If
Coöperatieve Dleer-tiereen.
I
J. Smit Zonen
VAN STAVEREN
izn.
staling
-
irlem
Jr.
<T?"
I "0"E"
Voor Oudejaarsavond:
BEUEA BOLLEK mei room n conliluren
SUBDLLEii met room ee slagroom
5
f
X I
srs
ten
Buiten de Grenzen
HAARLEMSCHE
TCmmt&M"
(^7/Toen£
Tfoutstrgg
^SCaartem
Feuilleton.
TRANSVAAL.
.Jfc'
d
%T
4
V
J
I
Contant
intie. Re-
g-arantie.
Tel. 13538
is Schu
in alle ty-
volmaakts
icht besert
ke waarde,
leidde de
uitstekende
le muziek-
gsplechtig-
an hoe Jo
e aan een
en prach-
had ver-
BURG.
Poppen-
Ro'tt, Hof-
ooneelgroep
juwe de la
uur Anna
,De lavoni-
rlc.
ER
ER
mbtsdrager.^y
ond
ro
ay, A'dam,
ierk
BER
I, Mis
X)
avonddienst,
Ko Borsten
erk
BER
orff, Leiden
D
Kring
D
kema,
te Haarlem
erk,
3ER
A, van den
Vanwaar de
dezelfde 't
tl van zijn
ka met Dr,
ollecte voor
Weduwen.
satie
5ER
dschut
nuiden-Oost
burg,
Haarlem.
iijbsllezing,
•V.)
s"
3R
.evis Smitt
tt,
ine
:e
ir. le pas-
e la Haye
ylves'te.
née précidé
3e Collecte
veuves, et
e Pasteur
DE VOLKENRECHTELIJ KE ELEMEN
TEN VAN HET CONt'LIcr OM
ABESSINIë.
(Prof. Verzijl.
(Weekblad van het Recht)
Hoe kon nu Italië de openbare bedrei
ging met geweld rechtvaardigen, die in
het licht van de verschillende Internatio
nale verplchtingen öf den oorlog moesten
verbieden öf vreedzame bijlegging voor
schrijven?
a. Kellogg Pact.
Art. 1 houdt in de plechtige verklaring
dat contracteerende partijen, een toe
vlucht tot oorlog veroordeelende, daarvan
afstand doen als nationaal politiek in
strument.
Italië zal wel niet bestrijden dat het te
genover Abessinië, welk land regelmatig
tot het Pact is toegetreden, den oorlog ais
een nationaal politiek instrument mag
beschouwen, of dat het Kellogg Pact een
bindend Internationaal verdrag is. Italië
zou zich hoogstens kunnen beroepen op
de bekende „voorbehouden" welke Ce
rechtswerking van het Pact beperken.
Mussolini heeft bij de onderteeksning
in 1928 geen voorbehoud gemaakt, maar
zich bij de Amerikaansche interpretatie
neergelegd; ook de onderteekening als
ratificatie geschiedde zonder voorbehoud.
Achteraf kan Italië derhalve geen voor
behoud doen gelden zooals Engeland
dit bijv. deed t.o.v. van zekere gebieden,
Wel spreekt de Amerikaansche inter
pretatie van „self defence" zelfverdedi
ging ingeval van invasie of aahval. Het
Keljogg Pact laat de subjectieve beoor-
deelihg Hiervtó övèr aan jden staat die
zich aangevallen acht. Zou hierop eën be
roep worden gedaan in het hangende
conflict, dan zou het Kellogg Pact niets
anders zijn, dan een waardeloos vodje
papier.
.r Obligatie Rechtspraak of arbitrage.
kier geldt de uitspraak; hoe meer
rechtswegen er opgesteld worden, des te
beter kunnen de staten in concreto gaan
twisten over de keuze. Arbitrage leent
zich bij uitstek tot chicanes.
Beide staten hebben de facultatieve
clausule in de algemeene acte van Genève
aanvaard, en in 1928 een verzoenings- en
arbitrage verdrag gesloten. Hun grensver
dragen voorzien in grensafbakening tier
plaatse, en wel door speciale commissies.
Zoo werd met groote moeite, een uit
spraak uitgelokt over een incident, dat,
hoewel van onbe'teekende afmetingen, tot
grooten omvang werd opgeblazen.
Had men zich kunnen beroepen op de
Rechtspraak van het Hof?
Allereerst gaan andere middelen van
vreedzame beslechting voor alvorens tot
de juridische van het Hof wordt overge
gaan. En waarover zou het Hof hebben
te beslissen? Over de al of niét bar-
baarschheid van den gedaagde, of een
plaats van twee onderdanen, twee onpar
tijdige vreemdelingen, een Franschman
en een Amerikaan, te benoemen. Ook de
bevoegdheid der arbiters was beperkt;
grenskwesties mochten niet worden aan
geroerd. De Volkenbond heeft op niet ai
te duidelijke wijze die beperking gesanc
tioneerd. Meerder moeilijkheden ontston
den, die het aanstellen van nog meer
arbiters noodig maakten. Dit zijn spre
kende voorbeelden, van de mate van be
reidheid der Staten, om zich van hun ar
bitrale verplichtingen te kwijten.
Terloops zij nog vermeld, dat in art. 5
van het arbitrage bedrag niet alleen
voorkomt, dat men zijn toevlucht niet zou
nemen tot de wapens, maar ook dat on
der geen enkele voorwaarde een actie op
touw zal worden gezet, die de onafhan
kelijkheid van partijen zou kunnen bena-
deelen. De rechtsgronden waarop Italië
het aangekondigde optreden tegen Abes
sinië met deze verbintenissen ver-eenlg-
baar acht, zijn nimmer gebleken.
c. Het Volkenbondspact.
De actie van Italië tot verovering van
of vestiging van een protectoraat over 'n
mede-Bondslid is in lijnrechten strijd
met art. 10 van het Pact. Dit zal Italië
niet kunnen loochenen. Het kah ih zijh
juridisch verweer niet aanvoeren het op
treden van Japan in Mandsjoerije, omdat
dit land zich uit eigener beweging van
China wilde afscheiden, welk feit Tokio
volkenrechtelijk erkende. Dit kan niet
van toepassing gebracht worden op OoSt-
Afrika.
Wilde Italië dus niet riskeeren, zelf uit
den Bond te worden gezet, dan moest het
Abessinies Bond-lidmaa'tschap aantasten.
Vrijwillig uittreden uit den Bond zou
Italië niet baten, althans de eerste 2 ja
ren niet, want eerst na dien tijd vervalt
het lidmaatschap onder voorwaarde dat
de Staat in kwestie aan al zijn Interna-
tloale verplichtingen voldaan heeft, met
inbegrip van die, voortvloeiende uit het
tegenwoordige Pact. Elke schending bin
nen 2 jaren, tengevolge van een actie te
gen Abessinië, zou slechts een schending
van het Pact be'teekenen, en het lidmaat
schap van Italië verlengen.
Maar hoe kan de aantasting van Abes-
siniës Bondslidmaatschap juridisch dan
geschieden?
Een voorstel om dezen staat wegens
schending der Pact verplichtingen, buiten
den Bond te sluiten, zou met alle stem
men, behalve één worden verworpen.
Italië zou dit verzoek tot uitsluiting
kunnen motiveeren op grond van dwaling
bij de toelating, of wel het niet meer ver
vuld zijn van de voorwaarden voor toela
ting tot den Bond. De Italiaansche verte
genwoordiger heeft te Genève zijn spijt
betuigd, dat het medewerkte tot toela
ting van Abessinië in .1923.
Dit was echter geen grond van nietig
heid dier rechtshandeling. Italië moest
bovendien in zijn dwaling vah 1923 hog
lang zijn blijven voortduren, hoe kan het
anders in 1928 een arbitrageverdrag op
voet van gelijkheid met Abessinië slui
ten? Bedoelde dwaling is bovendien dooi
de overige Bondsleden niet geconstateerd.
Bovendien zou de Raad niet bevoegd zijn
een vroeger besluit van de vergadering
nietig te verklaren; dit zou alleen de ver
gadering zelve kunnen doen. Nog afge
zien van de vraag of Abessinië zich tot
het lidmaatschap achteraf onwaardig
heeft getoond, meer onwaiardig dan zij
die als zijn aanklagers optreden. Rech
tens is het beroep van Rome op het ver
vallen verklaren van Abessinlës lidmaat
schap volkomen hopeloos. De Raadspro-
cedure volgens art. 15. moest dus voort
gang hebben.
Bestaat er een juridische mogelijkheid
om die af te wenden? In een soortgelijk
conflict van Italië met Griekeland, had
Italië zich tegenover den Volkenbond te
verantwoorden over het bombardement
van Korfoe. Het beproefde door alle mid
delen van den Volkenbond onbevoegd te
verklaren.
Inderdaad werd de Volkenbond onbe
voegd geoordeeld, omdat het conflict zou
thuisbehooren bij den Gezantenraad (de
toenmalige Grieksche Regeering was niet
door Rome erkend). Italië gaf voor, met
zijn militaire maatregelen slechts vreed
zame bedoelingen te hebben gehad. Dit
gaat niet op. Het argument, dat een be
schaafde Staat niet op voet van gelijk
heid kan procedeeren met een barbaar-
schen Staat is nieuw. Dit argument,
houdt, in t licht van het Pact, geen
stand; het Pact gaat uit van algeheele
rechtgelijkheid, behoudens het onder
scheid tusschen groote en kleine mo
gendheden en dan alleen, wat betreft de
samenstelling van den Raad.
Kan Italië door heen te gaan de be
handeling van da zaak rechtens tegen
houden? Ook dat kan niet; een weigering
om zich aan het onderzoek door den
Raad te onderwerpen, zou overigens een
schending van de artikelen 12 en 15 van
het Pact beteekenen. Het onderzoek zou
zelfs bij verstek voortgang kunnen heb
ben.
Ook voortgezette tegenstand tegen de
Bakenessergracht 27 - Telefoon 14393
Diner THUISBEZORGD i 0.90;
met soep of toespijs f 0.15 meer.
Geen extra bezorgloon.
Gebruik van uitsluitend natuur
boter, le soort duinaardappelen
en verder de beste grondstoffen.
Prospectus op aanvrage.
GEEN LIDMAATSCHAP.
GEEN OMZETBELASTING
benoeming van een commissie van Rap
porteurs of tegen een bepaalde samen-
stellig zo uniet hebben gebaat. Voor deze
aangelegenheden geldt het meerderheids
beginsel. Deze kwestie vormt 'n traditio
neels aanleiding tot obstructie in Ge
nève, maar rechtens is de zaak volkomen
helder.
Alle voorgaande argumenten zijn door
Prof. Verzijl als ernstige juridische ver-
weermidelen opgevat, en als zoodanig
aan de geldende rechtnormen getoets.
Een andere maa,tstaf kunnen beide par
tijen niet wenschen. Mussolini zeide zelf
in de Italiaansche Kamer: „Het Pact
veroordeelt den aanvalsoorlog.en leidt
er niet toe. in de internatlohale verbih-
dingen een sfeer van vrede te scheppen."
C. E.
Enorme sorteering
bij...
Bloemendaalsckeweg 53
-1_»
I-V rsyöfen
«r'Öt&^^teeft de algemeene acte van
Genè *1 biet haar 50 artikelen den
indruJ \aakt van een volkenrechtelijke
geestesvv/rschijning, waar men in alle
richtingen doorheen kan steken, zonder
iets te raken. Hierop zal een staat be
zwaarlijk ooit houvast krijgen.
Beide staten waren daartegen wel ge
bonden door een verzoenings en arbitra
ge verdrag van 1928, welks art. 5 in
houdt de verbintenis dier kwesties, welke
niet langs diplomatieken weg geregeld
konden worden, zonder naar de wapenen
te grijpen. Eerst beschouwde Rome het
schil niet arbitrabel,toen werden de
diplomatieke onderhandelingen nag lahg
niet als afgeloopen beschouwd.
Daarna had Abessinië het gewaagd in-
MEVR. v. PELT—LUCAS
Planeetk. Zijlweg 25 b. d. Zijl
brug. Dag. van 10-10 uur. Ook
schriftelijk of op foto. Alleen
voor dames.
TEEKEN- EN SCHILDERLES
door Henk d6 VrieB, Bloemen-
daalscheatraat 8, „Sinneveld"
Santpoort-St.
MEJ. W. ASTROLOGE,
Heden en toek., ook op foto.
Te spr. van 11—10 u„ all. da
mes. Fr. Halsstraat 30 zw.
hk. Kennemerstr. Haarlem.
OVENS
Èfj IPAÏS™
Wafelijzers
Vuurvast Aardewerk
Glaswerk
GROOTSTE SORTEERING
ALLES VOOR DE KEUKEN
Magazijn open8 v.m 6 n m.
7OAiakjJ«rnr 0 IVtir-. 1
Crequetten
beignets
bollen
broodjes
flappen
Ragoutbroodjes
Pasteitjes
bolletjes
krakelingen
vlinders
stokjes
Kalfsvleeschbroodjes
Saucijzenbroodjes Tulband
Smedestraat 43 - 45
Telefoon 10876
Wagenweg 108
Telefoon 11623
Botermarkt 19
Telefoon 12133
v 'Slt lll
Rfihfl. Wüstelaan)).
10 uü n den Ber&'
TELEF. 10497
RANDSTOFFENHANDEL
Koudenhorn 10 - Gasthuislaan 54 - Velserstraat 31 - Kant. Zakstraat 8
PRIMA ENG. en BELG. ANTRAC., GIET- en BREGH-
COKES VOOR CENTR. VERWARMING
i TELEF. 10497 I
VI
Neen, er moest worden doorgevochten
tot het bittere einde. De Regening zat
te Machadodorp, en van daar uit wsrd de
Transvaal bestuurd.
Een bezoek van Generaal Botha, den
Commandant Generaal werd aangekon
digd. Ik kreeg last in den salonwagen
van den President te slapen, om dadelijk
bij de hand te zijn. In den trein waren
aanwszig, de Thes, Generaal, de Staats
secretaris van den Oranje Vrijstaat Reitz
en nog vele anderen.
Generaal Botha deelde mede, dat Cte
Engelschen niet zoo gemakkelijk vooi-
waarts kwamen als ze gedacht hadden.
De Boeren, hoewel veel geringer in
aantal, maakten het hun zeer lastig. De
officieele berichten hadden trouwens
reeds vermeld, dat Botha en de la Rey als
leeuwen vochten. Met een handjevol
menschen hielden ze bij Bronkhorstsprult
nog stand, terwijl ook de Vrijstaters de
Engelschen aan de praat hielden.
President Kruger leefde op van deze
goede tijding. In een vroolijke bui liet hij
een politieman komen om zijn haar te
knippen. Toen wij bemerkten, dat deze
adspirant Figaro z''n werk goed verstond
onderwierpen wij ons eveneens aan de
operatie.
Maar nu kwam er eerst werk aan de
winkel; ik zwaar aan het telegrafeeren
naar alle richtingen. Oom Paul bleek
over mijn werk tevreden, en riep de kok
(een Hollander) hem opdragende mij een
kop koffie en een handje „twak" te ge
ven, 't geen ik dankbaar aanvaardde, ge
zien het feit dat de winkels gesloten wa
ren en wij onze rookvoorraad moeilijk
konden aanvullen. De President zelf
rookte goede Rustenburgsche tabak. Het
liep tegen den avond en Z.H. Ed. blsek
tamelijk vermoeid, zoodat hij zich in zijn
slaapvertrek terugtrok. Ik bleef achter
met zijn Secretaris Fr, Eloff en den heer
Bredell. Het was dien avond frisch, we
waren daarom aangenaam verrast door
de mededeeling van den heer Bredell, dat
hij nog wat whisky in de flesch had (iets
bijzonders, daar immers alle sterke drank
vernietigd moest wonden)wellicht had
Bedell zich wegens buikpijn aangemeld
bij het roode kruis. Hoe het zij, wij zou
den getracteerd worden. Op tafel stond
'n karaf water met glazen. Er werd een
weinig whisky ingeschonken en we zou
den elkaar juist toedrinken, toen we van
den kant der slaapvertrekken een ver
dacht geruisch vernamen. En ziet, plotse
ling zien we de groote gestalte van den
President in de opening van de deur
staan. Hevige schrik doet ons van kleur
verschieten, want we weten hoe Z.H. Ed.
over alcoholhoudende dranken denkt,
Hij fronst dan ook de wenkbrouwen,
weg goede stemming, stapt op de tafel toe
en neemt de nog voor een deel gevulde
flesch om haar een oogenblik later te la
ten verdwijnen door een geopend raampje
onder de opmerking: „in mijn huis geen
sterke drank nie, en nou loop slaap jelle".
We dropen af als hondjes met de tra
ditioneels staart tusschen de pootjes.
Maar de booze buien van Oom Paul
duurden niet erg lang en omdat, zooals
ik reeds opmerkte, 't nog al frisch was,
liet Z.H. Ed. informeeren of er nog kof
fie was. Even daarna kregen we een lek
ker bakje dat men in dit geval inderdaad
troost zou kunnen noemen.
Het gebeurde vaak, dat de President
midden in den nacht opstond om tele
grammen op te .geven, Ik werd dan na
tuurlijk geroepen en kon dadelijk aan
slag gaan.
Daar Machadodorp een der koudste
plaatsen van Transvaal is en de Presi
dent veel last had van zijn oogen, werd
er op aandringen van zijn arts be
sloten, dat hij naar Waterval onder zou
verhuizen. Dit gebeurde op 30 Juni 1900.
Deze plaats, hoewel slechts 15 K.M. ten
Oosten van Machadodorp, heeft geduren
de den winter een buitengewoon zacht
klimaat, en is mooi gelegen aan de
Elandsrivier, omringd door hooge bergen.
De zetel der Regeering bleef te Macha
dodorp gevestigd, waar de Staatssecreta
ris en de leden v, d, Uitvoerenden Raad
nog verblijf hielden, Het besluit eenmaal
genomen, kregen wij opdracht vooruit te
reizen op een spoorweg lorrie; het ging
bergaf, en het ding liep met een steeds
grootere vaart in de richting Watervas-
Onder, nu en dan wat griezelig! Bij Wa
terval Boven den tunnel in; daaruit ko
mende ontwaarden we plots Watervai-
Onder. Een groote overgang in elk op
zicht; het klimaat nu heerlijk warm en
een natuurschoon, zooals we dat in
Transvaal nooit gezien hadden: Een
weelderige sub-tropische plantengroei;
prachtige watervallen. We waanden ons
in een heel ander land. De stemming
was er spoedig in; ze werd nog verhoogd
op het gezicht van 't Hotel waar wij on
zen intrek zouden nemen, De hotelier, 'n
voorkomend Franschman, heette ons wel
kom en zs'tte ons een goede lunch voor,
op z'n Fransch toebereid. Welk een wees-
de! We lieten het ons goed smaken, en
daarna een kamer aanwijzen. De Presi
dent zou in hetzelfde Hotel zijn intrek
nemen. In samenwerking met de ambte
naren van de N.Z.A.S.M. hadden we dra
een telegraafkantoor ingericht en alles
gereed gemaakt voor de ontvangst van
Z.H. Ed. De President en zijn gevolg wa
ren spoedig daarna ter plaatse. Oom
Paul toonde zich over alles zeer voldaan,
en zijn lijfarts verwachtte veel goeds van
dit zachte klimaat. De President kon nu
rustig op de verandah zitten in een ge
makkelijke stoel, zooals vroeger in Preto
ria, hij stond zelfs toe, dat er een portret
van hem genomen werd. Ik kreeg er een
met Z.H. Ed. handteekening.
Hadden wij vrij, dit gebeurde wel eens
op een Zondag als de President zich over
gaf aan Godsdienstige overdenkingen,
dan gingen wij de vrije natuur in, Zooals
ik reeds opmerkte, was de streek zeer
bergachtig; mooie rotspartijen, weelderig
begroeid en daartusschen imposate wa
terpartijen.
Terwijl ik met een vriend door de klo
ven wandelde, genietende van al het
schoons dat ons omringde (ondahks den
oorlog kwinkeleerden de vogels dat het -n
lieve lust was) werden we plotseling be
kogeld met klippies, zoodat wij ons te
gen den wand van den berg moesten
drukken om niet geraakt te worden.
We zagen echter niet waar de projec
tielen vandaan kwamen, tot mijn aan
dacht getrokken werd door een baviaan,
die juist zijn kop boven den rand van den
berg uitstak. Dit was blijkbaar een voor
post, want er waren er meer in de buurt.
Zij meendei." op deze handige wijze ons
rasgenooten eens wat schrik te moeten
aanjagen. Een doelloos schot uit onze re
volvers maakte spoedig een einde aan de
eenigszins hachelijke situatie. Wij waren
een ervaring rijker.
Bij het kamp gekomen hoorden we, dat
er een minder gunstig bericht was inge
komen. Lord Roberts zou ongeveer 600
vrouwen uit Pretoria gezonden hebben,
omdat de levensbehoeften daar onvol
doende bleken, en hij dus die stakkers
geen ondersteuning kon geven (de tom
mies gingen voor). Erg christelijk was dat
niet, maar hij dacht: a la guerre comme
h la guerre.
Wij vroegen ons af, hoe het met de
achtergebleven betrekkingen van velen
onzer zou gaan: hadden die nog wel het
noodige? Ook de President maakte zich
bezorgd over zijn echtgenoote. Niet dat
het haar aan het noodige zou ontbreken
maar deze toestanden konden allicht een
ongunstige invloed hebben op haar zwak
ke gezondheid. Dit bleek gelukkig niet 't
geval te zijn. De President had mij opge
dragen een onderzoek hiernaar in te stel
len, wat niet zoo een-'oudig was, omdat
Pretoria in Engelsche handen was en wij
dus door de vijandige linies heen moesten
trachten te komen.
Door middel van een parlementair is
dit evenwel gelukt, en ik moet erkennen
dat de Engelschen hun medewerking ver
leenden. De parlementair bracht inder
daad antwoord terug, dat door onze
voorposten telegrafisch werd doorgege
ven. Het luidde ongeveer: Mrs. Kruger
sends her compliments, and she is doing
fairly well".
Ofchoon hij den inhoud goed verstaan
had, moest ik het niettemin in landtaal
overzetten; dit was zoo zijn principe, dat
men kan billijken.
Daarna kwam nog vaak de vraag op
zijn lippen: „Tellegrafis, vraag een bietje
hoe dit met mij vrouw gaan".
Een enkele maal hebben we de proef
nog eens herhaald, eveneens met goed
resultaat, tot het op 't laats't niet meer
ging,
pfft.
pEglise.
ur Krafft.
jente.
=dt.
Hoewel de President 'te Waterval-onder
vertoefde, was de zetel der Regeering nog
te Machadodorp.
De leden van den Uitvoerenden Raad
kwamen geregeld naar Waterval-onder
om daar zitting 'te houden met den Pre
sident. Tegen het einde van Augustus
kwam President Steyn van den Oranje-
Vrijstaa't naar Waterval-onder, om met
President Kruger den toestand des lands
te bespreken. Enkele van die besprekin
gen mocht ik, in functie zijnde, meema
ken en ik was steeds in bewondering voor
het wijs beleid van deze groote mannen,
die, hoewel van zeer verschillenden aan
leg, beiden op eigen wijze de belangen
van hun beide landen ter harte namen,
en elkander steunden.
President Steyn, een gestudeerd man,
tevens fijn diplomaat, wist niettemin- te
profiteeren van de groote ervaring en de
kennis van land en volk die President
Kruger bezat. Wanneer Oom Paul er dan
zijn ouden Bijbel bij haalde, zat Presi
dent Steyn even aandachtig te luisteren.
Wat hij er bij dacht, is nie't zoo gemak
kelijk te raden. Hij had evenals wii, een
grooten eerbied voor het vaste geloof van
ziin collega, ofschoon hij wel degelijk ae
feiten onder de oogen wist te zien. Dit
was ongeveer ten tijde da't Lord Roberts
in samenwerking met Generaal Sir Re
vers Bulier een beslissenden aanval deed
op de posities van Generaal Botha te
Dalmanutha en hoewel de Burgers met
leeuwenmoed vochten en een week lang
alle pogingen van den vijand om door te
breken verijdelen, gelukte het Generaal
Bulier toch uiteindelijk een zwak punt,
door 70 man van de Johannesburgpolitie
bezet, te nemen.
Generaal Botha beschikte over ca.
4000 man, om een terrein van 50 K.M.
breedte te verdedigen. Roberts viel hem
aan met ongeveer 50.000 man en veel grof
geschut. Na dezen slag werd het den
Commandant Generaal en zijn officieren
duidelijk, dat dit klein getal Burgers niet
den vijand kon keeren of bevechten, zoo
als ze dat tot nu 'toe gedaan hadden.
(Wordt vervolgd),
