gêe3
was lucht vcor ons. Zyn pogen stiekum buiten
T. om bij wijze van staatsgreep zich meester
te maken van de drukpers, waaiop de uitgever
hot tijdschriftnummer deed vervaardigen, dat
T.'s naam ais redacteur vermeldde, krachtens
overeenkomst met de eenige z. i, waarlijk ge-
iecht'gden: Versluys en Willem KI003 en Boa
ken, dit pogen is eenvoudigweg gevolgd door
oen bevel: druk wat van deze aflevering, die
dcor mij wordt verzorgd, bij U is ingekomen.
Cok eeue staatsgreep Niet eens. Een recht,
docr uitge ver en drukker ook steeds als zoo
danig erkend. Wie het anders ziet, ziet het
anders dan het vcor T„ èn in schijn On in wezen
was en blijven zal. Zonder onderzoek het andere
aan te nemen en na veertig jaren van een blijk
baar entrust gemoed een bijna ock al oud man
in het openbaar van een misdaad te bsschul-
uigen, is tie laatste maar waarschijnlijk niet
(ie eerste domme en ongemanierde daad ge
weest van eennu ja, lezer, vult u zelf
maar in.
Er wordt een nieuwe brug gebouwd over de
Haarlemmermeer-ringvaart nabij de oude Cru
quius. De oude N.G. behoorde tot het verleden,
toen Tideman over de ringvaart een brug bouw
de naar den nieuwen tijd. Dat zal ons nader
hand ook objectief wel blijken.
Nog steeds doen de gevolgen van den we
reldoorlog zich gevoelen. Zy zy'n gemengd nu
met gevolgen van den geest, die vooral in
Duitschland en in Engeland vóór den oorlog
pge'.d deed. Om dien vóór-oorlogschen geest te
begrijpen, moeten we een eind in de geschiede-
ais terug gaan.
De oudheid kende in hoofdzaak volken, die
onder éénhoofdig bestuur optrokken naar de
alleen-heerschappij over de toenmalige be
schaafde were.ü. Egypte, Babylcnlë, Assyr.ë,
Perzië, ze herbergden alle volkeren, die onder
pharao's cf koningen, tevens veelal de hoogste
priesterlijke waardigheden beklecdiende in den
vorm, die men staatsrechtelijk een theokratle
(regcering van godswege) neemt.
Dat volk was hét volk, en zyn vorst was d_è
verst, dè plaatsbekleeder Gods op aarde, hect-
scher over eigendom, leven en dood, ooriog en
vrede. Eerst in Phoenicië, Palestina, Grieken-
.and, en cp de eilanden der MiddeUandsehe Zee
ontstonden andere toestanden, vooral bij zee
varende volken. De zee is hot element geweest
waar in gevaar, de vryheid van aardschen tel
gang en dwang den mensch de persoonlijkheid
van den mensch deed naar voren komen, de in
dividualiteit van den enkelen mensch stelde
voor grootere aansprakelijkheid, krachtiger
maakte van geest en van wil.
Verbreiding van handel, industrie en scheep
vaart in Phoenicië, scheepvaart en wederom
handel in Athene met zyn voorhaven Piraeus,
visschery, scheepvaart en handel op da eilan
den, aan de kusten van Kliin-Azië en vooral in
Athene geestelyk leven en hier ontspringt de
Eurcpeosclre geest. De Romeinen hebben niet
meer gedaan dan fragmenten der oosteiyke
culturen overbrengen en bswaren.
De Grieksche, de eigenlijke Europeesche cul
tuur is eeret met de Renaissance invloed- gaan
oeferen op hst zich langzaam uit den staat van
barbarisme ontwikkelende Midden- en West-
Eurcpa.
Hce verhouden Zich ds modems zgn. Groot
machten ten opzichte von eon en ander?
Hierover 'a volgend maal.
Nieuws van voor 25 jaar terug.
Engeland. Een belangryke vonnis ls door het
bef van appèl gewezen over de vraag, of de
vakverecniglng het recht hoeft van haar ieden
een hcofdelljken omslag te heffen voor de ver
tegenwoordiging in het parlement. De verkie-
zingskostsn van de arbeidisropaity en de bezol
diging van haar parlementsleden worden ge*
kweten uit de opbrengst van dien hcofdeiijken
cmslag bij verschillende vakvereenigingenHet
gerechtshcf besliste in positieven zin, het hof
van appèl echter heeft de vraag ontkennend
beantwoord. Na de vereeniging van spoorweg
personeel kunnen nu voortaan alle andere vak-
"ereenigingen er door den rechter toe worden
gedwongen te verb'eden, dat c'e leden voor het
bewuste politieke deel hoofdeiyk-sn omslag be
talen. Uit de gewone kaseen megsn deze on
kosten evenmin bestreden worden. De leien
van de vakvereeuiging voor spoorwegpersoneel
nullen wellicht vrijwillig den omslag opbrengen,
terwijl kan men zceken naar een m'ddsl om
dergelijke heffingen wettig te maken. De hoog
ste instatie, hot hoogerhuls, te laten beslissen
's e gewaagd orn de groote onkosten en het on
zekere van de rechek.vestie. De Dally Chronicle
-egt onder meer, dat, als het hoogerhuis dat
vonnis des gevraagd bevest'gt, er hechts twee
dingen mogelijk zijn: of de parlementsleden
moeten van staatswege bezoldigd worden, óf
het parlement moet by de wet de vakvereenl-
ging helpen.
De Stads-Editie van 30 Nov. 1.1. (1908) bevat
:n het tweede blad cp dezelfde bladzijde. 2 stuk
jes ever de behandeling der Blcemendaalsche
tnrmee'zaal en soc'ëteitsplannen, een verslag der
verleden week gehouden by'enkomst ert een lu
sarcastischn stijl gestelde beschouwing, waarbij
c'e gehouden byeenkomst wordt gebezigd als
stramien voor caricatuurtjes. Wij betreuren het,
dat de commiss'e door het te wyd openstellen
der deuren aanle'd'ng heeft gegeven tot zon
danige entboezomimg. Zoo lets meet in het ver
volg voorkomen woren, al ware het alleen uit
beleefdheid ten opzichte van den heer Graiehen
alh'er, die zich zoo buitengewoon veel moeite
geeft ongemerkt tal van personen tot elkanuer
brengt, daardoor het vereenigingsleven alhier
in het algemeen aanwakkert en das, wat er van
zyn denkbelden eens verwezenlijkt, moge w.n-
den, daardoor nuttig bezig is. In beide stuitjes
is telkens sprake van den heer Fc'.fcma; hier
mede is bedoeld cnze nijvere en verstandige
plaatsgenoot de heer Feitsma.
I
Dat er aan onze vloot nog heel wat ontbreekt
alvorens zy genoemd kan worden voor haar
taa kberekend te zijn in tyd van ooriog, hebben
we weder opnieuw kunnen nagaan uit een
reeks artikelen, door den luitenant ter zee le
kl. K. F. Sluys in het Handelsblad geschre
ven, waarin gewezen wordt cp onvoldoende be
manning der vloot en op een massa gebreken
meer, die ens kort bestelt n'et gedoogt hier
alle op te sommen. Indien echter de mededeè-
lingen van den heer Sluijs waarheid bevatten,
waaraan door ons n'et getwyfeld wordt, dan is
het meer dan tijd dat de hand aan den ploeg
wordt geslagen en de regeering niet opzetreiyk
het oog sluite voor de misstanden die cp onze
vloot heerschen.
Vleugjes. Wie werke'ijk iets tot sta-d wil
brengen, moet bij het opzetten van zijn plannen
er niet op rekenen dat anderen met eenige
medewerking zouden volharden.
TERREUR IN INDIë...
Er bestaat in Indië een spoorly'n, waar tot
nogtoe geen passagier ©en vriendelijk woord
over gezegd heeft. Zeker, hst is nuttig dat deze
iyn bestaat en zyn nut voor den handel is
reeds lang bewezen. Het is de Ujn Oosthaven
Palembang, met de zijiyn naar Lahat.
Waarom nu, wordt er zoo cp deze lijn gekan
kerd? Om enkele redenen, welke ik thans ia.it
volgen, le. rijdt het ding niet harder dan
hoogstens 50 Kilometer, bij welke snelheid men
zijn leven niet meer zeiter waant; 2e. zijn de
wagens niet beoaaid comfortabel, men beweert
algemeen, dat het afval van Java is; 3e. duurt
de reis zco lang, dat men cck in de best geoutil
leerde wagens zou gaan kankeren.
De:h ter zake, in dit vervoermiddel, had ik dan
van 's morgens 6 tot 's avonds half 8 vertoefd
en in d en tusschentijd was de trein erin ge
slaagd Moeara Enim te bereiken. Te vies om
met een tang aan te pokken, begaf ik my naar
<Jen paeangrahan, om te hooren. dat dezeivr.
bezet was; ook de B. P. M. paeangrahan was
bezet. Ik had toen neg 2 keuzen, nd. cf de nacht
■doorbrengen in een Japonsch Hotel, of in de
gcedang cp den grond. Ik koos het laatste, in
siders zullen begrijpen waarom.
Doodop kon ik ook :'n de goedang heerlijk
slapen, tot... ik iets voe'c'e kriebelen, wakker
werd, heel veel voelde kriebelen krabde, nydig
werd, Ücht maakte en ooaetateerds, dat een le
gioen mieren van miêrengat tot m'erengat de
korre weg gekozen had, we"lke kortste weg
echter via myn body ging. Een breeds stroom
kuierde rustig over mijn built, doch het krie
belde. dat was act'e. Actie heeft tot gevolg
reactie. De reastie kwam, eenige welgemikte
slagen, stichten ver-warring in de legioenen,
die nu n'et meer geordend voorttrokken. Zij
zochten hun heli in terreur. Ze beten waar ze
kendep, liepen alle richtingen uit, kropen naar
mijn rug, deden slinksche aanvallen op myn
schouders, die alle even doeltreffend waren. Ik
sloeg waar ik kon, raakte natvuriyk n'e's,
■-aar de mieren beten, scheurden, rukten,
riepen nieuwe legioenen op en zcuden my ver
moedelijk een langzamsn dood hébben laten
sterven, als ik n'et naar de mardi-kamer ge
vlogen was en er goddank in slaagde de mie-
rerkolen'e te verwyderen.
Ket was pijnlijk, pynlijk was ook, dat ik den
volgenden morgen er uit zag, als een reliëf
kaart van een vulkanisch gebergte, pyjniyker
was dat lk er door Indlschgasten braaf mee
gehoond werd.
DEWEE
