Sullieer" s (Reizen.
DE ONOVERWINNELIJKE VLOOT
VERWOEST.
Vrijdag 19 Augustus 1938
Regeeringsjubileum H.M. Koningin Wilhelmina.
vamJ 33?Ö\
\ï,ÖR^IWJE
LWIHltF
BSSt
D. J. JANSSE
Predikbeurten
Haarlemsche Diner-Vereeniging
ELKEN DAG
VAN
ESSEM'S
olkorenkrentebrood
EN U BLIJFT GEZOND.
AUGUSTUS 1588 AUGUSTUS 1938
ken spaansche tragedie ter zee.
Het troosteloos overschot noch dobberend
op de golven
Werd onder het zwalpend schuim den naas
ten nacht bedolven;
Een kleen verachtelijk deel dreef achter Ier
land heen
Naar Spanje, dat, ontvolkt, in rouw versmol
ten scheen
In het hart van Spanje en afgesloten van de we
reld zat in zijn klein kabinet een klein, somber,
oudachtig, weinig ontwikkeld, altijd bezig, ziekelijk
mannetje. Met grijzend haar, vooruitstekenden kin
en perkamenten aangezicht broedde hij daar dag
aan dag, terwijl er zelden een woord over zijn
lippen kwam en er nooit zelfs een glimlach zijn
gelaat ontplooide, uren lang over hoopen van brie
ven en andere staatsstukken. Een of twee klerken
openden van tijd tot tijd de kamerdeur, en zonder
gedruisch te mogen maken, brachten en namen
zij mede de bundels brieven, door hooge beambten
geschreven. Op deze maakte de altijd bezige man
zijn santeekeningen, die, eindelijk ontcijferd, even
beuzelachtig als onleesbaar bleken.
Philips 2, Koning van Spanje, in bovenstaande
alinea geteekend door Motley, heeft ook in dezen
sfeer en in zijn stillen regeeringscel gezeten het
plan uitgebroed Engeland en Nederland aan zijn
troon te onderwerpen. Voornamelijk wilde Philips
2 de wereldmonarchie veroveren en aangezet door
zijn verbittering tegen de vrijbuiters van Engeland,
Holland en Zeeland besloot hij een vloot te bouwen
zoo machtig groot, als ooit de zee gedragen had, en
die met één greep Engeland zou doen knielen en
de Vereenigde Provinciën voor altijd aan de kete
nen der Spaansche ketting zou doen leggen. Jaren
en onnoemelijke schatten waren noodig, alvorens
de „onoverwinnelijke vloot" op 28, 29 en 30 Mei
1588 de Spaansche haven kon verlaten.
Het Engeland van Koningin Elizabeth, wier zui
nigheid schier aan gierigheid grensde, voelde zich
beveiligd door de zee, die het omringde. Engelands
vloot kon die der Vereenigde Provinciën niet ge
lijken hetgeen mede een gevolg was van het zuinig
bestel van Koningin Elizabeth. Ook de slechte toe
stand der krijgsmacht was hiervan het gevolg. De
reeds lang achterstallige soldij van de soldaten
werd hen betaald in den klinkenden vorm van
stokslagen! Niettegenstaande scheen alle onbegeer
lijkheid, klevende aan de oppermacht van Eliza
beth, vergeten, toen men haar de souvereiniteit
over deze landen opdrong. Elizabeth nam een hal-
halven maatregel, die voor beide landen zeer ge
vaarlijk had kunnen worden, Zij zond haar vertrou
weling Leicester, in wien men een anderen Willem
van Oranje meende te zien, met een onbeduidende
krijgsmacht, maar verbood hem de souvereiniteit
te aanvaarden. Een vergrooting van haar rijksge
bied voor Engeland begeerlijker dan voor Ne
derland wenschte zij niet uit vrees voor de te
maken kosten. De heerschzuchtige Leicester bleek
echter niet tegen den met Italiaanschen sluwheid
begaafden Parma opgewassen, zoodat de Staten
hem, na twee jaar van berouw over hun overijling,
naar Engeland terugstuurden en besloten de teu
gels niet meer uit handen te gevai. Intusschen had
Leicester, gedeeltelijk uit onmacht niets anders ge
daan dan het land in handen van Parma gespeeld
en hem een eventueele overwinning mogelijk ge
maakt.
Koningin Elizabeth, die met Spanje vrede wensch
te te sluiten, liep met niet te verklaren argeloos
heid in een door Parma gespannen politieken strik.
Parma had bij Leicester aangedrongen zijn Ko
ningin te bewegen Maria Stuart, die reeds jaren
gevangen zat, ter dood te brengen en nadat dit ten
uitvoer was gebracht, had Elizabeth tusschen haar
en den Spaanschen Koning een ondempbare kloof
gegraven. Om tijd te winnen liet Philips gefin
geerde vredesonderhandelingen voeren, in welken
tijd zijn onoverwinnelijke vloot in gereedheid werd
gebracht.
De bouw en uitrusting.
Geheele bosschen werden gekapt in Spanje en
Italië voor het hout der schepen, terwijl scheeps-
behoeften in alle havens der Middellandsche Zee
werd opgekocht, hetgeen betaald werd met 'sKo-
nings geld. De scheepsbouw stond echter nog verre
ten achter bij den monumentalen bouw van ker
ken en paleizen. Om zich tegen de vijandelijke ko
gels te beschermen, werden de zijwanden zoo
zwaar betimmerd, dat de schepen zich slechts
langzaam en log konden voortbewegen. Stangen
en masten werden met dik touw doorwoeld en om
slingerd. Sommige schepen waren als kasteelen
opgetrokken met kapellen en altaren, waarop ver
gulden beelden stonden. Andere schepen droegen
kerktorens, waarin zware klokken hingen. Terwijl
men aldus bezig was de onpractische schepen in
gereedheid te brengen, trok de Engelsche zeeheld
Drake in het jaar 1587 met een vloot van 27 sche
pen van haven tot haven en vernielde hij in de
baai van Cadiz een honderdtal schepen, die met
materiaal voor de vloot geladen lagen. Vele koop
mansschepen voer Drake met zich mee naar En
geland, waar Koningin Elizabeth tijdens het bijeen
geroepen Parlement o.m. de volgende woorden
sprak: „Het zal niet noodig zijn om Uw moed en
ijver op te wekken, alleen zij nog gezegd dat ik,
hoezeer een vrouw zijnde, niet nalaten zal man
nenmoed bij deze gelegenheid te toonen. Ik zal
onversaagd alle gevaren, ja den dood zelve tege
moet gaan, en gewillig mijn leven, indien het nood
zakelijk is, ter bescherming van mijn volk opoffe
ren". Het Parlement was diep getroffen door deze
woorden en verleende bijstand van raad, wapenen,
volk en schepen. Onder Admiraal Charles Howard
van Effingham verzamelden zich honderd schepen
in de haven van Plymouth. In het leger reed op een
wit paard en gekleed als amazone met een blin
kend borstharnas, koningin Elizabeth van Engeland,
die haar onderdanen tot geestdrift bracht en alle
harten in vaderlandsliefde deed ontvlammen. Ook
in de Vereenigde Provinciën nam men de wapens
tegen den afgezworen Spaanschen koning op. Prins
Maurits werd tot admiraal beëedigd en onder bevel
van kapitein Cornelis Lonck van Roosendaal voegde
l da Nederlandsche vloot zich bij de Engelsche.
Geheel Europa verkeerde in spanning. Het was
het jaar 1588Volgens den Duitschen astroloog
Regiomontanus zou in dit jaar de wereld vergaan,
en reeds stond in den horizont het silhouette van
het log gevaarte der Armada.
Strijd en Ondergang
Het silhouette der 150 schepen, tezamen metende
57910 ton, voer onder den Opperbevelhebber Alonzo
Peres de Gusman, Hertog van Medina Sidonia, Heer
van St. Lucar, die zich in de haven van Lissabon
als een vorst had ingescheept. Hij droeg zijden
prachtgewaden en dronk onder snarenspel uit gou
den schalen. De geheele Spaansche en Portugeesche
adel waren op de schepen tegenwoordig. De be
manning bedroeg 30.000 koppen.
Nauwelijks waren de schepen der Armada eenige
dagen in zee of zij werden in den golf van Biskaye,
waar het zee-element haar lusten botviert, door een
hevigen storm tegen elkaar geslagen en uiteenge
dreven. De voornaamste Portugeesche Galei, de
Diana, verging met man en muis; verschillende an
dere schepen verloren de masten. Vrijdag 22 Juli
hereenigde de vloot zich, nadat de zware schade
was hersteld. 29 Juli nam de Armada Kaap Lizzard
in bezit waar de Armada zich voor het beloofde
land schaarde in een liniebreedte van twee uren
gaans. 136 schepen lagen er als een drijvende ves
ting, waarop de klokken in de hooge torens het
lied der overwinning reeds beierden en waar men
van meening was dat de Armada, zonder weer
stand, als een zegenpralende onoverwinnelijke vloot
de Theems zou opvaren. Zij hielden echter geen
rekening met de stormen en winden, die nog steeds
de dictatuur over de zee voeren en die ieder schip
ook al draagt het den naam „onoverwinnelijk"
tot den ondergang kunnen leiden.
Tienduizend vuren gaven kennis van het feit, dat
de Armada de Engelsche kust naderde en onmid
dellijk voeren 69 der beste Engelsche schepen strijd
vaardig ter zee. In de kogelvrije ruimte der St.
Lucar zat de Opperbevelhebber omringd door ko
lonels der cavalerie en generaals der infanterie, die
allen even weinig van zeezaken afwisten als de
Hertog van Medina zelf. De ranke Engelsche en
Hollandsche scheepjes dansten om de onwendbare
galeien, wien zij de volle laag gaven. Hun logheid
maakte het niet mogelijk een eigenlijken strijd te
voeren. Aanhoudend leed de Armada schade, toe
gebracht door de Engelsche en Hollandsche plagers,
die de schepen geen rust doch slechts nadeel brach
ten. Reeds den eersten dag verloor de Armada twee
groote schepen, 450 man en een schat van 100.000
gouden dukaten. Dinsdag 2 Augustus bracht de wind
de Armada in het voordeel en werden er levendige
gevechten geleverd. Onze kleine vloot hield echter
dapper stand, totdat de wind uit het Westen ging
waaien en de Armada langzaam deed afdrijven. De
Opperbevelhebber der Armada vroeg hulp aan
Parma en schreef hem o.a.:
Een premie voor onze lezers.
-f
Ter herinnering aan het op handen zijnde Regee
ringsjubileum van H.M. de Koningin stellen wij
voor onze lezers nevenstaand fraai gedenkschild
beschikbaar. Het smaakvolle schild is hier afge
beeld op een vierde van de ware grootte, is bedoeld
als wandversiering en uitgevoerd in zwaar rood
koper (gebronsd).
Tegen inlevering van onderstaande „BON" en
bijbetaling van slechts 60 cents, stellen wij (zoo
lang de voorraad strekt) een exemplaar van dit
fraaie Herinneringsschild voor de lezers van ons
Blad ter beschikking.
Ieder Nederlander moet in zijn woning een van
deze prachtige massief koperen gedenkschilden
bezitten als aandenken aan de 40-jarigc zegenrij
ke regeering van onze geliefde Vorstin!
BON.
Tegen inlevering dezer bon en zestig cents aan ons
kantoor
GOED VOOR
ZWAAR ROODKOPEREN (GEBRONSD)
JUBILEUMSCHILD.
de schepen der Armada zijn door hun zwa-
ren bouw geheel in de macht des vijands, die aan
vallen en wijken, vechten kunnen of niet vechten,
juist zooals zij verkiezen, terwijl ons, dus voort
durend getergd, niets anders rest dan met lijdzame
volharding onze koers naar Calais te vervolgen
Zaterdag 6 Augustus viel het anker voor Calais.
Parma kon zich niet bij de Spaansche vloot voegen,
daar de Hollandsche schepen van allerlei grootten
eiken mogelijken uitgang van Nieuwpoort, Greve-
lingen, Sluis, Vlissingen en Duinkerken blokkeer
den. Geen enkel schip kon de haven verlaten zon
der in den grond geboord te worden.
Intusschen deed het weer van zich spreken. De
maan ging schuil achter zwarte, doch opeengepakte
wolken. Uit het Zuidwesten bracht de donder een
storm met zich mee. Een gespannen duisternis hing
over de zee. Plotseling deed de vloed acht in lichter
laaie staande branders de Armada indrijven. De
vloot werd uiteengejaagd, terwijl een groot ge
deelte uitbrandde. Eén der grootste Galeien, de St.
Philippus, werd door de Hollanders veroverd, die
zich na de overwinning aan de Biladaja-wijn te
goed deden. Toen plotseling het schip zonk nam
het een 300-tal te zorgeloozen in de diepte mede.
Door den storm van 13 tot 16 Augustus werd de
Onoverwinnelijke Vloot verpletterend verslagen. Op
de Iersche kust strandden 17 Galjoenen, die een be
manning van 6000 koppen had geteld. Zij, die levend
op het Iersche strand stonden, werden met den
bijl vermoord.
De Opperbevelhebber, de Hertog van Medina
Sidonia, bereikte de haven van Oud-Castilie, St.
Andero, waar hij in stilte en ziekte zijn verdere
dagen leefde. Slechts 53 van de 150 schepen der
Armada keerden met 10.000 man in het Vaderland
terug. De meeste hunner stierven door ziekte een
vroegtijdigen dood.
Niet als Cesar kon Philips 2 roemen: „Ik kwam
en zag en overwon", doch slechts kon „het som
ber mannetje met perkamenten aangezicht" stame
len:
„Ik kwam en zag en werd verpletterend versla
gen."
139.
Roco was intusschen vlug achter een paar houten
vaten gekropen. Wacht, daar zag hij een trap.
Voorzichtig sloop hij erheen. Doch de treden waren
voor hem verschrikkelijk hoog. Daar dreunden
plotseling voetstappen. Angstig wilde Roco naar
zijn schuilplaats terug keeren. Maar hij bemerkte,
dat hij daar geen tijd meer voor had, want de
voetstappen klonken nu heel dicht bij. Juist, toen
al reeds een groote schoen te zien was, sprong
Roco met een reuzen zwaai de trap af. Een trede
lager kwam hij terecht. Bijtijds kon hij zich in een
hoekje verstoppen, want een paar reuze schoenen
aan een paar lange beenen hadden hem bijna
vermorzeld.
Timmerman, Aannemer
Tel. 12464, Haarlem
Zonneschermen- en Mar-
!;uizenfabrlek.
'rijsopgaaf zonder ver
dichting. Marquizen
tieuw bekleeden, in 1
dag retour.
Verkoop en vakkundig
olaatsen van BALTEX
Zonrolgordljnen.
Gen. Cronjéstraat 88,
Groote keuze Tuin
parasols, Tuinmeubels
Strandtenten, ens.
140.
Zijn hart klopte nog onstuimig toen de man
reeds lang de trap af was. Roco was een moedig
zeeman, maar nu stond hij wel duizend angsten
uit. Had hij zijn meester maar gehoorzaamd, dan
zat hij nu waarschijnlijk veilig en wel in die groote
kist met kameraden. Waar moest hij nu heen?
Hij speurde rond. Wacht eens, dat was een idee!
Aan weerszijden van de trap zag hij een dik stuk
hout naar beneden loopen. In een wip zat hij er
bovenop en t-j-i-e-p, daar ging hij naar beneden.
ZONDAG 21 AUGUSTUS 1938.
BLOEMENDAAL.
Ned. Herv. Gem. v.m. 10 uur Ds. G. J. Waarden
burg van Haarlem.
Geref. Kerk v.m. 10 en n.m. 5 uur Ds. G. Brillen-
burg Wurth van Rotterdam. Radio-uitzend,
op golflengte 245.9 m.
Ned. Prot. Bond, geen dienst.
Vrije Katli. Kerk v.m. 10 uur Gezongen II. Mis.
Woensdag n.m. 8 uur Completen en Lof.
Donderdag v.m. 7.25 uur Gespr. H. Mis.
OVERVEEN.
Ned. Herv. Gem. v.m. 10 uur Ds. J. C. v. Dijk.
AERDENHOUT.
Vereen. Relig. Kring, geen dienst.
SANTPOORT.
Ned. Herv. Gem. v.m. 10 uur Ds. F. Oort, van
Amersfoort.
Geref. Kerk v.m. 9.45 en n.m. 5% uur Dr. W. G
Harrenstein.
Geref. Kerk (H.V.) v.m. 10 uur de heer C. Redert.
tjoorber. H. Avondmaal.
HAARLEM.
Evang. Lutli. Gem. v.m. lOj/ó uur Ds. C. H. Brandt.
Eglise Wallonne, pas de Service.
Geref. Kerk (H.V.) v.m. 10 uur de heer C. Vermaat,
van Soestdijk.
N.m. 5 uur Ds. W. Plug, Ned. Herv. pred.,
van Breedevoort.
Gem. Gods (Fr. Halsstr. 14), v.m. 10 en n.m. 5
uur de heer Jeninga, van IJmuiden.
Donderdag (W. Geldel.pad 14), n.m. 8 uur
Bijbellezing en Bidstond.
Geref. Kerk (Kloppersingelkerk) v.m. 10 uur Ds.
A. M. Boeyinga.
N.m. 5 uur Dr. P. Prins van Deventer.
Om de 14 dagen straatprediking, Zaterdags-
Tel. 14393, Bakenessergracht 27, Haarlem
Vleesch, groente, aardappelen f 0.90
Idem met soep ot toespijsf 1.05
Idem met soep en toespijsf 1.20
(Omzetbelasting en bezorgloon inbegrepen)
Dagelijks keuze uit minstens 3 menu's.
Alleen le kwaliteiten en roomboter.
avonds op het Pretoriaplein. Zangkoor.
Geref. Kerk (Wilhelminakerk) v.m. 10 uur Ds. S.
Wesbonk van IJmuiden.
N.m. 5 uur Ds. C. Veenhof.
Geref. Kerk (Noord-Schoterkerk) v.m. 10 uur Dr.
P. Prins van Deventer.
N.m. 5 uur Ds. S. Wesbonk van IJmuiden.
Geref. Kerk (Zuid-Oosterkerk) v.m. 10 uur Ds. C.
Veenhof. N.m. 5 uur Ds. A. M. Boeyinga.
ZANDVOORT.
Geref. Kerk (H.V.) v.m. 10 uur Ds. P. v. d. Vloed.
Bed. H. Avondmaal.
11070
