'n BOEK.'
6
Donderdag 23 December 1937
Na eiken maaltijd.
Tooneel.
ALS KERSTGESCHENK BB
INTERN. BOEKHANDEL H.N. NUL
LEESPORTEFEUILLES
Van de Leestafel.
Kalenders.
TE AMSTERDAM.
„Pomplemuusse" (Galas R. Karsenty).
Merkwaardig: Alles wat sterk was bij de Hol
landsche vertooning van „Pompelmoes" was hier
zwak of minder sterk, alles wat daar zwak was,
bier sterker of minder zwak. Dus twee zeer ver
schillende voorstellingen van één en hetzelfde
stuk. Het eenige, dat ze gemeen hebben is dat de
stijl m. i. bij beide niet deugde. Er was geen en
semble bier. Ook werd er bij de Fransehen te veel
naar de klucht dan naar het blijspel toegespeeld.
Jacquea Louvigny (die voor Guillaume Monpavit
speelde) was minder dierbaar, minder gevoelig dan
Richard Flink, de eene grootmoeder van Lise Jaux
(de moeder van Guillaume) veel minder goed dan
de prachtige créatie bij ons van Lena Kiev, te
vlak; None Dol als de vrouw van Guillaume iets
beter dan Tilly Lus, Mme. Maximilienne, hare
moeder minder fel, in dit geval dus beter dan Mien
v. Kerckhoven-Kling. Ludovic, die bij ons zeer
prachtig werd gespeeld door Jules Verstraetè, werd
bij de Fransehen zoo geheel anders ep naar den
kluchtigen kant toe gespeeld door Jacques de
Ferandy, die toch een groot acteur blijkt, die het
métier door en door kent. De kinderen waren bij
de Fransehe voorstelling werkelijk kinderen en
kinderen met talent, terwijl het bij de Hollandsche
verkleede groote menschen waren.
„Feestweek iti Salzburg", door Lionel Hale bij het
Centraal Tooneel (regie Cees Laseur).
Het stuk, waarmee Cees Laseur in den rol van
den artist Alessandro iatelli, een Italiaansclien
grooten muziekdirigent, zoo'n groot succes heeft
behaald. Dit succes Was alleszins verdiend, at
vragen wij ons aarzelend af of de artistieke leider
Laseur nu zoo heel goed heeft gedaan om dit stuk
te doen vertoonen. Het is door allen voortreffelijk
gespeeld en misschien heeft Laseur gedacht dat
het, wat dit betreft, precies voor zijn gezelschap
berekend is. Maar wij hebben spel van stuk te
onderscheiden en deze feestweek te Salzburg was
wel een beetje te rumoerig. Het speelt in een klein
hotelletje te Salzburg, waar de herbergier Max
(Joan Remmelts) den scepter zwaait, bijgestaan
door zijn amoureusc vrouw (Mien Duymaer van
Twist), die weldra op avontuur gaat met den be
roemden schrijver Carl Fountain (Jan C. de Vos).
Verder werd Max bijgestaan door een zeer tragen
oberkellner Sigismund (Cor Hermus), die van
aristocratische afkomst is en door een vief kellne-
rinnetje (Diny Heynes). In dit hotel speelt zich
deze roman 'af. Amyas Florin (Dick van Veen)
komt in dit hotel, omdat hij een liefdes-rendez-vous
zal hebben met Christine (Rie Gilhuys), maar
Florin's vrouw (Mary Dresselhuys) vindt hem in
het hotel, terwijl zij juist in den tuin kennis had
gemaakt en bevriend was geraakt met hare mede
minnares. Er zijn dus twee dames, die in het
hotelletje zijn ingeschreven als mevrouw Florin.
Viatelli, die voelt hoe ongelukkig de ware mevr.
Florin is, al gaat zij, om haar man jaloersch te
maken, op stap met den dorren onderwijzer Shep
herd (Gijsbert Tersteeg), besluit zich er mee te gaan
bemoeien en alles komt weer in orde. Nu is er,
ondanks het feit dat het stuk toch wat onmatig is
(er komen zeer vele personen in voor en vele bij
komstige situaties) dit goede er in, dat de dialoog
wel puntig is en dat er ook wat aardige dingen in
worden gezegd en dat de tendenz (als je van tendenz
zou willen spreken) deze is, dat de menschen hun
kleine zorgen en beslommeringen niet al te zwaar
moeten nemen. Het spel van allen roemde ik reeds:
Het was opperbest.
Trudi Schoop, „Alles aus Liebe".
Onder impresa van Hugo Helm kwam de groote
(doch klein van gestalte) danseres Trudi Schoop
met haar ensemble. Aan danskunst gaf deze
Zwitsersche ons weinig te genieten. Zij bestreefde
dezen keer iets anders. Er werd natuurlijk wel
gedanst en goed ook. maar het ging om de uitbeel
ding das grootendeels dansende pantomine -
van de liefde in alle vormen. Het begint met de
scène „Op het kruispunt", waar de voorbijgangers
Trildi Schoop was een nieuwsgierig kind
lustig (dansend) flaneeren, verkeersagenten zijn
in de weer. Een straat-predikant (prachtig extatisch
geheeld door Ralph Ray, (die in dit ensemble de
beste mannelijke danser en uitbeelder is) komt en
spreekt (men ziet slechts armgebaren, hoort geen
woorden); de menigte blijft een oogenblik staan,
dan gaat het leven weer verder.
„Op de schoolbanken" zitten vele leerlingen.
Trudi Schoop is „de verstokte leerlinge". Een boos
aardige schooljuffrouw (prachtig pantomineerend
gedanst door Edith Carola) tyranniseert de leer
lingen. De schoolinspecteurs komen binnen, zij doet
poeslievig. Als ze weg zijn begint haar boosaardig
heid "opnieuw. ..Alles aus Liebe" schrijft Trudi
Schoop op het schoolbord.
„In de Ascezeclub". Hier is Trudi Schoop een
danseres, die lokkend vleit en flirt, haar partner,
die haar geliefde is, treitert, hem ten slotte verlaat,
„Onder den Kerstboom". Een altijd kibbelend
gezin. Wij zien Trudi Schoop thans in den familie
kring trachtend vrede te scheppen, althans op
dezen Kerstdag onder den Kerstboom. Tever
geefs. De tante, een dergelijk personage als de
bovengenoemde schooljuffrouw (thans door Gitta
Wallerstein geheeld) is en blijft onaangenaam, de
vader komt dronken binnen. Of nu de zusjes al
aardige kinderliedjes dansen geestig uitgebeeld;
zij haken vaak met de beenen in elkaar de
stemming is gestoord. Trudi Schoop blijft eenzaam
beduusd bij den Kerstboom achter.
„Voor het gerechtshof". Trudi Schoop is de arm
zalige, aangeklaagde moeder: Zij heeft een brood
gestolen om haren kinderen dat te geven. Het
recht is onverbiddellijk: De advocaat heeft goed
pleiten, de ambtenaar van het Openbaar Ministerie,
fel uitschietend (dansend) is niet te vermurwen.
Zij wordt veroordeeld. Hoe zielig staat het arme
vrouwtje daar. Trudi Schoop is een groote comé-
diènne.
Ten slotte de „Alles aus Liebe"-revue. Een
grillige scène, waarin Trudi Schoop voor een
clowntje speelt. Men biedt liefde, die gekocht kan
worden. Een apache slaat zijn meid. Het clowntje
ontzet haar. Politieagenten willen haar grijpen.
Zij ontkomt, gaat met balletjes jongleeren. Eenige
personages uit vorige scènes komen aandansen.
Een prachtige avond van hoog kunstgenot
Edmond Visser.
o
TE HAARLEM.
„Alies aus Liebe".
Tragi-komische episode's (op muziek Van Lothar
Perl) in beeld gebracht door Trudi Schoop, Stads
schouwburg, 17 December j.l.
Trudi Schoop is een groot kunstenares, maar
zij is gaat het niet altijd samen? een be
genadigde ziel, met een blik vol mededoogen
op deze wereld, die zoo rijk is aan kennis en kunde,
maar zoo arm aan echte menschelijkheid, rustige
levensmoed en onderling vertrouwen.
Met liefde wordt het kleine kind in de wieg'be
groet. Met liefde gedenkt men den doode in het
graf.
Fin, wat zich ook tusselien de geboorte en den
dood moge afspelen liefde is steeds in het spel.
-Liefde met reine en liefde met troebele bedoe
lingen, liefde met een uitwerking ten goede, en
liefde met een uitwerking ten kwade.
Uit liefde ontberen en prediken, uit liefde onder
richten en straffen, uit liefde flirten en vluchten,
uit liefde hopen en gelukkig zijn, uit liefde haten
en dooden, uit liefde hongeren en stelen, uit
liefde schminken en verblindenuit liefde
dichten en dansen: „Alles aus Liebe".
Met deze woorden leidde Trudi Schoop zelve
haar keurig gedrukt en verlucht programma in.
Er is door Werumens Bruning in de „Telegraaf"
en ook wel door anderen gevraagd of Trudi nog wel'
de echte Trudi is.
Wij zouden dit niet eens in herinnering brengen,
wanneer ook wij niet den indruk hadden, dat de
kracht van Trudi Schoop niet in het revue-aeKtige
of eirius-achtige ligt.
Trudi Sehoop's kunst i6 intieme kunst. Dat zij
in een straat rondom een verkeersagent, Hi e^n
bevolkt schoollokaal, een bezet <lr'nklokaar,wje5.
gemaskerd bal, een terechtzitting uitbeeldt, wat
zij te zeggen heeft, doet aan het intieme karakter
van haar kunst niets af. Want het zijn de intieme
gevoelens der personen, in die verschillende sferen,
die daar tegen elkander botsen, in elkander over
vloeien, leed en vreugde brengen, wrangheid en
innerlijke bevrijding. De afwezigheid van het
gesproken woord maakt haar kunst nog intiemer,
doet ons mits we zeer goed opletten de ge
voelens van al die uitgebeelde mensehenkindcren
intiemer beleven dan op het gewone tooneel.
Want woorden kunnen nu eenmaal licht mis
verstand wekken. En het woord, dat toch bijna
altijd maar verstandssymbool is cn helaas zoo
zelden hartekreet, stelt in het gebruik op het too
neel de hoogste eischen aan uitspraak, rythme,
helderheid van toon, zuiverheid van taal en vat
baarheid van stijl.
Inderdaad is wat Gustav Wiesinger in het
program als inhoud der episode's „maar met
woorden" vertelt, „maar een flauwe weergave
van wat Trudi Scboop ons voordanst". (Willy
van Hemert gaf een uitnemende vertaling van
Wiesinger's vertellingen).
De kunst van Trudi Schoop echter is Weru
mens Buning heeft dit o.i. niet begrepen al
spreekt ook Wiesinger, die Trudi sterk bewondert
daarvan, geen dons-kunst zonder meer. Ook dit
woord heeft weer misverstand gewekt. Trudi
Sehoop's kunst is haar eigen kunst, waarvoor
geen enkelvoudige naam past.
Ze is ons een volgend jaar weer hartelijk wel
kom. Ongetwijfeld zullen zij die haar ook in dit
seizoen weer hebben bewonderd, goed doen het
program van deze avonden te bewaren.
Naast, onze herinnering aan het met oogen ge-
notene zijn de aardige leiddraden in het program
een mooi gedaehtenstxamien om het geziene
langer in de herinnering te bewaren. Wij ver
wachten echter het volgend jaar fijnere muzikale
compositie's, moderner en veelzijdiger,en dan ook
inderdaad, zooals het programma beloofde, ten
uitvoer gebracht op een paar vleugels, goede in
strumenten. T.
KALENDERS, CHRISTMAS-CARDS
Kruisstraat 25, Telef. 10004, Haarlem
De Vaderlandsche Geschiedenis in een Notedop.
Uitgave Hollar,dia Drukkerij N.V. Ingenaaid
f2.90, gebonden f ".90.
Dit nieuwe geschiedenisboek onderscheidt zich
van andere Vaderlandsche geschiedenissen hoofd
zakelijk in de volgende opzichten:
Gebroken is met de methode wn één doorloopend
verhaal te geven, waarin tegelijkertijd alles, wat
voor don mensch van belang is, historisch wordt
behandeld. In één groot mengvat worden dan als
het ware geworpen allerlei bijzonderheden betref
fende godsdienst, kunst, oorlog, handel, verkeer,
eigendomsverhoudingen, rechtspraak en nog hon
derden andere dingen. Op den jeugdigen lezer moet
dit alles wel den indruk maken van een chaos,
van iets waar geen touw aan vast is te knoopen.
Hier is beperking volstrekt geboden. Beperking
en groepeering. ordening, zoo dat het chaotische
plaats kan maken voor het overzichtelijke. Strikt
genomen kan men slechts de geschiedenis van één
zaak tegelijk beschrijven.
Weggelaten is, ook in verband met het voorgaan
de, veel. dat naar eonventioneele opvatting in een
geschiedenisboek behoort, maar dat, de belang
rijkheid in aanmerking genomen, evengoed kan
worden gemist.
Terwijl in de meeste geschiedenisboeken de
vroegste geschiedenis van den mensch vrijwel ge
heel wordt verwaarloosd, is er in dit werk een
plaats aan ingeruimd, die meer overeertkomt met
de groote belangrijkheid er van voor den ontwikke
lingsgang der beschaving.
In 't algemeen is er naar gestreefd, meer be
schavingsgeschiedenis, minder oorlogsgeschiedenis
te geven. Natuurlijk zonder den oorlog te igno-
reeren.
In 't centrum van de belangstelling is geplaatst
de groepsvorming, zooals die zich meer speciaal
in deze streken aan onze oogen vertoont. Een en
ander vooral, om op het ontstaan van den natio-
nalen staat Nederland het volle licht te kunnen
laten vallen. Maar al te vaak treft men zelfs I ij
ouderen -de opvatting aan, dat er eigenlijk altijd
al zoo iets als een Nederlandsclie staat is geweest
Gebroken is zoo veel mogelijk met het systeem,
om talrijke gedeelten van onze vaderlandsche ge
schiedenis te beschrijven als een vrijwel uitsluitend
Hollandsche geschiedenis. Holland krijgt in dit
werk niets te kort. Maar het ontstaan van deNeder-
landsche natie wordt beschreven als de samenkomst
(gelukkig grootendeels vrijwillige samenkomst)
van een aantal voorheen zelfstandige ge
westen, die in veel opzichten eikaars gelijken waren.
En zoo is hier dan een boek ontstaan dat in
onderhoudende, instructieve bewoordingen vertelt
van onze boeiende Vaderlandsche Geschiedenis,
welke door een geheel nieuwe indeeling van de stof,
bijzonder overzichtelijk en duidelijk is geworden.
Mevrouw E. Reitsma-Valenja illustreerde „De
Vaderlandsche Geschiedenis in een Notedop" op
haar eigen, aantrekkelijke, duidelijke wijze, waar
door ook het doorbladeren van dit boek tot een
genoegen wordt. (82 teekeningen en kaartjes).
o
Van den Leestafel.
^-■vderd Kamerplanten en hoe ze behandeld
"moeten worden, door A. C. MullerIdzerda,
Medewerkster aan diverse dag- en weekbladen.
Met een foto van elke besproken plant. N.V. Üitg.-
Mij. „Kosmos", Amsterdam. Prijs gebonden f 1.90.
Hoewel er reeds boeken oyer de verzorging van
kamerplanten in onze taal bestaan, ontbrak toch
tot heden een handleiding, die speciaal voor den
leeken lielliebber gèschrevenis. In dieleemte heeft
mevr. A. C. Muller-Tdzerda thans voorzien. Zelf
liefhebster, dcch gewapti d met de roodi; e er
varing, kent zij de moeiüjkheder, vrain ccc tie
rrecf'.é 'inrtéms te kampen hebben. I rrr boek
maakt het voor hen mogelijk deze moeilijkheden
te overwinnen. Zij biedt haar lezers een keuze uit
honderd aan te bevelen kamerplanten; ieder dezer
wordt op één bladzijde op populaire en voor den
leek begrijpelijke wijze beschreven en door een
foto verduidelijkt.
Naast de algemeen bekende planten, waarvan
sommigen door het jongeTe geslacht minder ge
waardeerd worden, dan zulks in ouderwetsche
milieu's het geval is, treft men er ook verschillende
nieuwe- en ook schier nog niet bekende aan, zooals
de Hibiscus, de Hymenoeallis (Ismene), de Herts
hoornvaren (Platycerium alcicorne) en de Odonto
Glossiun Grande, een orchidee, die zich leent voor
de cultuur in huis, enz.
De firma's Joh. Enschedé Zn. en C. G. van
Tubergen, heide te Haarlem, stelden het meeren-
deel der foto's beschikbaar. B.
o
„De vloed komt op".
Onder den titel „De vloed komt op" is een 50
bladzijden groote publicatie in photogravure ver
schenen, waarin honderden foto's een suggestief
beeld geven van den groei en de boodschap van
de Oxfordgroep, door Frank Buchman in 1921
gesticht, en die ziel) daarna over de geheele wereld
heeft uitgebreid.
„De wondere wereld dit zijn de weinige
woorden die reeds op de eerste twee pagina's den
beschouwer pakken bij de illustratie van twee
machtige contrasten: eenerzijds de stille landelijke
rust in een liefelijk dal, anderzijds het beeld van
de majestueuze wolkenbrabbers, die zich tot in
de wolken verheffen. Deze contrasten worden
steeds scherper gesteld, komen in telkens feller
botsing; geestdrift, moed, volharding en vernuft
verkeeren in zelfzucht, vooroordeel, angst, hoog
moed, hebzucht, haat; alle mcnschenwijslieid heeft
gefaald, oorlogen, onlusten lxeerschende conferentie
zaal is leeg en verlaten, maar God heeft een
plan. Als het opkomend getij baant zich onbe
dwingbaar de boodschap uit Oxford, waar Frank
Buchman een nieuw licht deed opgaan, heel de
wereld door; Zuid-Afrika. Canada, Noorwegen,
Zwitserland, Denemarken, Vereenigde Staten, ook
Nieuw-Zeeland loopt van stapel. Kerk, volk, huis
gezin, individu, stad, platteland, alles en allen
komen onder Gods hevel, et) het resultaatdaarvan
spreken de twee laatste bladzijden: de glans cn
glorie die uitstralen van het kindergezicht, de
kinderhand die als grijpt naar hooger licht, de
uitroep „Ik weet 'ten ten slotte het majesteite
lijke beeld waar de zon haar eerste stralen van
achter wegdrijvende dreigende wolken uitgiet over
het rustieke beeld van een bergdorpje, waar
tusschen de huizen de kerkspits zich ten hemel
verheft.
De voortreffelijke illustraties, die ieder voor zich
specimina zijn van juiste hecldheheersching, geven
het boek een waardevol karakter, waartoe de
fa. Nijgl) van Ditmar te Rotterdam en de N.V.
Ned. Rotogravure Mij. te Leiden als uitgevers een
belangrijk aandeel bijdroegen.
Dat er belangstelling voor dit werk is, het is
verschenen in een Engelsche, Fransehe, Duitsche,
Spaansclie, Noorsche, Dcensche, Zweedsche en
Finsche editie -wordt duidelijk gedemonstreerd
door het feit dat van de Nederlandsche uitgave
alleen reeds de eerste druk van 100.000 exemplaren
was voor-verkocht.
o
Andreas Latzo: „De man aan den oever. 1937.
Wereldbibliotheek, Amsterdam-W.
De eminente schrijver van Lafayette: „De ruiter
op den regenboog", stelt hier de levens van de twee
gebroeders Clochard, Marcel, historicus en Alex
ander, arts, op voortreffelijke wijze tegenover
elkander, in al hun verwachtingen en tegenspoe
den, hun op- en neergangen, hun liefdes, ontmoe
tingen, overpeinzingen. In zijn beschrijving van
het ontwakend Parijs toont hij zich een meester en
l)ij heeft aardige vondsten als: „Reuzensehepen
doorkruisten de oceanen en Europa was een specl-
goeddoosje geworden, zoo klein, dat wie in het
Westen ontheet, in het Oosten kon avondeten".
En in zijn overpeinzigen bij den dood van zijn
vriend Meunier zegt Alexander: „lederen hond die
zijn baas tien jaar lang met vroolijk geblaf begroet,
wordt het lijden van het sterven bespaard. Moest
ik hem dan nog een week of zelfs maar een dag
op den dood laten wachten?" „en dan zou
ik hem dien laatstenjvriendscliapsdienst zijn schul
dig gebleven?".
Het tweede boek is gewijd aan Sybille en het
derde aan den man aan den oever. Hij mag als
waarnemer langs den oever gaan wandelen en zoo
zijn les leeren.
Heel dit gebeuren zien wij, toeschouwers, als een
kunststuk aan ons voorbij trekken en we genieten
er des te meer van, nu het in zoo goede vertaling
tot ons komt.
Er zijn dus nog goede vertalers in ons land!
Esve'a.
o—
./at wij nog meer ontvingen.
„Het geheim van de Groene Pijl", van Graham
Ward Brain, de December-aflevering der uitgave
„Een Boek in Courantvorm", (uitgave Schuijt
te Baarn).
Het Kerstnummer van „Kerk en Vrede", orgaan
van de Vereeniging van Christen-Antimilitairisten
„Kerk en Vrede":
Het Decemher-nummer van „Contact", maand
blad voor de Nederlandsche Jeugd, redactie en
administratie Dallaan 8, Baarn.
Het le nummer van den 8en jaargang „Ford-
Wereld", maandblad gewijd aan Transport en
Toerisme, redactie en administratie Postbus 425,
hoofdpostkantoor, Amsterdam.
Het December/Januari-nummer van „Nill-
mijtneringen", huisorgaan van de N.V. Levens
verzekering Mij. Nillmlj van 1859, Paleisstraat 3,
's-Gravenhage.
Het December-nummer van het maandblad „Het
Kompas", gewijd aan de voorlichting vian het
publiek inzake private en sociale verzekering,
uitgave van de Nationale Levensverzekering-Bank
N.V., Boompjes 86, Rotterdam.
Een geïllustreerde prijscourant voor het seizoen
1937—1938 van de N. V. Zaadhandel v.h. Gebr.
van Namen, Achterhakkers 1316 te Dordrecht.
Van de Vereeniging van Nederlandsche Wijn
handelaars, Schepenstraat 68a te Rotterdam, ont
vingen we haar kalender voor 1938, die behalve
een zestal geestige platen naar ontwerp van Doeve,
in warme kleurencombinatie, talrijke tips geven
voor den fijnen wijnproever.
Elias' Koffie- en Theehandel te Haarlem, zond
ons haar kalender 1938, die wat uitvoering betreft
geheel in den stijl is gehouden met haar koffie
bruine kleur en haar sehoone chineesche, die zich
tracteert op het heerlijke natuurproduct.. Het
kalenderbloc is door haar witte letters op bruin
fond sprekend.
De Nederlandsche Spoorwegen heeft blijkbaar
en dat zou zeer terecht zijn met liaar ten
vorige jare uitgegeven kalender zeer veel succes
gehad, want ook voor 1938 heeft zij den schilder
Heijenbrock een twaalftal pastel-teekeningen laten
vervaardigen die op de 12-bladige kalender zijn
gereproduceerd en een bijzonder fraai geheel
vormen. De toezending der kalender gaat verge
zeld van een handige kaart die de voornaamste
bepalingen omtrent het vervoer van goederen
vermeldt.
De vorig jaar door de Radio-Commissie der
Gereformeerde Kerk te Bloemendaal uitgegeven
jubileum-kalender, is thans gevolgd door een
nieuwen dagwijzer voor 1938, die wat uitvoering
betreft voor haar voorganger zeker niets behoeft
onder te doen. Op het schild van de kalender is
gereproduceerd een olieverfschilderij van den
bekenden kunstschilder Piet van Wijngaerdt, voor
stellende het Kerkgebouw te Bloemendaal, in
herfstinten. Schild en kalenderbladen zijn in har
monieuze overeenstemming met de reproductie
gehouden. De databladen worden afgewisseld met
12 meditaties n.l. één van Prof. Dr. H. H. Kuijper
te Bloemendaal, vijf van de Deputaten van Geref.
Radio- Kerkdiensten, (twee van Ds. G. Kerssies,
Wildervank, twee van Ds. J. van Nes, 's Graven-
hage, één van Ds. J. A. Tazelaar. Rotterdam)
en zes van den Bloemendaalsehcn preikant Ds. Joh.
C. Brussaard.
Allen die het werk van de Radio-Kerkdienst
uitzendingen te Bloemendaal op eenigerlei wijze
steunen, krijgen de kalende)' gratis toegezonden;
voor hen die alsnog dit fraaie werk wenschen
te ontvangen mogen we vermelden dat bet giro
nummer 167316 staat ten name der Gercf. KtrkvtTi
Bloemendaal, afd. Radio.
