Sullioees (Reizen
FRANS HALS.
Predikbeurten.
Nieuwe Aansluitingen
Rijkstelefoon.
Filmnieuws.
X
Meeningen van Lodewijk van Deyssel
bodewijk van Deyssel, (pseudoniem voor Karei
Alberding Thijm) heeft in de Nieuwe Gids een
artikel geschreven, blijk gevende van een eicen
fleurigen kijk op enkele werken van Frans Hals"
Hij vindt de vier mooiste schilderijen op de
expositie:
1. Zingende jongens, pim. 1627. Catalogus no.
31. Afbeelding in den catalogus no. 10. 2.
De Nar met de luit, 16231625. Catalogus no!
20. Afbeelding in den catalogus no. 23 3. De
vroolijke drinker, pim. 1627. Catalogus no. 32.
Afbeelding in den Catalogus no. 32. -4. Lachende
man met bierstoop. Catalogus no. 83. Afbeelding
in den catalogus no. 84.
De Zingende jongens, de grootste der twee
heeft het vooral hebben dat bloemige in de
schilderwijze, in den kop hoofdzakelijk dat
ik ook nog op één ander stuk zag, dat dan het
vijfde mooiste zoude zijn.
De lachende man met bierstoop is het groot
ste meesterstuk. Het bloemige is hier geen bloe-
migheid meer zoo zeer, maar wel iets dergelijks.
Alles, het gezicht, de kleeren. de bierstoop, de
natuur achter en om de figuur heen, het is alles
één, en alles zóó gedaan, dat de vormen van
het verfspel zelf beteekenen do zelfde jolige,
gelukkige vroolijkheid, die den drinker vervult.
De vormen van het verfspel drukken dartele
vroolijkheid uit. Het geluk, dat in vroolijkheid
is gelegen, is hier prachtig afgebeeld.
De figuur kijkt u aan van zijn lioogercn toe
stand uit. Hij verzekert met de uitdrukking
zijner oogen en verder aangezicht, dat hij in dat
heerlijke, hoogere werkelijk is en onaantastbaar
daar in is.
De lachende man met bierstoop heeft niet
een, zij het nog zoo weinig, edelen, of ook maar
het allerminste karakter-moois uit drukkenden,
kop, in-tegen-deel, hij is het toonbeeld van een
weeën, laffen, sulligen onnoozcle. Zijn vroolijk
heid is dan ook niet, vergeleken met vroolijk-
lieden in andere, betere mensclien als zoodanig,
als gemoeds-toestand gekeurd, van eenig noe
menswaardig gehalte. Het is alles er en suf en
flauw en onbenullig. Maar naar déze opvatting
der schilderkunst komen zulke bijzonderheden
hier niet, zoo als bij Hals' portretten wel
.in aanmerking.
Ergens in de natuur, in een onderdeel van
die afdeeling der natuur, die men menschheid
noemt, was het verschijnsel Vroolijkheid. Die
vroolijkheid werd door de oogen gezien en weer
kaatst door een geest en gemoed van allerbuiten-
gewoonste proporties. Dat daar Vroolijkheid
was, werd gezien en veranderde in het immense
begrip en gevoel van vroolijkheid van den
ziener en die stortte dat begrip en gevoel uit op
het. doek.
Zoowel bij den Lachenden man met bierstoop
als bij den Vroolijken drinker zijn de aange
zichten. die de zalige vroolijkheid uitdrukken,
zóó ordinair, dat men als w are het een verba
zing in ze zelf veronderstellen kan over de
gebeurtenis, die ze wedervaart, van door zoo
iets geweldigs als deze verrukkelijkheid bezocht
te worden.
De Nar met de luit en de Vroolijke drinker
hebben het absolute in het realistische weten
te leggen, zij willen zeggen, dat in de gewone
verschijningsvormen van het gewone leven,
in het realistisch karakteristieke, een even
groote waarheid, even groote diepte van besef
kan gevonden worden als in het klassieke of
mystieke.
Bij den Vroolijken Drinker, ofschoon anders
van factuur als de Lachende man met bierstoop,
zoo dat hier niet de makelij aandoet als een
dansende zwerm verf-vlindertjes, als een vlag
van verf-bloemblaadjesbij den Vroolijken
Drinker is toch een zelfde hoofdzaak aanwezig.
Hier ook is vroolijk de heele verfmassa. De
gestalte van den Drinker in zijn geel-gouden
costuum, is in haar geheel, dus met het heer
lijk blijde aangezicht met zijn oogen vol hooge
tinteling, een gouden afbeelding van den lach.
Hierin, namelijk in het uitdrukken door de
geheele verfmassa van de aandoening, die de
afgebeelde persoon vervult, is een kenmerk van
de" superioriteit dezer ze ven tie n d e-eeuwsch e
kunst boven latere behandelingen van zulke
motieven.
Hier is gebeeldhouwd met verf en in elk
kloddertje is het (vroolijkheids-) gevoel van den
maker geslopen. Interessant is door nauwkeurige
beschrijving van de kleinste onderdeden der
toedracht het verschil tusschen dit en, bijvoor
beeld, het pointillistische procédé te toonen.
Frans Hals' schilderijen verdiepen in ons, zoo
gaat Van Deyssel voort, het begrip „waarheid",
zooals wij gewend zijn het te hebben en toe te
passen fop sommig negentiende-twintigste-
eeuwsch realisme. Dit begrip wordt grooter en
gaat dieper liggen in den geest.
Hals zegt: iets van achttien Karaats waarheid
is iets meers dan iets van vijftien Karaats
schoonheid. Als ik zoo over Hals en schoonheid
en waarheid spreek, vergelijk in in gedachte
Hals' met, bijvoorbeeld, Bafaël. Hals wil niet
geven de schoonheid van de (aardsche) werke
lijkheid; maar hij geeft er de waarheid van zóó
enorm, dat die de bestaande grcjotsche schoon
heid zou evenaren, zoo niet overtreffen, het be
grip „waarheid" in den geest, als geestelijke
waarde in het algemeen, doen stijgen naast,
zoo niet boven, het begrip „schoonheid".
Van zijn stukken af gebiedt de Waarheid
haar te erkennen als de, van zelf alles onderwer
pende, onweerstaanbare, opperste.
Zegepralende zekerheid schijnt van zijn stuk
ken af de zaal in. Hij pleit. Hij kiest met opzet
de op zich zelf leelijkste onderwerpen om sterk
en hoog te houden en te vieren de idee van
Waarheid.
De Regenten- en Schutters-stukken stellen
alle, gave, normale, „knappe" mannen voor, die
lichtelijk gekarakteriseerd zijn in vergelijking
met de intense karakterist'ek in vele der afzonder
lijke portretten.
Maar noch de groepen portretten der Schut
ters en Regenten, noch de afzonderlijke, hebben
het akuut leelijke vooral van de Lachende Kinder
kopjes, vervolgens van den Rommelpotspeler
Ml de Visscherskinderen, en vaa drie der vier
BLOEMENDAAL.
Ned. Herv. Gem. v.m. 10 uur Ds. Ch. de Beus.
Geref. Kerk v.m. 10 en n.m. 5 uur Ds. Joh. C
Brussaard.
Ned. Prot. Bond geen dienst.
Vrije Kath. Kerk v.m. 10 uur Gezongen H. Mis.
Woensdag n.m. 8 uur Completen en Lof.
Nederl. Ver. v. Padvinders afd. Haarlem, Gods
dienstoef. op „Wildhoef" (bij ongunstig weder
in het Jeugdhuis), v.m. 10 uur precies. Toe-
gankel. uitsl. v. padvinders en oud-padvinders.
0VERVEEN.
Ned. Herv. Gem. v.m. 10 uur Prof. Dr. A. H. de
Hartog van Amsterdam.
AERDENH0UT.
Vereen. Relig. Kring v.m. 10% uur Ds. G. J.
Frerichs. Doopsgez. pred. te Haarlem.
SANTPOORT.
Ned. Herv. Gem. v.m. 10 uur Ds. v. d. Voet uit
Haarlem.
Ned. Herv. Evang., geen dienst.
Geref. Kerk (H.V.) v.m. 10 uur Ds. H. Hasper.
HAARLEM.
Evang. Luth. Gem. v.m. 10% uur Ds. G. J. Duij-
vendak.
Eglise Wallonne a löh. 30 Installation de Mr. Ie
pasteur M. Jospin par Mr. M. Michelin-
Moreau, pasteur consultant; 3e collecte pour
l'Eglise.
Geref. Kerk (H.V.) v.m. 10 uur de heer H. A.
Bakker, theol. student.
N.m. 5 uur Ds. P. Lugtigheid, Ned. Herv.
predikant te Cmmelandcrwijk.
Ned. Vereen, v. Spiritisten „Harmonia", afd.
Haarlem II, (sociëteit ,,Vereeniging",Zijlw.l),
v.m. 10% uur Wijdingsmorgen, spr. de heer Ir.
Felix Ortt, van Soest; onderw. „De parel van
groote waarde". Helderz. waarn. mevr. J.
Remmers-v. d. Lans.
ZANDV00RT.
Geref. Kerk (H.V.) v.m. 1(7 uur dc heer G. F. W.
Herngreen. N.m. 5 uur geen dienst.
Schoterveenpolder
„Sic transit gloria".
De Delft nog gedeeltelijk grenswater.
Onze lezers weten natuurlijk het nog bestaande
molentje aan de Kleverlaan. Dit bemaalde de
Schoterveenpolder, gooide het water in de Delft,
die het waterteveel door de Garenkokersvaart op
de Stadssingels en daardoor in Rijnlands boezem
bracht.
De oorspronkelijke Delft, ook tot ontwatering
van het moerassige terrein tusschen duin en stad,
ontsprong op de hoogte van het Huis te Brede-
rode. In 1590 zijn er nog twee vaarten bijge
komen, n.l. de Dirck Ileusscnsvaart, die uit de
duinen door de Delft in het Spaarne liep en waar
van de vijver in de begraafplaats nog een over
blijfsel is. In 1590 doorsneed de Delft die vaart
nog niet, maar hield er dichtbij op.
Zoowel de Heussensvaart als de Schoterbeek
en de Jan Gijzen vaart liepen in 1599 vrij in het
Spaarne uit. Na dien tijd waren het geen zand-
vaarten meer, daar de geheele duinkant met
bleekerijen was bezet en de bleekers de Kerfsloot.
alleen gebruikten om de goederen naar of van de
stad te voeren.De zandvaarten daarentegen lieten
ze vervallen of versperden ze, uit vrees voor het
afvloeien van te veel duinwater. Gevolg was ver
vuiling en daardoor klachten van het brouwers
gild, dat verseh duinwater voor het bedrijf noodig
had, een jarenlang proces, dat van 1599 tot 1643
duurde. Een processtuk zegt o.a.
„Ende gecomen zijnde voorbij 't huis te Cleeff
tot aen seeckere vaerte genaemd Heussensvaart,
loopende van Aerbertsberge aff, naer de Spaerne
toe. die mits den troublen en 't vervallen van den
tijd. op eenige plaatsen onbruyekbaer geworden
wasx".
Gevolg van een en ander was, dat in 1626
door liet Hoogheemraadschap van Rijnland (mede
ook tegen overstrooming) de Slaperdijk werd ge
legd en in 1641 de Schoterveenpolder werd op
gericht.
G. J. BETTINK.
Haarlemsche Diner-Vereeniging
Tel. 14393, Bakenessergracht 27, Haarlem
Vleescli, groente, aardappelen f 0.90
Idem met soep of toespijsf 1.05
Idem met soep en toespijsf 1.20
(Omzetbelasting en bezorgloon inbegrepen)
Dagelijks keuze uit minstens 3 menu's.
Alleen le kwaliteiten en roomboter.
EEN NIEUW BIOSCOOPTHEATER TE HAARLEM
„CINE0NE" DRAAIT.
Gisteravond opende „Cineone" voor genoodigden
en pers haar nieuw theater aan de Groote Markt te
Haarlem.
Na maanden van voorbereiding (Cineone zou
reeds eenigen tijd geleden geopend zijn) is de
directie er na veel moeite in geslaagd om in hun
behoefte om goede films te vertoonen te voorzien.
Het theater is keurig ingericht, eenvoudig en
in moderne stijl, doch zeer gezellig.
Dc genoodigden kregen o.m. te zien een aardige
teekenfilm en andere interessante opnamen, be
nevens als hoofdnummer „De Wonderen der
Vliegkunst" een film die voor het eerst in Neder
land vertoond wordt, zeer interessant en spannend
en die ongetwijfeld de belangstelling van de jeugd
zal hebben. Dit programma wordt vanaf heden
in „Cineone" vertoond.
Aan het einde van de voorstelling sprak notaris
Boerlage te Velsen, woorden van waardeering
voor de directie van „Cineone" die met eindeloos
geduid en taaie volharding en in geslaagd zijn de
theaters te openen met de nieuwe smalfilm. (De
smalfilm is brandvrij). Hij feliciteerde de directie
en sprak den wensch uit dat haar pogen in de
toekomst met succes mag worden bekroond.
De „Cineone"-theaters zijn gevestigd te Am
sterdam, Haarlem, Hilversum en Rotterdam. Zij
zijn niet aangesloten bij den Ned. Bioscoopbond
en brengen actueele programma's die tegen slechts
zeer lage eenheids-prijzen toegankelijk zijn.
12569 Bioscoop-Exploitatie „Hollandia", Bios-
coopapp. en Filmverhuurinrichting; Jans
straat 68.
17738 Bood, Mej. T., Costumière, Raamsingel
30 rood.
22560 Chem. Wassclierij en Modelpersinrichting
Quick and Clean, Bloemendaalselieweg 117,
Bloemendaal.
16493 Dammers-Lobry, M., Maison Mode de Paris,,
Ged. Oude Gracht 148.
16269 Divendal's Kuiperij, Vaten en Waseh-
machines, Anthoniestraat 3.
16497 Droogleever, W. W. B., Julianalaan 7,
Overveen.
16879 Engelsma, H., Prins Ilendriklaan 96, Over
veen.
22490 Fischer, Mevr. H. L„ Bloemendaalselieweg
15. Bloemendaal.
22497 Kampen, II. J. van, laschtechniker, Willem
Smit en Co., Transformatorenfabrieken,
Nijmegen, Veenbergstraat 15.
28348 Kerckhoff-Lorch, Mevr. A. van, Heemst.
Dreef 199, Heemstede.
15893 Loenen, D. J. van, Vertegenwoordiger Ma-
hez, A'dam; Madoerastraat 11, Haarlem-N.
16784 Maison Rida, Dames-kapsalon, Massage,
Manicure, enz.; W. A. Mottelman, Adriaan
de Jongestraat 9 zw.
27145 Often, H. A. Js„ Clematislaan 1, Aerden-
hout.
22410 Philippo, J. W„ Neptunusstraat 15.
29542 Rademaker, J. D„ Frans Schubertlaan 58,
Heemstede.
22557 lïavesteijn, Mr. A. H. van, Vijverweg 37,
Bloemendaal.
22564 Sigarenmagazijn H. A. Leeman, Stuyve-
santplein 30.
29569 Wolf Jr., Hans, Teclin. Bureau, Oude Post
huisstraat 47, Heemstede.
17721 Woningbureau „Van Velsen", hypotheken,
assurantiën, taxatiën, J. P. van Velsen,
Makelaar, Kruisweg 28 rd.
Automatische telefooncentrales.
Met ingang van Dinsdag 28 September e.k. te
13 uur, zullen de automatische telefooncentrales
te Heemskerk, Castricum-Bakkum en Uitgeest-
Akersloot in dienst worden gesteld.
Van genoemd tijdstip af zullen de aangeslotenen
op deze telefoonnetten dus automatisch kunnen
telefoneeren en tevens automatisch bereikbaar zijn
voor de abonné's behoorende tot het telefoon-
distriet Haarlem. De voor het automatisch inter-
locaal verkeer te bezigen kengetallen zijn de
volgende
HeemskerkK 512
Castricum-BakkumK 518
Uitgeest-Akersloot K 513
beste werkenden Vroolijken Drinker, den
Lachenden man met bierstoop en de Zingende
jongens.
Het geheele Frans Halsmuseum is nu met
een liooger leven bevolkt. Ziet men nu, behalve
de Schutters- en Regentenstukken, die het per
manente bezit van het Museum zijn, in alle za
len dat volk ran Halsen, en ziet men onwille
keurig daar naast zoo wel de andere schilde
rijen, die in het Museum zijn, als de menigte
der levende toeschouwers, dan ontwaart men,
dat hoogere Wezens op bezoek zijn gekomen,
dat een hoogere Werkelijkheid het oude Haar
lem heeft aangedaan dan die, in welke zich
in ons en om ons heen het leven pleegt te ver
toonen.
Een reis naar Lilliput.
1.
Mijn vader had eenige landerijen in Engeland.
Ik was de derde van mijn vijf broers en heette
Gulliver. Toen ik veertien jaar oud was, besloot
mijn vader mij te laten studeeren en daarom zond
hij mij naar een Hoogeschool in een vreemde stad.
Elke maand stuurde mijn vader mij eenig zakgeld,
waarmee ik zorgen moest, uit te komen. Dit
kostte mij altijd heel wat hoofdbrekens, daar
ik zelf mijn boeken, vnoodig voor de school, moest
betalen.
Maar nadat ik een tijd lang deze Hoogeschool
had bezocht, bleek het, dat mijn vader geen geld
genoeg meer bezat om mij af te laten studeeren.
Ik moest dus onverwachts de school verlaten en
trad daarop in dienst van een heel geleerden dokter.
Ik leerde daar heel veel en ik hoopte hierdoor
later mij te kunnen aanbieden als scheepsdokter
op een Oost-Indië-vaarder. Vaak zat deze geleerde
dokter mij alles te vertellen. Dan over een hart
en dan weer over een been. En alles liet hij mij
zien.
3.
Vier jaar lang bleef ik bij dien knappen en be
kwamen dokter en toen had ik zooveel geleerd
en geld opgespaard, dat ik nog verder studeerde
in Zeevaartkunde en nog veel meer moeilijke
zaken. Want deze dingen zouden mij later op
m'n zeereizen als scheepsdokter goed te jias komen.
Eindelijk was ik dan zoo ver, dat ik als scheeps
dokter het zeegat kon kiezen. Op de eerste reis
had ik al heel wat te kampen met zieke matrozen.
Twee daarvan wilden maar niet beteren, wat ik
ook deed. Ik heb later altijd gedacht, dat zij mij
toen leelijk hebben beetgenomen.
4.
Op een van die schepen leerde ik een allerliefst
meisje kennen, waarmede ik later trouwde. Het
spreekt vanzelf, dat het nu uit was met mijn
verre zeereizen. Maar de verdiensten aan land als
gewoon dokter waren zoo laag, dat ik eindelijk na
lang praten met mijn vrouw, besloot weer te gaan
varen als scheepsdokter. Op een mooien dag in
Mei in het jaar 1699 koos ik met de „Antilope"
zee. De kapitein Willem Parker heette hij
was nog een oude kennis van mijn vade-s. Dit was
dus voor mij erg prettig, daar wij gedurende d<
zeereis allerlei geschiedenissen ophaalden uit mij:
kinderjaren. Het schip zette 'koen naar de Zuidzee.
