m mi
Brokjes Levenswijsheid.
Bij Horatius' Jubileum.
SPORT
Oe Haarlemsche
S Coöperatieve Diner - Verg.
KUNST.
INGEZONDEN STUKKFN.
FEUILLETON.
(Nadruk verboden!
Het is heden tweeduizend jaar geleden, dat
de Romeinsche dichter Horatius werd geboren.
Deze kunstenaar heeft met zijn fijnen geest
invloed uitgeoefend op onze West-Europeesche
beschaving. Aan zijn voorbeeld danken wij
menig vers in de moderne talen, maar ook
veel levenswijsheid van blijvende waarde.
Horatius is de prediker geweest van een
levensopvatting, welke men die van het even
wicht zou kunnen noemen. Aan dezen dienter
bntleend is de uitdrukking: de gulden midden
weg.
In zfln gedichten aan Maecenas, zijn rijken
beschermer, en aan tal van andere voorname
tijdgenooten, legt hij telkens weder den nadruk
op de kunst, welke hij als de levenskunst bg uit
nemendheid beschouwt: de gemoedsrust te De-
waren onder de wisselende omstandigheden; in
gelukkige dagen zrjn vreugde te temperen en in
rampspoed' hoop en dapperheid aan te kweeken;
het betrekkelijke van alle waarden en het tijde
lijke van alle verschijnselen in het oog te
houden, en zonder wroeging over het verlenen
of angst voor de toekomst de vruchten van net
heden te plukken.
Wanneer de zanger aldus over de matigheid,
de tevredenheid en allerlei andere niet bijster
heldhaftige deugden in geestdrift geraakt, lijkt
het platvloer3che wijsheid die hij verkondigt.
Horatius zou aan onzen braven Vader Cats
kunnen doen denken, zoo hij zich niet door een
bizonder gevoel voor kieschheid en goecen
smaak, door een zuiverheid en sierlijkheid van
vorm en door een weidscher vlucht in de
ruimte van onzen burgerlijk benepen leerdichter
onderscheidde^
Juist in onzen bewogen tijd kan herlezing
Van zijn tot gemoedrust manende verzen heil
zaam werken. Want ook Horatius leefde in een
eeuw, waarin het onweer niet van de lucht was.
Oorlog, opstand, slavernij, ballingschap en
allerlei verschrikkingen teisterden de maat
schappij, waarvan de dichter deel uitmaakte.
Persoonlijk heeft hij na den dood van Caesar
mee onder Brutus gestreden en als door een
wonder is hij ongedeerd uit den slag bij Philippi
huiswaarts gekeerd.
Het zijn juist de schokken van den oorlogen
de daarop volgende jarenlange troebelen ge
weest, welke hem het genot van het rustig
samenleven der menschen zoo boven alles op
prijs hebben doen stellen. Van alles beroofd en
in armoede zijn loopbaan beginnend, is hij toen
geenszins den rijkdom gaan idealiseeren. In
tegendeel, de lotswisseling, welke hij persoon
lijk had ervaren, had hem het vergankelijke
van jgisud en eer aangetoond. Toen Maecenas, de
beschermheer der kunsten, hem een onbezorgd
leven verschafte, doorproefde hij dagelijks uil
voorrecht: vrij van nood en beslommeringen te
zijn. Hij waardeerde deze bevoorrechte positie,
omdat ze hem onafhankelijk maakte, want vrij
heid van lichaam en geest was zijn diepste ver
langen.
-_En zoo. .zingt hij, terwijl Parthen en Panno-
rdërs en andere barbaren, met krijgszuchtig ge
weld het oude Rome bedreigen, van de biijd-
schan, welke het evenwichtig gemoed den
levenskunstenaar verschaft. Ook tegen de
hartstochten, die als gewe'denaars het moei
lijk bestormen, verdedigt hij zich met een ge-
lijkmoedige.n geest.
Terwijl in het felst van den winter berg en
woud onder sneeuw zijn bedekt en het ijs de
rivieren beknelt, zet hij zich aan den haard,
dien hij met een arm vol houtblokken doet op
laaien. Hij schenkt zich zijn landwijn m en laat
het overige aan de goden over, op wier wenk
de in den storm zwiepende hoornen weer rus
tig zullen worden: „Wat morgen zijn zal,
vermijd het vooruit te zien", aldus bepeinst hij
„En walken dag het lot u ook gunt, aanvaard
hem als winst."
„Hoe komt het toch", vraagt hij Maecenas,
„dat de menschen aitijd wat anders willen dan
wat het lot hun beschoren heeft? De mars
kramer benijdt den soldaat en de soldaat wil
met den marskramer ruileA. De stedeling ver
heerlijkt het land en de buitenman haakt naai
de stad. En waarom willen we altijd meer heb
ben dan wij op kunnen? Waarom niet geleefd
als de mier, die juist zooveel vergaart ais ze
verteert! Waarom altijd wakend te willen zitten
over ons teveel? Waarom vreet ergernis ons
op, als we buurmans geit met Vuiler uiers zien
loopen dan onze eigen geit, die voor ons toen
melk genoeg geeft?
Wat bederven wp onze korte, voortsnellende
jaren met allerlei onnoodige tobberij! Wat helpt
ons de angst voor zorg, ziekte en dood Al bid
den en offeren wij eiken dag, wij ontkomen den
ouderdom niet. Wij onttrekken ons aan oorlogs
geweld, wij schuwen de pest, wij vermijden het
water, - maar, hetzij wij een heerscher zijn of
een arme daglooner, eenmaal moeten wij vrouw
e;: kind en onze gerieflijke woning verlaten en
ons iaten begraven onder de hoornen, weike wij
hebben geplant.
Laat ons tevreden zijn met wat het beschei
den bestaap ons biedt. Waarom met geweld
zoo veel afgeperst van het korte leven? Waar
om zoeken wij land, dat de gloed van andere
zonnen bestraalt? Laat de ziel vroolijk ver
wijlen bij hetgeen haar nabij is en geen acht
geven op het onbereikbaar verre. Gestadige
opgeruimdheid lacht ook het bittere weg. In de
wereld is geen zaligheid feilloos.
Goed leeft, wie noch voortdurend op de volle
zee aanstevent noch uit angst voor den storm
wind te dicht bij het strand blijft, maar wie den
zegen van den gulden middenweg kiest".
Aldus enkele nagalmen van dan zanger, wiens
tweeduizendjarig jubileum men heden viert.
H. G. CANNEGIETER
VOETBAL.
Nadat het begin der competitie op het
vastgestelde programma verwerkt kon worden,
en de weersgesteldheden geen spaak in het wiel
gestoken hadden kwam Zondag plotseling een
grootere stagnatie. Een gestadige regenval,
reeds in de nacht van Zaterdag op Zondag be
gonnen, maakte tal van terreinen onbespeel
baar. Zo maakte Bloemendaal een vergeefse
reis naar Enkhuizen. Toch ging er nog een
wedstrijd in deze afdeling door: 't Gooi—Z.V.V.
welke door de Zaandammers met 20 werd
gewonnen. Niet, omdat zij zooveel beter speel
den dan de gastheren, maar omdat zij de
"nkele kansen, die ze kregen, wisten te benutten.
De Gcoienaars daarentegen konden, niette
genstaande zij talloze malen door goed veldwerk
de bai a.h.w. vo r het intrappen hadden, "door
slecht spel van het binnentrio hunner voor
hoede, n et tot scoren komen.
Hoe spannend het verloop der 2e klas B tot
nu toe is, bewijst wel onderstaand ranglijstje:
AFD. I 2 B.
Zeeburgia
7
4
2
1
10
16—9
1.42
Z. V. V.
9
5
1
3
11
17—13
1.22
E. D. O.
7
3
2
2
8
14—13
1.14
Bloemendaal
7
3
2
2
8
21—21
1.14
't Gooi
10
4
3
3
11
17—16
1.10
Velox
8
4
0
4
8
21—17
1.—
W. F. C.
8
3
1
4
7
21—15
0.88
T. O. G.
8
3
1
4
7
11—25
0.88
West-Frisia
8
2
1
5
5
11—15
0.63
Spartaan
8
2
1
5
5
17—22
0.63
Voor Zondag a.s. luidt het
programma:
ZeeburgiaWest-Frisia.
W. F. C.—Z V. V.
EdoBloemendaal.
Zeeburgia zal uit West-Frisia wel van 't
lijf weten te houden. De Enkhuizers, die met
geblesseerde en zieke spelers" sukkelen, kunnen
in de laatste tijd maar geen volledig elftalop
de been brengen. Mocht hun dit voor Zondag
wel lukken, dan achten wij hen in staat, één
puntje uit Amsterdam mee te slepen. Komen
zij echter onvolledig, dan voorspellen we de
West-Frieslanders wemig succes.
In Wormerveer een soort derby: W. F.. C.
Z. V. V., de -wedstrijd van het seizoen.
De Wormerveerders komen er na een zwak
begin aardig in, getuige hun 53 overwinning
op Edo.
Bovendien heeft W. F. C. een verandering
'n haar spelwijze en in haar elftal gebracht
Deze zomer getraind door den K. F. C.-coach,
werd de bekende diepe W-fomnatie aanvanke
lijk overgenomen, met de goalgetter Bleeker op
de spilp.aats. In Bloemendaal hebben wij de
doorvoering van dit systeem kunnen zien,
maar niet bewonderen. Zelfs wijten wij de ne
derlaag er aan, die W. F. C. aan de Brederode-
weg leed.
Al kan een bepaald elftal met het W.-for
fatie-systeem succes hebben (K. F. C. dankte
er vorig jaar haar kampioenschap aan) een
ander elftal kan dit ten eenen male niet .lig
gen". Zo'n elftal is W. F. C. Het is er dan ook
op teruggekomen en tot de oude methode
teruggekeerd en het voelt er zich wel bij. Z
V. V. kan op een warme ontvangst rekenen en
het zou ons niets verwonderen, als de ontvan
gende club de volle buit binnenhaalde.
Was aanvankelijk vastgesteld Bloemendaal
de Spartaan, door verschillende omstandig
heden is deze wedstrijd uitgesteld en omgezet
in EdoBloemendaal.
Is Bloemendaal tegen haar rood-zwarte ri
valen kansloos? O. i. niet. Er is tussen beide
ploegen weinig krachtsverschil: dit is nog in
het vorig seizoen bewezen, toen Bloemendaal
aan de Brederodeweg met 43 won, om met
dezelfde cijfers aan de Middenweg te verlie
zen, nog hoofdzakelijk te wijten aan het uit
vallen vap H. Beyk. Had onze emipente spil
deze' wedstrijd git kunnen spelen (hij moest
zich reeds met de rust laten vervangen) dan
gelooven we niet, dat de Edo-haan haar vic
torie gekraaid zou hebben.
Als B'oemend"a! in dezelfde vorm is als
tegen Velox. zullen de Piggianen een harde
noot te kraken krijgen, en zaï vooral hun ver
dediging lastige problemen op moeten lossen
Trouwens aan onze voorhqede zal het niet lig
gen, die doet zeker elke wedstrijd haar plicht.
Het zal voornamelijk van de verdediging af
hangen, of het resultaat al dan niet gunst*!
voor dis witten zal zün- Mkar het backstei
De WildeKohier heeft tegen Velox getoond,
zich niet zonder meer gewonnen te geven.
Bloemendaal brengt het volgende elftal in
het veld:
de Haas
De Wilde Kohier
Rëbken Beijk Leemhuis
Kammeyer De Boek Immer v. Gelder v. Leuven
Voor de lagere elftallen is vastgesteld:
HeemstedeBloemendaal veteranen 10 uur
Bloemendaal 4-R- C H. 10 10 uur
Spaarnvogels 3Bloemendaal 5 io uur
Bloemendaal 6—Zwanenburg 2 10 uur
Junioren:
R. C. H. bBloemendaal a io uur
Bloemendaal cR. C. H. e 12 uur
Adspiranten (Zaterdag).
Bloemendaal dVijfhuizen 2.30 uur
Bloemendaal eVI. Vogels c 2.30 uur
hockey.
Uitsllgen. Dames:
B. D. H. C.—Rood Wit 5—0
B. D. H. C. 2—H. D. M3—5
H. B. S. 2—B. D. H. C. 5 1—1
B. D. H. C. overweldigde haar Rood-Witte
stadgenoöten met niet minder dan 50. Spe
ciaal 't spel der backs was zoo solide dat mej.
Andreas na rust geen enkele maal in actie be
hoefde te komen. Steeds werd de bal goed ge
stopt en speciaal mej, Roos zuiverde met verre
klappen het terrein. De gevaarlijkste aanvallen
gingen over den B..D.H.C. rechtervleugel. Trots
de groote overwinning, de R.-W. keepster was
schuldig aan meerdere doelpunten, was het spel
van den aanval minder van kwaliteit dan b.v.
tegen Amsterdam, het werd veel te kort ge
houden.
In Hilversum zullen a.s. Zondag een Noorde
lijke, een Oostelijke, een Zuidelijke en twee Wes
telijke damesploegen deelnemen aan 'n onder
linge damescompetitie van wedstrijden van twee
maal 20 minuten. Uiteraard vallen resultaten
moeilijk te beoordeelen. De samenstelling van
het Noordwestelijk elftal belooft wel een sterke
combinatie te zijn. De achterhoede is van B. D.
H. C„ terwijl voorts in de half linie mej. Leen-
dertz en in de voorhoede mej. van Bueren zijn
opgenomen.
Uitslagen. Heeren:
Bloemendaal 2Strawb1—3
Strawb. 2Bloemendaal 3 4—2
Ook de eerste klasse Heeren-competitie ligt
stil in verband met de wedstrijden om dén Hol-
kemabeker, waarvoor Bloemendaal reeds werd
uitgeschakeld, zoodat dM elftal wederom een
Zondag rust heeft. w
party nog beter tot haar recht kwam. Het ent
housiasme onder de toehoorders was zeef
groot. Zij dankten Frits Schuurman en de so
listen met een langdurig applaus.
De veteraan Richard Straus, die juist zjjn
70ste verjaardag he.ft gevierd en d e dezer
dagen zijn lyrisch tconeelspel Arabella voor de
Wagner vereeniging heeft gedirig: rd, oogstte
daarbij enorm succes. De meester had geest
driftige ovaties in ont .'angst te nemen. Ook
H. M. heeft gemeend, ds ve dien.'ten van den
Meester te moeten eeren do r hem te benoemen
tot Grcotoffieier in de orde van de Oranje
Nassau. Deze onderscbe d ng werd door don
Minister van Kunsten en Wetenschappen ten
huize van de Duitscher. Gezant overhandigd.
In ons vorig nummer gaven wij onze indruk
ken weer van het Leden-conrert der Haarlem-
scke Orchest Vereen'ging, gegeven op. Dins lag
27 November. Van deskundige zijde ontvingen
wij dienaangaande enkele opmerki gen, die ons
aanleiding geven een en ander even recht te
zetten. De Prélude van Debussy wo"dt n.i.
slechts ingezet door „fluit", terwij' de door ons
genoemde clarinet en hobo i ts later aan het
woord komen. In elk geval w'lden wij de
twee laatstgenoemde instrumenten even ver-
me'dsn. Verder is het woordje bes'emc! niet
gelukkig gekozen. Het was natuurlijk onze be
doeling, dat de Spaansche Volksliederen, die
door Frits Schuurman op meesterlijke w' za
voor orchest g arrangeerd zijn, oor'P'onkeljjk
volksliederen warm, welke rrrt begeleidig van
guitaar of doedelzak werden gezongen. Dit
doet natuurlijk niets af aan de uitstekende
prestatie van de H. O. V. en den heerlijken zang,
van Berthe Seroen.
Tenslotte zij hier nog even vermeld, dat het
de drie. door M-j. Seroen gezongen liederen van
Debussy zijn, welke oorspronkelijk voor piano
en zang geschreven zijn.
Be'-alve deze kleine onjuisth den, hebben we
dus slechts uiting wi'len geven aan enze be
wond-ring voor de werken van Debussy en
Schuurman, zooals die door orchest en soliste
werden vertolkt.
C. E.
5 Bakenessergracht 27. Teletoon 14393.
Opgericht in 1909
levert tegen kostprijs:
Dinerprijs f 0.81; met soep of toespijs
f 0.15 meer.
Geen lidmaatschap.
Bezorging ook in de buitengemeenten.
Prospectus op aanvrage.
H.O.V.
Op het Ledenconcert van de 'H.O.V. op
Dmsdagavond j.l. trad als solist op den Heer
Marix Loevensohii, bijgestaan door 'drie an
dere solisten n.m.vJean Aerts. M'èn Meder en
Annie Rebers (leerlingen van Marix Loeven
sohn) en wel in Schumann's Concertstuk voor
vier Vioioneeili. Dit werx is oorspronkelijk door
den componist geschreven voor vier hoorns.
Dit nummer werd op brillante wijze voorge
dragen, vooral door de Heeren Loevensohn en
Aerts, die in dit werk wel de zwaarste taak
hadden. Het spel van Loevensohn konden we
vooral bewonderen in het Symphonisch gedicht
Ashasverus van James Simon. Het Klaaglied
werd in 1934 gecomponeerd en opgedragen aan
Marix Loevensohn, die ons dan ook een schit
terende vertolking gaf. Ook de' orkestbegelei
ding van dit interessante werk werd uitste
kend gespeeld. Het succes was dan ook groot.
De componist, die in c'e,zaal aanwezig was,
werd op het podium geroepen. Van het orkest
kregen we Mendelssohn's „Midzomernachts-
droom" te hooren, alsmede een geestige Petite
Su'te van Bizet „Jeux d' Enfants", waarvan
vooral Berceuse en het duo „Papaatje en Ma
maatje" uitblonken.
Het concert werd besloten met het voorspel
tot de Opera „Tristan en Isolde" van Richard
Wagner. De vier solisten van deze avond namen
in het orkest plaats,, zoodat de prachtige cello-
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie).
Geachte Redactie,
Met groote belangstelling en instemming heb
ik in Bloemendaalsch Weekblad van 30 Nov.
'34 onder het hoofd „Bloemendaal, de tijdsom
standigheden, de begrooting en de toekomst"
Uwe juiste en opbouwende critiek gelezen en ik
ben ervan overtuigd, dat Uwe woorden allen
Bloemenc'aalschen belastingbetalers uit het
hart gegrepen zijn, uitgenomen dan de ge
meente-ambtenaren in het algemeen.
Bij de vele door U aangewezen posten waarop
nog bezuinigd kan worden, zou ik nog Uwe
aandacht willen vestigen op de „werkverschaf
fing" in Bloemendaal, waar loonen worden be
taald welke hooger zijn dan die welke in ver
schillende vrije bedrijven op land- en tuinbouw
gebied kunnen betaald worden.
Inmiddels verblijf ik met de meeste hoogach
ting-.
P. M. ROOZEN.
Bloemb. kw. Bloemend.weg. 224, Overveen.
Oplossingen, bijdragen, enz., te richten aan den
Schaakredacteur, Bloemendaalscheweg 42, Bloe,
mendaal.
EINDSPELSTUDIE No. 123.
Dr. M. L e w i 11.
(Berlijn)..
Wit aan zet wint.
Stand der stukken
Wit: Kd5, Le7, Fd8, g5, b4.
Zwart: Kh8, Pg7, a4, d6, f4, h5, h7.
PARTIJ No. 205.
Gespeeld in het Finsche tournooi te Bad La-
visa, 6 Juli 1934
Wit: Zwart:
T. S a 1 o. Th. Gauffin.
Geweigerd Dame-gambiet.
1.
d2d4
Pg8—f6
2.
Pgl—f3
e7e6
3.
c2c4
d'7—d5
4.
Lelg5
Pb8—d7
5.
e2e3
Lf8—e7
6.
Pbl—c3
0—0
7.
Ddl—c2
c7—rC5t
8.
Tal—dl
C5X<34
9.
Pf3xd4
Sterker is e3xó4.
9.
d5Xc4
10.
Lfl XC4
Dd8a5
11.
Lf5—h4
F37—e5
12.
Lc4—b3
b7b6
13.
0—0
Lc8b7
14.
f2—f4
Het
merkwaardige is, dat
de door Wit
hoonte
aanval hemzelf treft.
14.
Pe5—g4
15.
Dc2cl
Da5h5
16.
Lh4—g3
Pg4xh2ü
17.
Lg3 Xb2
Pf6—g4
18.
Lh2g3
Le7—h4!
19.
Lg3f 2
Het
beste.
19.
Lh4 x f2t
20.
TflXf2
Dh5—h2t
21.
Kgl—fl
Pg4Xf2
22.
KflXf2
Dh2xg2t
23.
Kf2—el
Tf 8d8
24.
Del—c2
Dg2—git
25.
Kei—d2
Dgl—f2t
26.
Pc3e2
Lb7—ab!
27.
T-dl—el
La6 x s2
28.
Tel x e2
Td8Xd4t
29.
e3x<J4
Df2xd4t
30.
Dc2—d3
Dd4Xf4t
31.
Kd-2—el
Ta8c8
32.
Lb3—c2
Df4—h4t
33.
Te2—f2
#7-g6
Tot
u'ertoe heeft Zwart met* prctc ew
gespeeld, maar - nu verzuimt hij den juisten
34.
Dd3—d7
Dh4—hit
35.
Tf 2—f 1
Dhl—h4t
36.
Tfl —f2
Dh4—b4f
37.
Kei—fl.
Dh4—c41
38.
Kfl-gT
Dc4c7
39.
Dd7d3
Tc8—d8
40.
Dd-3—f3
Td8—d5
41.
Df3—f6
T d5-c5
42.
Tf2—<12
Dc7—g3T
43.
Kgl—fl
DgS-r-Mt
44.
Kfl—gt
Dh3-e3t
45.
Df6—f2
De&Xöt
46.
Kgl xf2
Tc5c7
47.
b2—b4
iv£'8-—-g7
48.
Lc2b3
h7—h5
49.
b4—b5-
Kg7—f6
50.
Ti? 2db
Kf6—e7
5-1.
Td6—c6
Te7 x c6
52.
b5Xc6
Ke7—d6
-en
Zwart won gemakkelijk.
OPLOSSING PROBLEEM No. 440.
(Dr. m. H o g r e f e).
Stand der stukken
Wit: Kei, Tf2, La2.
Zwart: Kal, c3.
1. La2g8, c3c2; 2. Tf2—f7, Kal—a?;
3. Tf7—a7 mat.
Goede oulossmg ontvangen van: H. W. van
Dort, te Haarlem.
CORRESPONDENTIE.
Haarlem. H. S. In alle problemen begint, al
tijd Wit, dus 1. eS—-c2, enz. is geen oplossing
van No. 440 (zie boven).
(Mevrouw LoeffBokma hield te Haarlem
elme lezing met lichtbeelden, die in elk ver
slag óf verkorting aan kracht verliest, maar
o.i. in deze streek verdient eeiiigszins docr
den druk te worden vastgehouden, om de
belangrijkheid van het onderwerp en de voor
treffelijke wijze waarop het door Mevrouw
LGeff na degelijke studie is uitgewerkt. Deze
lezing werpt, zonder dat dit blijkbaar beoogd,
verwacht of gezocht was, als objectief stukje
geschiedenis veel licht op het vrouwen-leven-
van-nu, en is daarom zeer actueel en ook op
taalkundig gebied zeer inlichtend
De Vereeniging voor Huisvrouwen atd.
Haarlem heeft een goed werk gedaan Mevr
Loeff voor haar te laten optreden, moge de
bekwame spreekster met hare lichtbeelden
ook de andere afdeslingen van die Vereeni
ging of van het Nut onder haar gehoor krij
gen. Wij kunnen slechts fragmenten geven,
maar vertrouwen, dat onze lezeressen vooral
het met ons eens zullen zijn, dat hier op
wetenschappelijke wijze een nieuw licht ge
worpen wordt op brandende vraagstukken.
Red.)
De vrouw in de Middeleeuwen zorgde voor
de instandhouding van het geslacht, zij voedde
en kleedde haar gezin, bracht veel kinderen
groot en zag er vele sterven. Zij deed niet
van zich spreken, tenzij zij een zoo edel leven
leidde, dat zij later heilig werd verklaard,
of dat zij het ongeluk had voor heks ge
houden en verbrand te worden. Er was niet
veel noodig om in die rampzalige toestand
te geraken. Wanneet een vrouw eigenaardige
en onaangename -eigenschappen had, eigen
aardigheden, die haar in onze dagen onder
behandeling van een psychiater zouden bren
gen, en het ongelukkige geval deed zich vóór,
dat in haar omgeving ongeval of dood optrad
in eeiiigszins fcijzonderen vorm, of erger nog.
een besmettelijke ziekte, dan was men er al
gauw bij om haar van dit alles de schuld te
geven- Verweer hielp bijna nooit: het sluime
rend bijgeloof in het volk gewekt deed de
meest absurde dingen gelooven en het vonnis
van de ongelukkige was in de meeste ge
vallen bij voorbaat geveld, waarbij zij b-v
veroordeeld werd tot de water- of vuur-proef.
Een enkele maal bracht de dusgenaamde heks
er het leven af met een certificaat van on
schuld, dat haar vrijwaarde voor nieuwe be
schuldigingen. Hiervan Is nog in 1727 een
geval bekend, wel een bewijs, dat het heksen-
geloof zich niet tot de Middeleeuwen heeft
beperkt. Nog in 1596 hielp e*n predikant, drie
vrouwen verbranden en zelfs eind 1600 moet
de Amsterdamsche predikant Bekker, die zich
in een fel geschrift tegen de heksenvervolging
had geuit, op zijn beurt een storm van ver
ontwaardiging verduren van de zijde van an
dere predikanten, die hem aanvielen om zijn
geloof in de hekserij. Hjj werd zelfs, dopr
de Synode om deze reden uit zijn ambt ont
zet.
Ook van de middeleeuwsche burchtvrouw
valt niet veel te vermelden. Als heerscheres
in haar klein domein, het kasteel, sleet zij
haar eentonige dagen binnen' d-e dikke, muren
van haar voorname woning, waar het nooit
behoorlijk licht, nooit behagelijk warm kan
zijn. Met wat huiselijke bezigheden, lang toi
let maken.-wat lezen, musiceeren en eindeloos
borduren gingen haar dagen om. Zij toog ook
wel op de jacht en als de troubadours haar
bezochten en hun vleiende of vrooljjke liederen
deden klinken, bracht dit feestdag-en in haar
veelal kleurloos bestaan.
In d-e kloosters, die eerst nog voor meisjes
en vrouwen uit de burgerij gesloten waren,
leefden vele adellijke vrouwen, die niet altijd
alleen door religieuze gevoelens zich tot het
klooster aangetrokken gevoelden; veelal was
het klooster de eenige toevlucht in dagen van
onveiligheid of het eenige middel om zich te
onttrekken aan een opgedragen huwelijk ot
aan de gevolgen van geldgebrek- In deze
kloosters wijdden de vrouwen zich aan on
derwijs ziekenverpleging en barmhartigheid,
ook wel aan de geneeskunde. Er zijn zelfs
nonnen geweest, die geneeskundige werken
hebben geschreven. De meeste kloosters be
zaten een bibliotheek, waarvan de nonnen ge
bruik mpchten maken, ook werden wel .om
de geldelijke verdiensten ook door nonpen
boekwerken afgeschreven en met houtsneden
en miniaturen verlucht. Ook legde in som
mige kloosters men zich op een bepaald soort
arbeid of product toe, zoodat weieens het be
gin van de industrie, de fabriek, in de kloos
ters gezocht moet worden.
Wat betreft het onderwijs voor meisjes, het
is Karei de Groote geweest,, die het eerst daar
iets voor heeft gedaan. Zooals men weet,
dwong hij de westersche landen tot het Chris
tendom én eischte van iederen man en iedere
vrouw, op straf van geeseling, dat zij credo,
paternoster en de tien gefoóuden zoudeft ken
nen een verordening, die men zou kunnen
beschouwen als de eerste vorm van leerplicht.
Hij stelde parochiescholen in, waar pastoor,
kapelaan of koster onderwjjs moestan geven.
Meisjes en jongens gingen toen al samen naar
school, waaruit men ziet, dat coëducatie niet
bepaald iets nieuws is. Hoewel Karei de
Groote dit kerkelijk onderwijs voor meisjes
v/el voldoende vond stond hij voor zijn tijd,
ongeveer 750800, zeer ruim tegenover de
ontwikkeling der vrouw wat blijkt uit het
feit. dat hij zijn dochters liet deelnemen aan
de lessen in verschillende vakken die aan het
hof werden gegeven.
Adellijke meisjes kregen later veelal haar
opvoeding in de kostscholen van de nonnen-
koosters, waaronder vooral beroemd was de
abdij van Rijnsburg, die in den 80-jarigen oorlóg
werd verwoest- Zij werden daar onderwezen
in lezen, schrijven, de moedertaal, lattjn,
franscb zingen dansen (het ging èr heel wa.t
wereldscher toe dan men nu meestal denkt)
voorts in het bespelen .van een muziekinstru
ment en vooral in het aanleeren, van goede
manieren. Latijn was de taal van de gees-
lijkheid en de kerk. ,In een klooster te Die
penveen was' latijn zelfs de omgangstaal. Een
beschaafde vrouw behoorde naar de mode van
aiè dagen de dienst in de kerk in het latijn
to kunnen volgen-
Naast de parochiescholen, die door Karei
de Groote gesticht en die in stand bleven tot
den tijd van zijn naamgenoot, Karei de Ve,
in de 16è eeuw, bestonden er ook afzonderlijke
meisjesscholen. Burgermeisjes konden later
ook' in de kloosters onderwijs .ontvangen en
onder cie bagijnen. die scholen hielden, waren
er. die een zeer goeden naam hadden en of
ficiéél- werdeh erkend.
Toph ging dit onderwijs niet diep en het
regel dè zich voor eiken stand naar de eischen,
die in dit oozicht aan de vrouw werden gesteld
en die afhingen van de plaats, die zij in huis of
maatschappij innam. Na de kruistochten was
vopr de vrouw een betere tijd aangebroken,
maar toch werden lieftalligheid, zachtmoedig
heid en geduld veel meer in een vrouw geprezen
dan kennis.
(Wordt vervolgd).
VROUWENLEVEN IN VROEGERE
EEUWEN".
Fragmenten uit de lezing van
Mevr. A. W. LOEFFBOKMA
