Sp&rt en Spel.
Vrijdag 12 Augustus Ï938
SPORTHUIS TE NUYL
Tenten, K am peer-
kleeding, Tennis enz.
Het Huis te Vogelenzang.
Naamplaten - Stempels
Haarlemsche Diner-Vereeniging
Tel. 14393, Bakenessergrachl 27, Haarlem
Vleesch, groente, aardappelen t' 0.90
Idem met soep of toespijsf 1.05
Idem met soep en toespijsf 1.20
(Omzetbelasting en bezorgloon inbegrepen)
Dagelijks keuze uit minstens 3 menu's.
Alleen le kwaliteiten en roomboter.
NOODWEER.
blEen geweldige donderbui heeft zich Dinsdag
avond boven deze gemeente onlast. Gepaard gaande
met zwaren regenval en hagel. De materieele schade
bleef gelukkig vrij beperkt. Aan de Langelaan te
Aerdenhout werd een houten lichtpaal door den
bliksem getroffen, zij knapte bij den grond af; het
P.E.N. nam spoedig de noodige maatregelen.
Op den Duinlustweg kwam een groote boomtak
naar beneden; personeel van Elswout ruimde
deze verkeersbelemmering op.
„Kraantje Lek" werd in een „Kraantje Stroom"
veranderd; het was niet mogelijk het overtollige
water tijdig naar zijn bestemming te brengen.
Evenzoo verging het verschillende perceelen aan
den Bloemendaalseheweg tegenover het Politie
bureau te Overveen, die veel last van het neer
gutsende regenwater ondervonden.
De strand-exploitanten boekten schade aan hun
badhokjes; de rijwielstalling aan den kop van den
Zeeweg werd door den plotseling opgekomen
wind van een overdekte, in een onoverdekte ver
anderd: alle zonne- (en regen-) schermen moesten
het ontgelden.
Schoterweg 27.
De buurt Vogelenzang vormde in vroeger
eeuwen een afzonderlijke ambachtsheerlijkheid en
paalde in 't Noorden aan de heerlijkheid Tetterode
of Overveen ten Oosten aan Boekenrode en Heem
stede, Bennebroek en Hillegom, ten Zuiden aan
Noordwijkerhout en ten Westen aan Zandvoort.
Al jaar en dag zijn de heerlijkheden Aelbertsberg
Tetterode en de Vogelenzang vereenigd tot één
gemeente „Bloemendaal". Tot de heerlijkheid
Vogelenzang behoorde vroeger niet alleen het
gehucht Vogelenzang, maar ook eenige verstrooid
liggende huizen en buitenplaatsen in den Aarden
hout. Volgens 't kadaster was de totale oppervlakte
in 1840, 1184 Hectare (52 vierkante roeden, waar
van ruim 1174 belastbaar. Ongeveer negentig jaar
geleden telde men er 58 huizen bewoond door
78 huisgezinnen met een bevolking van 440 in
woners. Die vonden toen meest hun bestaan in den
landbouw en door de vermogenden bewoners der
hier aanwezige buitengoederen, die 's zomers daar
woonden. Ile voornaamste dier buitens waren
Boekenrode. Leiduin, Mariënbosch, het Huis te
Vogelenzang, Woestduin, Teylingerbosch en het
Huis te Kuilenburg. Aan de duinzijde van deze
bekoorlijke streek, op zeer korten afstand van de
Leidsche Vaart werden toen al meer en meer
aardappelen geteeld. Nu wordt die grond er in
hoofdzaak gebruikt voor bollenkweekerij en groen
teteelt. En nu waartoe?
Wel, 't is nu reeds een jaar dat de 30.000 Pad
vinders er kwamen. Voor ruim een jaar werd
met koortsachtige haast gewerkt aan alle voorbe
reidingen. Meters hoog lagen er de bout stapels
Evenwel met evenveel koortsachtige haast werd
na liet, vertrek der duizenden jongens en jonge
mannen gearbeid aan het herstel der terreinen.
Heel moeilijk zal het dan ook vallen eenige sporen
van het verblijf te merken.
B.V.C. Bloemendaal.
Terwijl de gedachten van weinige onzer lezers
zich in deze heerlijke zomersche dagen met voet
bal zullen bezighouden, vraagt deze materie al
weer de volle aandacht van de clubbesturen, die
reeds midden in de voorbereidingswerkzaamheden
voor het naderende seizoen zitten.1
Zoo is het ook bij onze plaatselijke vereeniging,
welker spelers reeds van begin Juni af aan hun
voorbereiding werken door het volgen van de
lessen van trainer ran Kol. want ook voor het
a.s. seizoen zal bij Bloemendaal als eerste punt
op het programma staan: de heroverwinning
van de plaats in de oude omgeving, in de tweede
klas.
Reeds a.s. Zondag 14 dezer grijpt Bloemendaal
de gelegenheid aan om te zien, of de training be
looft vruchten te zullen afwerpen, want het eerste
elftal zal deelnemen aan de door de Amsterdam -
sche vereeniging D.E.C. uitgeschreven seriewed
strijden, welke op 14 en 21 Augustus zullen worden
gehouden op het terrein van genoemde vereeniging
in de Watergraafsmeer.
Uit de hierna volgende lijst der overige deel
nemers blijkt, dat het zich op het D.E.C.-terrein
treffende voetbalgezelschap tamelijk select is,
n.I. Ajax, U.V.V., W.F.C., Overmaas, U.V.S.,
Blauw-Wit en D.E.C.
Haar eerste wedstrijd in dit tournooi speelt
onze plaatselijke club a.s. Zondag tegen U.V.V.
van 12.30 tot 1.30. Slechts indien zij wint, zal
zij haar kansen den Zondag daarop verder mogen
verdedigen. Tengevolge van vaeanties, zal er
van een volledige bezetting van het eerste elftal
nog wel geen sprake kunnen zijn, maar waarschijn
lijk zal er wel gelegenheid bestaan enkele nieuwe
lingen aan het werk te zien.
Het feit, dat Bloemendaal het a.s. seizoen reeds
een gedeelte van het nieuwe sportterreinencom
plex op „Beek en Berg," zal bespelen, dat eerst
eind dezer maand in gebruik genomen kan worden,
maakt het spelen van thuiswedstrijden voorloopig
nog onmogelijk. Over het nieuwe „home" onzer
witten, hopen wij een volgende maal wat meer
te kunnen vertellen.
WIJNANDS VAN RENSEN
't Medaillehuis, Schoterweg 78,
t.o. kazerne Telefoon 17256
Korfbalclub „Sport Vereent",
Bloemendaal-Santpoort.
SecretariaatBruno Klauwerstraat 5, Santpoort-
Station.
zie», Ktici.iia, .u. in,', penningmeester,
C. de Goederen, B. Jonker en G. Florijn, commis
sarissen.
Twaalftal-commissie: Mej. R. Pieters en de
heeren S. Ritburg, B. Jonker, A. Schinkelen en
J. A. de Vries.
Redactie clubblad: C. dc Goederen, F. Fortgens
en H. v. d. Moolen.
Adspirantcn-commissieC. de Goederen, M. Rip
en J. A. de Vries.
Aangenomen als adspirant: E. Clay, Bredero
scheweg 6b, en als lid: H. Vening, Br. Klauwstraat
9, beiden te Santpoort (S.)
Oefenen voor leden: Dinsdag- cn Donderdag
middag (de laatste onder leiding);
voor adspiranten: Woensdag- en Vrijdagavond
(beide onder leiding);
Zaterdagmiddag voor allen.
We weten, dat er in de grijze oudheid een grafe
lijk jachtslot stond, waarvan natuurlijk niets
meer is te vinden. Maar de graven van Holland
gaven zich niet alleen aan de jacht over, maar
zorgden even goed voor hun administraties.
Pluizen we grafelijke registers op het Rijksar
chief te Haarlem na, dan bemerken we, dat onder
scheidene giftbrieven op dit slot zijn uitgegeven.
Hertog Albrecht van Beieren, Graaf van Holland,
schonk in 1383 aan Reinoud van Brederode als
een vergelding voor de vele trouwe diensten den
Graaf bewezen. Zoodoende werd Vogelenzang
tot de heerlijkheid Brederode gebracht.
Langzamerhand raakte het Huis te Vogelen
zang na den Graventijd in verval. Langen tijd
lag het ook in een puinhoop, maar waar het per-
eies stond weet men niet, ook zijn de grondslagen
niet meer terug gevonden.
Dat duurde zoo tot het midden der zeventiende
eeuw. Toen werd het Huis door den heer Jacobus
de Jong herbouwd. Men heeft er van de duinen
achter het huis een verrukkelijk uitzicht over den
omtrek. Evenals met alle buitens het geval is,
had het nooit een constante grootte. Steeds komt
er door aankoop wat bij, verandert het aspect
door ontginning, maar omstreeks 1850 was het
buiten het Huis te Vogelenzang ruim 295 Hectaren
groot en was eigenaar Jonkheer Willen Philip
Barnaart van Bergen, woonachtig te Haarlem.
Een geschreven historie, althans volledig, be
staat er niet, maar sinds de 16e eeuw kan men
in de protocollen van Bloemendaal mededeelingen
vinden van overdracht van eigendom, aankoop
van grond, afstand van grond, veiling enz. We
zullen eenige personen, die er gewoond hebben
voor het voetlicht brengen. Nu moet men niet
denken, dat zij er steeds gewoond hebben; de
patriciërs hadden meestal ook een woning in de
stad.
Zoo leest men van 25 December 1596: „D'Eer-
bare Cateleyna Schepenhuis, naergelaten Weduwe
van wijlen Herman Olthoff, Hopman in zijnen
leven, geassisteert met Hessel Brouwer, haar
zwager en gecoren voocht, draagt over op d'TSer-
same Mr. Jacob Henrixcz Saffius en Goosen
Jacobsz Hooft een Hofstede genacmt Huys te
Vogelesanck met omtrent zeventyen morgen Lands,
zoo teelandt, weylandt en wildernis daertoe be-
lioorend en tegenwoordig bij Bartholomeiis Pie-
tersz en Jan Cornelis gebrucykt werd".
Dan noemen wij Salomon van Schoonhoven,
Ruwaard van Putten, die het buitengoed voor
f 14000.aan zijn zwager Jeronimus de Haze,
Heer van Stabroek verkocht. Deze lieer de Haze
werd 15 October 1613 in de Nieuwe Kerk te Am
sterdam gedoopt, trouwde 28 Juli 1637 met Clara
van Schoonhoven en overleed 16 Januari 1681.
Hij was een zeer voornaam en vermogend koopman
op Spanje, Italië en de Levant en assuradeur
en handelde onder den firmanaam Jeronimade
Haze en Hendrick Schuyt en verrekende alleen
onder zijn eigen naam over 1645 door bemiddeling
der Wisselbank 1.023.000 gulden. Hij liet zich
door Philip Vingbooms in 1669 het statige dubbele
huis „den Arent" op de Heerengracht (thans no.
466) bouwen. Het huis te Vogelenzang richtte hij
tot een buitenverblijf in. Een bewijs van zijn rijk
dom is, dat hij in 1674 werd aangeslagen voor een
vermogen van 230.000 gulden. Hij was o.a. Be
windhebber der West-Indische Compagnie in
1652, Kapitein der Schutterij 1649, Kerkmeester
der Nieuwe Kerk 1679.
Later vinden we een zoon van Jeronimus de
Haze op het Huis te Vogelenzang. Deze was géén
koopman en assuradeur, maar een schatrijk ren
tenier. Hij werd 8 September 1641 in de Nieuwe
Kerk te Amsterdam gedoopt en stierf 15 Mei 1705.
Hij woonde op de Heerengracht bij de Nieuwe Spie
gelstraat „in den Arent", maar vertoefde ook wel
op het Huis te Vogelenzang. Hij was 10 October
1673 te Leiden met Margaretha Helena van
Swaenswijkc getrouwd. In de Amsterdamsche
Schutterij bekleedde hij in dat jaar den rang van
Vaandrig.
Eenige Maartnummers uit 1716 van de Opregte
Haarlemse Courant vermelden: „Op Maandag
den 30 Maert 1716 's avonds ten 6 uren sal tot
Amsterdam in 't Oude Heeren Logement verkocht
werden de vermaerde Hofstede* met sijn huysinge,
stallinge voor 8 Paerden, Koetshuys en Lande
rijen, genaemt 't Huys te Vogelensang, gelegen
buiten Haarlem onder den gerechte Tetrode
met zijn vermakelijk Bosch en verderen Hout-
hack, groot te samen 22 Morgen 90 Roeden met
al zijn vrijheden, Preëminentiën en Gerechtig
heden, zooals dezelve Hofstede van outs heeft
beseten en geëxerceert gehad als bij de geaffi-
geerde Biljetten nader kan gesien en bij de Make
laars Lucas Schepper en Pieter Segvelt kan ver
nomen worden".
Op 5 September 1733 staat in de O.II.C. „de
vermakclijcke Hofstede" weder te koop met zijn
considerable Heerelluizinge, Stallinge voor 13
paarden enz..waterkommen, terrassen, bosschen,
plantagie, 3 morgen weiland met een vinkebaan
en huisje; alles te samen groot 21 morgen, hebben
de de voorsz. Hofstede de vrije jagt in de Hout
vesterij van Brederode volgens acte van haar
Ed. Groot Mogende Heeren Staten van Holland
d.d. 24 Maart 1713.
Ten cdrde male staat 't Huis 19 Mei 1757 weer
in de O.H.C. te koop. De advertentie spreekt dan
o.a. van zijn logeable hcerenhuisinge en twee
vleugels, geapprapriëerd tot stallen, koetshuis,
tuimanswoning. Dan hoorde er nog bij een stuk
land „Het meertje" met eist beplant groot 14
morgen met aanlioorende duinen 259 morgen
Samen 280.
Adres was toen Mr. Jan Ploos van Amstel,
Advocaat en Notaris, Keizersgracht bij de Hee
renstraat. Voor 19.000 gulden werd 25 Augustus
1757 Jan-an Marselis eigenaar van het Huis te
Vogelenzang.
Hij hield in 1742 6 dienstboden, zijn inkomen
werd geschat op 8 a 9000 gulden. Hij was o.a.
Schepen van Amsterdam in 1746, representant van
Stadhouder Willem IV als opperbewindhebber
en Gouverneur-Generaal van Ned. West-Indië en
Directeur van den Levantschen Handel. Deze
Jan van Marselis, 24 Mei 1700 te Amsterdam ge
boren, stierf daar 25 Januari 1778. Hij was koop
man en bankier en stichtte in 1728 met zijn tot
1763 bij hem inwonenden broer Dirk of Theodore
het voorname huis Jan en Theodoor van Marcelis,
handelende op Frankrijk en op de West. In 1729
op 21 October kocht hij voor f 40.000.een huis
op de Heerengracht tussehen de Vijzelstraat en
Regulierstraat, „daar de twee zeegoden op de
gevel leggen", dat hij sedert ook bewoonde. Ge
ziet al weer, dat de eigenaar van een buiten lang
niet altijd daar vertoefde, ook niet eens als hij op
zekeren leeftijd buiten zaken was. Zijn oudste zoon
Jan, Heer van Zandvoort, was ook een voornaam
koopman en bankier en lid der firma Jan en Theo
door van Marcelis. Hij werd eigenaar van het
Huis te Vogelenzang, dat hij in de prachtigste
buitenplaats van de Ban van Bloemendaal om
schiep na het te hebben uitgebreid door den aan
koop van het Teylingerbosch. Dat kocht hij in
1778 voor 27400 gld. Men weet dat in de heeren
huizing van dit landgoed het secretariaat van de
Jamboree gevestigd is geweest.
Deze Jan Marcelis voegde de twee landgoederen
samen. Hij trouwde 16 April 1754 met Catharina
Ydo Loot, Vrouwe van Zandvoort. Zij liet haar
man 191097 gld. na. De erfgenamen van Jan
Marcelis (overleden 7 Augustus 1792) verkochten
18 November 1807 't Huis te Vogelenzang voor
134000 gld. aan Willem Philip Barnaart.
Daar het niet aangaat van alle tijdelijke bewo
ners een relaas te geven, eindig ik met de mede-
deeling, dat ook een familie Andrioli op „de Vo-
gelsanck" heeft gewoond en ook een familie Hart-
sinck en ook nog Gilles Graafland. Heer van
Mijnden en de beide Loosdrechten. Hij was o.a.
Postmeester van 't Antwerpsche Postkantoor
in 1704. Hij bezat door zijn vrouw een vermogen
van 30 ton gouds. Hij werd 17 Januari 1689 ge
boren uit het huwelijk van Mr. Joan van Graaf
land en Jacoba Valekenier.
Als Lutgers in 1840 zijn reeks van buitens
rondom Haarlem teekent, woont op het Huis
te Vogelenzang Jhr. W. P. Barnaart. Hij heeft
het huis aanmerkelijk verbeterd en den omtrek
door aanplantingen uitgebreid. Men leest daar
o.a.: „Het groote perk voor het huis, de fraaie
waterpartij daarachter, de breede lanen en slin
gers van zwaar geboomte, de duinen, welke het
aan alle kanten omgeven en bovenal de lieusehe
ontvangst, welke men aldaar geniet, noodigde
zoowel den wandelaar, die een aangenaam lommer
als den kunstenaar, die geschikte voorwerpen
voor zijn penseel zoekt, uit zijn schreden der
waarts heen te wenden". Omstreeks .1900 is de
vrije wandeling opgeheven, zeer tot spijt van den
toenmaligen herbergier in „Graaf Floris", die
dikwijls groepen van een buitenpartij ontving.
Volgens persbericht van 20 Januari 1937 is
Het Huis te Vogelenzang onder de natuursehoon-
wet van 1938 gerangschikt. Het landgoed is nu
ongeveer 130 H.A. groot en staat nu weer open,
maar dan moet men een wandelkaart van 1 gulden
of een dagkaart van 10 cent hebben.
G. J. BETT1NK.
Hoe kleiner u den hoek naar links
maakt, hoe grooter het ongeluk,
dat erin past... ('t Is veel minder
tijdroovend om in alle bochten
altijd rechts te houden).
9ullioer's (Reizen
135.
's Morgens vroeg vóór zonsopgang stapte Gulli
ver door de stille straten van zijn woonplaats.
In zijn rechterhand droeg hij een groote zak, waarin
kleedingstukken gepakt waren, die onmisbaar
waren voor de reis. Over zijn schouders hingen
een paar liooge, waterdichte kaplaarzen. De Lilli
putters hadden een plaats gekregen in beide zakken
van zijn groote overjas. Op zijn hoed aan de voor
zijde zat als gewoonlijk Roco op de uitkijk
post.
136.
Weldra had hij de haven bereikt en stond voor
het schip, wat hen zou meevoeren. Terwijl de eerste
gouden zonnestralen over het water schoten, stapte
Gulliver aan boord. Vlug stopte hij Roeo in zijn
zak. want niemand, behalve de kapitein, wist dat
de Lilliputters mee zouden gaan. Deze voorzorg
had Gulliver genomen omdat hij niet beroofd wilde
worden tijdens de reis, van zijn kleine reisgenoo-
ten.
Ld I
Juist toen Gulliver aan boord stond, stak de
kapitein zijn hoofd boven de kajuit en riep: „Wie
loopt er op mijn schuit? Willen jullie wel eens
maken maar verder kwam hij niet, want
hij zag zijn scheepsdokter aan boord komen.
„Ha, de Pilledraaier!" riep hij vroolijk. „Je bent er
vroeg bij, man", „Ja, kapitein" beter vroeg dan
nooit. En ik dacht zoo bij mij zelf: de kapitein >al
wel een flinke pil van mij willen hebben tegen zee
ziekte". „Zee eens man", zei de kapitein kwaad,
terwijl hij een hooge borst opzette, „houd jij die
rommel maar voor je zelf; ik ben nog bij de ruwste
zee niet misselijk geweest".
138.
Gulliver kon nooit verdragen dat de menschen
hem voor „Pillendraaier" uitmaakten. Maar nu
had hij dien kapitein toch eens lekker beetgenomen.
Tjonge, jonge, wat was hij kwaad geworden 1 Ter
wijl Gulliver zoo liepte denken, was Roco ongemerkt
zijn jaszak uitgekropen en liet zich langs de plooien
van zijn meesters kleeren en verder langs de groote
reiszaak omlaag zakken. Dit was het sein voor de
anderen om allemaal tegelijk te beginnen kake
len. Ze wilden allen zien waar Roco heenging. Toen
Gulliver hen hoorde, dacht hij met schrik «lat ze
nog in zijn jaszak zaten. Gauw bracht hij ze in zijn
hut en stopte ze in de kist die hij van luchtgaten
voorzag.
