TOESET -
Tooneel.
Van de Leestafel.
Muziek.
HAARLEMSCHE
Coöperatieve Diner-vereen.
Wilt U een vroolijk Kerstfeest!
G. M. OORD
%OQ$Qfs &eestaanbieding
Het Bloemendaalsch
Weekblad
KLEEDING-
VERKOOPCENTRALE
l\
«9^5 'A 1
T
„Liefde in J906" door Eugène O'Neill bij „Hef
Masker".
Wat je noemt: een genoegelijk stuk. Zoo'n
ouderwetsche liefde met ouderwetsche mensehen,
die intusschen liefhebben gelijk in alle tijden.
Verliefde paartjes waren er, zijn er en zullen de
hemel zij dank er in de toekomst ook nog zijn.
Nat Miller (Ivo Arnoldi) is een brave oude heer,
die toch wel houdt van zijn natje en zijn droogje,
vooral van zijn natje, maar hij is niet zoo vaak
dronken als zijn zwager Sid (Const, v. Kereklioven)
voor wien de zuster van Nat, Lily genaamd, een
levenswijze, onderworpen oude vrijster, een soort
van wanhopige liefde koestert. Liefde is er ook
tusschen Muriel Mc. Comter (Georgette Kegensky)
en één van de zoons van Nat, die gespeeld werd
door Jan Retèl. Tusschen deze mensehen, wij
moeten er nog Nat's vrouw Essie (Mien van Kerck-
hoven-Kling) bijvoegen, speelt zich dit vriendelijke
zedenspel af, dat voortdurend boeit, maar waarin
niets bijzonders gebeurt. De hoofdpersoon is eigen
lijk Richard, een zoon van Nat (Jan Retèl),
schuchter en opstandig, die verzen schrijft, wan
hopend is als Muriel hem op last van haar Vader
afschrijft en naar een heiberg loopt, waar hij de
rare Juffrouw Bella ontmoet (Ank van der Moer),
maar van die soort liefde begrijpt hij niets, zoodat
hij er onberoerd weer uitkomt en ten slotte Muriel
toch krijgt.
Die voorstelling werd voortreffelijk gespeeld,
het is den spelers te wijten, dat ik zoo vaak super
latieven moet gebruiken, en in de eerste plaats een
dikke pluim voor Jan Retèl, die dit jaar pas van
de Tooneelschool is gekomen. Hij gaf niets te veel
en niets te weinig en was de schuchtere en toch
begeesterde jongeman, die hij wezen moest. Ivo
Amoldi is altijd zoo goed in de rollen van half be
zadigde, half gemoedelijke oude Iieeren en Const,
van Kereklioven was buitengewoon aardig en
menschelijk in zijn vriendschap, Henriette van
Ivuyk (hartelijk weder welkom op de planken) was
heel mooi de oude vrijster, niet saai, maar lief voor
iedereen, Ank van der Moer was prachtig als de
lichtekooi, Mien van Kerckhoven-Kling als de
moederlijke Essie en Georgette Regensky als het
liefhebbende meisje Muriel.
„Het getrouwde Schoolmeisje" door Stefan Bekèffi
bij het gezelschap Saalborn-Parser (regie Louis
Saalborn).
Dit stuk heb ik onder den naam van „Unt
schuldigte Stunde" in Weenen gezien en voor het
getrouwde schoolmeisje speelde toen een heel be
roemde actrice. En toch rond ik het toen een vrij
onwaarschijnlijk geval. Hier bij ons leek liet mij
veel plausibeler. Zou misschien Carla de Raet bij
ons het kinderlijke van dat meisje beter hebben
aangevoeld? De intrige is deze:
Een aardig schoolmeisje is schoolziek, de be
zorgde vader laat een professor komen, die toe
vallig in de buurt woont. Deze onderzoekt bet
meisje, vindt dat zij niets mankeert, maar zij
smeekt heth Marmiet te verraden. De professor,
die altijd erg braaf was geweest, laat zicii door liaar
hiertoe verleiden, en twee maanden later
zijn zij getrouwd.
Het vrouwtje houdt veel van haar professor,
maar al spoedig verveelt zij zich en ver
langt naar haar sclioolmeisjestijd terug. Als nu
een vroegere schoolvriendin, de „Rhinoceros", liaar,
bijgenaamd de „Stokviscli", komt opzoeken, be
sluit zij heimelijk de school te gaan bezoeken. Als
haar man haar vraagt, waar zij 's morgens toch
altijd zoo vroeg naar toe gaat, zegt zij: „naar den
kapper". Maar al spoedig blijkt het., dat. dit niet
waar is en haar man verdenkt zijn vrouwtje van
heel érge dingen.
Maar de „stokvisch" kan niet altijd 'van huis
weg, dus spijbelt zij nog al eens en, daar zij 's avonds
wel eens met haar man weggaat, eens heeft een
harer leeraressen haar innig zien doen met hem,
komt er van werken niet veel, en ten slotte
zal zij van schooi gestuurd worden en haar voogd
zij heeft vapfewend, dat de professor haar
voogd is wor® geroepen en neemt zijn vrouwtje
mee naar huis.
Al weer moet ik superlatieven gebruiken.
Prachtig, levenswaar speelt Saalborn den pro
fessor, Jacques van Hoven zoo innig hartelijk den
te bezorgden vader, Julie Meijer de verstandige
moeder, Bob van Leersum geestig, een beetje
karikatuur van een schoolfrik, Julia Cuypers
karakteriseert een echte schooljuffrouw, rectrice
van het meisjes-gymnasium, Josephine van Gas
teren, allerkoddigst als de „Rhinoceros" kreeg een
welverdiend open doekje, terwijl Maud Perry heel
geestig een braaf kind op school gaf.
Edmond Visser.
Een „broederlijk geval".
In onze bespreking van den Jubileum-avond
der Haarlemsche Tooneelelub waagden wij de
veronderstelling (zij was als vraag bedoeld), dat
Nyenbranding de Boer „een zoon van zijn Vader"
zou zijn. Het blijkt ons thans, dat hij een „broer
van zijn broer" is, evenals niet Dr. Nolst Trenité,
maar diens broer de auteur van „Zaire" is.
T.
„Hand in eigen boezem",
door- Dr. A. de Vletter, Rector Kennemer-
Lyceum en Kennemer-Instituut voor meer
individueel onderwijs, alhier, met den
ondertitel: „Openhartige opmerkingen
over de middelbare school in crisis-toe
stand.
(Uitgave der Hollandia-Drukkerij te
Baarn).
Allerwege hoort men toenemende critiek, zegt
Dr. De Vletter, op onze middelbare school, wat
inhoudt een veroordeeling van stelsels en ge
woonten.
Dr. de Vletter behandelt eerst: de leerlingen;
dan de leerkrachten en tenslotte de organisatie
der school, en het systeem van onderwijs.
De leerlingen worden onvoldoende gekend. De
gegevens waarop de leerlingen worden beoordeeld
«ijn oppervlakkig en onvolledig. Het cijfer- en
wipportenstelsel is uit den booze.
Weliswaar is in het schoolleven meer open
hartigheid en eerlijkheid gekomen en is de ver
houding der sexen verbeterd, is er meer kameraad
schap, werkelijkheidszin en fatsoen, maar de
moderne school heeft het daardoor juist nog
moeilijker dan de ouderwetsche. De sport, de toe
nemende aandacht voor de techniek en het
moderne leven in het algemeen, leiden bij alle
voordeel, dat zij opleveren de leerlingen sterk af.
Ontwrichte huwelijksverhoudingen van ouders
oefenen een slechten invloed.
De leeraren missen een paedagogiscli didac
tische opleiding, waarnaast het nadeel van hun
in de opleiding ontwikkeld vakspecialisme te
sterker uitkomt.
De Nederlandsclie regeering, die leeraren tot
uurlooners maakte, droeg nog meer bij tot de
verstarring der middelbare school.
De gelieele schoolorganisatie vraagt om her-
iz'iening. De schrijver geeft als tegenstelling een
sprekend voorbeeld van de goede uitwerking der
methode, de leerlingen te brengen tot zelfwerk
zaamheid. Het tegenwoordige huiswerkstelsel
deugt volgens schrijver ook niet.
Niet het volgend hoofdstuk, de organisatie en
het systeem, zijn we op het gebied van Kees
Boeke, Montessori, Ad. Ferrière, Dewey en
Kerschensteiner van leeren luisteren, activeering,
zelfwerkzaamheid en daltöniseering van de ar-
beidssehool: opvoeden tot bewust zelf doen,
liefst tot een beetje zelf denken ook, dat is het
doel der middelbare scholen.
Om ze tot dat doel te brengen zal een geheel
nieuwe schoolgemeenschap moeten groeien.
Dr. De Vletter heeft de gave om „heilige buis
jes" om te blazen zonder dat iemand schrikt, de
dingen precies bij hun naam te noemen (n toch
niemand te kwetsen. Daarvan geeft ook dit
boekje weer blijk.
Bij ons en een onzer vrienden rezen bij de lec
tuur de volgende vragen:
1. Is de gezochte vrijheid vereenigbaafhnet het
imoderne leven buiten de school
2. Kan over bekwaamheid, vorderingen, per
soonlijkheid geoordeeld worden zender verge
lijking, en hoe kan vergeleken worden zonder
maatstaven, waartoe nu de cijfers dienen?
3. Of is misschien een eijfer-schema te ont
werpen .met een in woorden daaraan verbonden
kenschetsing der cijfers door ieder leeraar voor
zijn vak en zouden daaraan door den rector of
een speciaal-kraclït niet omtrent den leerling
algemeene conclusies kunnen worden verbonden?
Een geweldige arbeid!
4. Maar is bet niet zoo, dat waar onze sym-
pathetische gewaarwording te kort schiet (om
het groote woord.liefde voor den leerling niet te
gebruiken), altijd een soort Sisyfus-arbeid noodig
is om het eigenlijk onontbeerlijke zoo goed moge
lijk te vervangen?
5. Stuit men wat de examens fcetreft niet op
dezelfde moeilijkheden en is de examenplaag nog
niet veel ernstiger dan de cijferplaag
Dr. de Vletter gelooft muurvast aan de Vrij
heid, niet alleen als mogelijk voor den leerling,
maar ook voor den leeraar, vrijheid dan be
grepen als redelijke zelfbepaling, waarvan d<
leeraren, lietvermogen moeten meebrengende:
waartoe de leerlingen moeten worden opgevoed
Immers, naast parate kennis, geheugeninhoui
moet de leerlingen het vermogen om zelf aan
zich te werken worden bijgebracht. Onderricht is
dan tevens geestelijke opvoeding, in velband
waarmede zedelijke opvoeding een groote plaats
in het onderwijs geheel inneemt. Die zedelijke
opvoeding zal dan niet hebben bij te brengen
parate kennis omtrent goed en kwaad. In hete
ronome kringen ondervindt men daarvan sinds
eeuwen de kwade vruchten, huichelarij, liefde
loosheid, woordaanbieding en dubbele moraal.
Een kind moet aan en door zichzelf nader worden
gebracht tot zijn eigen zedelijken inhoud.
Is er, dit alles bijeengenomen, wel één taak
grooter van omvang en verantwoordelijkheid dan
die van den onderwijzer? Misschien niet. Zeker
is, dat het ware onderwijs een kunst is. En deze
vooronderstelt in den onderwijzer naast kennis
en kunst een gave, die hij als bij genade van huis
uit moet hebben, en krachtens welke hij zoo goed
vader en leidsman, als psychisch geneesheer en
vriend zijner leerlingen is.
De ware onderwijzer is schepper van nieuwe
menschen. Wij achten het een voorrecht in Dr.
De Vletter zulk een onderwijzer in onze nabij
heid te weten. Het moet een genot zijn en is een
voorrecht om onze kinderen, niettegenstaande de
verstarring ook door te veel staatsinmenging in
ons middelbaar onderwijs gebracht, bij zulk een
man en onderwijzers, die waarlijk met hem zijn,
school te gaan.
Non multum sed multa?
Neen, het ideaal is: èt multum èt multa als
een horizontale kruisbalk gesmeed aan een verti
cale met op het snijvlak de witte roos der liefde
voor-de-wordende-mensch 1 T.
Officieele Oranje-Gids.
Van de City-Drukkerij, Muzenstraat 5 te 's-Gra-
venliage, ontvingen we de eerste „Officieéle
Oranje-Gids", voor de a.s. Haagsche feesten bij
de vorstelijke echtverbintenis.
De burgemeester van 's-Gravenliage schrijft
een voorwoord in deze gids, die behalve behartens-
waardige wenken vn de politie de plannen van
het „Comité Luisterrijke Viering" bevat, mede-
deelingen van het Comité voor het Nationale
Huwelijksgeschenk, plattegrond, route, verkeers
regeling enz. Een handig boekske, dat voor
20 et. verkrijgbaar is gesteld
ui
>X|
Lezing van Mr. Jaap Kunst voor „Oost en West".
De vorige week heeft Mr. Jaap Kunst, de be
kende musicoloog, conservator van het Volken
kundig museum van het Koloniaal Instituut een
interessante voordracht over „Muziek en Dans
in Ned. Indië" voor de vereeniging „Oost en
West" te Haarlem gehouden.
Aan de hand van een aantal instructieve licht
beelden vertelde de spreker over de verschillende
cultuurstroomingen, die bun stempel op den be
schavingstoestand van de volkeren van den
Indischen archipel hadden gedrukt, zoodat zij
bijna tot een niet te ontwarren vlechtwerk zijn
geworden. Slechts de invloeden van den laatsten
tijd de Ilindoesche-, Arabisch Perzische-, Portu-
geesehe- en de Nederlandsclie, zijn met eenige
nauwkeurigheid te onderscheiden. De muziek
wetenschap biedt in dat onderzoek geheel nieuwe
aspecten, die meer licht zullen werpen op de
wijze, waarop de Indische volkeren aan bun
tegenwoordige cultuurbezit zijn gekomen. De
lichtbeelden toonden ons verschillende tafrcelen
uit bet muziekleven van de onderscheiden In
dische volkeren.
Na de pauze liet de heer Kunst gramophoon-
platen van Oostersehe muziek hooren en hoe
wel deze voor ons Westerlingen veelal eentoonig
klinkt bleek hier een merkwaardige ver
scheidenheid te bestaan, die duidelijk werd, nu
de verschillende soorten na elkaar ten gehoore
werden gebracht.
Het bleek wel, dat die Oostersehe muziek niet
het getokkel en gebimbam is, waarvoor men deze
hier dikwijls houdt. Ook wij Westerlingen konden,
evenals wij dat in onze eigen muziek ervaren,
bij deze gamalan-composities de gemoedsstem
mingen aanvoelen, die zij uitbeelden. Hoe maakt
de statige muziek van West-Java een geheel
anderen indruk dan de felle en hartstochtelijke
Balische gamelan! Hoe lieflijk klinkt een Javaan-
sche melodie; uitkomend boven een begeleiding,
die de impressie van kabbelend water geeft. Hoe
harmonieert de overigens benepen stem eener
Javaansohe zangeres bij deze klanken, waar die
eener Westersche kunstenares zou détoneeren.
Deze Oostersehe muziek spreekt van een hooge
zij het andere dan de onze cultuur.
Een gramophoonplaat, waarop een door twee
jongens virtuoos gespeeld duo was opgenomen,
maakte een bijzonder effect. De spreker merkte
hierbij op, dat men zou kunnen meenen een ver
geten jhélude van Debussy te hooren.
Alles tesaam genomen heeft Oost en West een
kostelijken avond bereid aan hen, die opgekomen
waren om over dit overigens zoo weinig bekende
onderwerp te hooren.
0—
Derde concert der Haarlemsche Bachvereeniging-
Prof. Dr, W. Mengelberg, die bij het derde
Baeh-concert den dirigeerstok voerde over zijn
Amsterdamsche schare, opende dit concert met de
ouverture „De getemde Feeks" van Joh. Wagenaar
en gaf van deze geestige, op het gelijknamige
blijspel van Sliakespeare geinspireerde muziek met
haar illustrieve, karakteristieke motieven, een
i'risschen lévendige weergave.
Daarna volgde Brahm's tweede pianoconcert in
hes" gr. t. uitgevoerd door Adrian Aeschbacher.
Deze jonge Zwitsersehe pianist, die voor het eerst
Bakenessergracht 27 - Tel. 14393
Diner THUISBEZORGD f 0.90,
met soep of toespijs f 0-15 meer
Geen extra bezorgloon
Gebruik van uitsluitend natuur
boter, le soort duinaardappelen
en verder de beste grondstoffen.
Prospectus op aanvrage
GEEN LIDMAATSCHAP
GEEN OMZETBELASTING
in Haarlem optrad, bleek volkomen berekend voor
de zware taak, die het spelen van dit concert, zoowel
technisch als in muzikaal opzicht, aan den uit
voerende stelt. Met jeugdige overgave en groote
muzikaliteit bracht hij het werk ten gehoore. Zijn
geacheveerd spel overwon de tallooze moeilijkheden,
die dit concert vergt, terwijl zijn volle aanslag
van dien aard was, dat de piano nooit door het
orkest overstemd werd. De begeleiding eigenlijk
kan men niet van begeleiding spreken, waar piano-
en orkestpartij zulk een symphoniseh geheel
vormen sloot zich tot in de kleinste nuances
bij de opvatting van den solist aan. Aeschbacher
had een warme hulde in ontvangst te nemen,
waarin hij ook den cellist van Wezel liet deelen,
die de mooie solopartij in het andante op voor
treffelijke wijze vertolkte.
Na de pauze de „zesde" van Tschaikowsky. Als
deze door het concertgebouw-orkest onder leiding
van Mengelberg gespeeld zal worden, weet men
van tevoren, dat het grandioos zal zijn. Wie weet
zulk een expressie (in het rubato in het eerste deel
wordt dit haast iets te veel), zulk een stuwkracht
en zulk een volmaakte beheersching van het
technische hierin te geven als Mengelberg? Deze
muziek, die van de diepste wanhoop tot de uiterste
extase gaat, kan kan ook niet nalaten bij een derge
lijke superieure weergave altijd weer de hoorders
aan te grijpen, zooals ook Dinsdagavond het geval
was en duidelijk bleek uit de enthousiaste toe
juichingen, die ondanks het late uur langen tijd
aanhielden. B. W.
Laat ons U dan daarbij helpen!!
G. M. oord Een pracht-Collectie
GROOTE HOUTSTRAAT103 j». wwiii...*,*.
TEL 1304'$
Haarlem KERST PLAT EN
h ebben wij gezongen en
gespeeld, o. a.Domkoor,
Richard Crooks, Jo Vin
cent Kwartet, Hélène Lu-
dolph, Kooren, Kwartet
ten, Orgel, enz., enz., enz.
Hoe staat het met de RADIO!.1
Zorg er voor dat U de pracht KERST
PROGRAMMA'S en de FEESTELIJKHEDEN
van het VORSTELIJK HUWELIJK hooren
kunt.
Vraagt ons Demonstratie. Wij zijn een
OUD, VERTROUWD ADRES.
Wij hebben alle Nieuwste Modellen van
PHILIPS en zijn Hoofdagent voor Haarlem
en Omgev. van de bekende N.S. F.-Toestellen
RADIO- EN GRAMOFOON-SPECIALIST
GROOTE HOUTSTRAAT 108, TEL. 13046
vertegenwoordigt uitsluitend de beste Merken
op gebied van RADIO en GRAMOFOON.
10 Fijne Spaansche Sinaasappelen 35 ct;
10 Mandarijnen 30 ct.
Luxe doos Mandarijnen 45 ct.
10 pond Goudreinelten f 1.50
10 pond extra Goudreinelten f 1.75
10 pond Bellefleurs f 1.40
10 pond extra Bellefleurs f 1.60
Extra jonathans, per pond 20 ct.
2 pond Moesappelen 25 ct.
Fijne Handperen, per pond 25 ct.
Crape Fruit, 10 stuks 55 ct.
3 Citroenen10 ct.
„In de kwaliteit ligt onze kracht"
Mr. CORNELISSTRAAT 40
TELEFOON No. 15?14
Korte Kleverlaan 66
BLOEMENDAAL
plaatst advertenties
in alle Nederland
sclie Bladen zonder
prijsverhooging.
levert vanaf i 1.per week
tegen absoluut contante prijzen,
Elegant modern Costuum,
naar maat, vanaf f 30
Plus-Föür of Sportcost.
naar maat, vanaf 119.50
Gegar. Gabardine Jas of
Mantel, vanaff 19.75
Tweedjas of Mantel alle
modellen, vanaf f 24.50
Moderne Winterjas naar
maat, vanaf <27.50
Prima Jekker n. m„ v.a. f 17.50
Alle Lederen Kleeding
voor Dames en Heeren.
Vraagt eens vrijblijvend Coupeu rs
bezoek met stalen.
Brieven: Spaansche Vaartstr. 62.
Dubbele Buurt 51. zwart
