Steradént
IJl
IJ
Rijwielen:
Gebr. Beekman
GAZELLE, RALEIGH
en ROYAL ENFIELD
EN MUIS
HOE HET TREKVOGELSTATION TE
ROSSITTEN WERKT,
RODONT
Huiduitslag, Jeuk,
Eczeem
Donderdag 6 April 1939
^rredM
HET WONDER VAN DEN VOGELTREK.
Doozena
50 en 90*
PGENEESMIDDEL
TÉGEN
HUIDAANDOENINGEN
PREDIKBEURTEN
IN DIVERSE PRIJZEN EN
UITVOERING
Nieuwe Aansluitingen
Rijksteiefoon
7
REINIGT UW
In busjes van SO en 90 cf.,
bij apothekers en drogisten
DAGELIJKS IN
De lente komt.
De vuurtoren van Memel meldt: Richting
voornamelijk Z.O. naar de Nehrung, waar in liet
duingebied de hoofdtrek begint. Bovendien een
belangrijke trek naar het Z.O. langs liet Meme-
lerdiep. Tussehen O en 9 uur 's morgens 286.000
trekvogels".
„Ulmenhorst meldt: Trek der sperwers in twee
afdeelingen. Hoogtepunt der eerste op 7 April
(in drie uur 207 jonge vogels) Hoogtepunt van
den trek der kraaien op 25 April (van 10 uur)
's morgens tot zonsondergang 62.000 kraaien)".
Zoo gaat het verder, bladzij na bladzij, in de
dagboeken van het vogelobservatorium te Ros-
sitten, de grootste inrichting van deze soort in
geheel Europa. Zij groeien aan tot dikke boek
doelen en vullen groote archiefkasten. Doch daar
blijven zij niet begraven, integendeel, al die be
richten worden gesorteerd, gerangschikt, met el
kaar vergeleken, en uit den overvloed van mate
riaal verkrijgt men tenslotte een bruikbaar hand
boek over den hoofdverkeersweg der trekvogels,
de Kurische Nehrung. Rondom het Kurische Haf
bevindt zich een geheel net van waarnemings
posten, die tot taak hebben, materiaal te ver
zamelen omtrent een der meest raadselachtige
natuurverschijnselen. Over de Kurische Nehrung
de smalle landtong, die het haf van de zee
scheidt, voert geen spoorweg, geen autoweg. Er
rijden slechts ouderwetsehe voertuigen van de
hier wonende boeren overheen. Toch bevinden wij
ons hier op één der voornaamste verkeerswegen
van Europa. Hier komen de reusachtige scharen
trekvogels bijeen, die uit Noord-Europa, vooral
uit Zweden en Finland afkomstig zijn en geza
menlijk den veiligen landweg volgen, dien de
landtong in de zee vormt, om daarna weer hun
eigen weg te gaan. Wij zouden deze landtong
een brug kunnen noemen, waar de verschillende
verkeerswegen zich even vereenigen, om vervol
gens weer uiteen té gaan.
RAÏÏENOÖöoËir
eveneens doodelijk
voor rat en muis
doch ongevaarlijk
voor huisdieren en
pluimveekost
AO c. per doos
Rossitten ligt nu halverwege op die brug. Voor
het waarnemen der trekvogels had men geen
betere plaats kunnen kiezen. Zes kilometer ten
zuiden van het observatorium houdt het bosch
op; de vogels moeten daar dus over open terrein
vliegen en zijn goed te zien, zoodat men op deze
plaats een belangrijke waarnemingspost kon op
richten, het reeds genoemde Ulmenhorst, waar
in den trektijd dagelijks tussehen 6 en 9 uur 's
morgens een half millioen vogels passeeren. Er
is misschien geen tweede dorpje ter wereld, dat
zoo klein is (Rossitten heeft slechts 600 inwo
ners) en tegelijk zoo bekend. De aandacht van
alle ornithologen richt zich op dit punt, doch
bovendien vindt men hier een school voor zeil-
vliegers, die het afgeloopen jaar 261 leerlingen
telde van 8 verschillende nationaliteiten, terwijl
er geen dag voorbijgaat, zonder dat er één of
meer buitenlandsche zeilvliegers in het plaatsje
vertoeven om aan de school een korter of langer
bezoek te brengen en de kennismaking met dit
centrum van één der modernste sporten aan te
knoopen of te hernieuwen. Bovendien wordt de
roem van Rossitten nog verbreid door een geheel
leger van kleine gevleugelde propagandisten, die
om de pootjes een ring met het opschrift: ,,Vo-
gelwarte Rossitten Germania" dragen en over
alle zeeën der Wereld vliegen.
Het werk der waarnemers.
Waaruit bestaat nu het werk der w'aarnemers?
Om te beginnen hebben zij een aantal vragen
te beantwoorden, vragen, die een systema
tische Waarneming noodzakelijk maken.
Zoo is het b.v. bekend, dat de trekvogels ge
woonlijk vliegen met een snelheid van 50 tot
70 km. per uur, terwijl de hoogte, waarop zij
vliegen, afhankelijk is van de soort vogels. Zij
varieert meestal tussehen enkele meters en
enkele honderden meters boven den grond of
de zee en bedraagt slechts bij uitzondering
2000 Ji 3500 m. In den herfst worden dagelijks af
standen tot 200 km. afgelegd; inliet voorjaar nog
meer. Om nu te weten te komen, in hoeverre
het opbreken der vogels en hun gedrag tijdens
de vlucht van weersomstandigheden afhanke
lijk is, wordt in de eerste plaats geregeld en
nauwkeurig opgenomen, hoeveel vogels er pas
seeren. Zoo kan men voor elke vogelsoort liet
begin, liet toe- en afnemen en het einde van
den trek bepalen. Deze resultaten worden vast
gelegd in een soort kalender, die zich van jaar
tot jaar eenigszins wijzigt, zooals ook het weer
van jaar tot jaar varieert. Wanneer men echter
beschikt over trekvogelkalenders van een groot
aantal jaren en deze met de meteorologische
gegevens vergelijkt, dan kan men den invloed
van het weer op den trek nauwkeurig bestu-
deeren.
Om echter een betrouwbaren trekvogelkalen
der te verkrijgen, is liet noodig om dag en
nacht onafgebroken waarnemingen te verrich
ten en daarbij steeds de grootste zorgvuldig
heid te betrachten. Waarnemingen vanuit één
bepaald punt is dan ook niet voldoende. Alleen
op de landtong, de kusten van liet haf en die
van Noord-Sandand heeft men reeds 12 waar
nemingsposten op belangrijke punten opge
richt. Zij zijn met betrouwbare medewerkers
bezet, die de passeerende vogels moeten tellen
en tegelijkertijd de vliegrichting vaststellen.
De „geheime trek", een door Prof. Tliiene-
mann ontdekt verschijnsel, wordt met behulp van
een vliegtuig gecontroleerd. Bij dezen „gehei
men trek" trekken om nog onbekende redenen
afzonderlijke groepen langs een route, die bui
ten liet gewone reisgebied ligt. En tenslotte
wordt ook zooveel mogelijk materiaal verzameld.
Men luistert naar de geluiden, die de vogels
maken, zoekt systematisch de verlichte maan
schijf af en verkrijgt voorts belangrijk materiaal
van de vuurtorens. En dan kan men ook vee)
omtrent de plaats van herkomst en liet reisdoel
der trekvogels te weten komen door telkens
enkele exemplaren te voorzien van een ringetje
aan den poot om zoo liun gangen te kunnen na
gaan.
Het ringen.
Een georganiseerde waarneming van deze door
ringen geidentifieeerde vogels is het eenige be
trouwbare middel om nauwkeurig bet doen en
laten der trekvogels en hun verblijfplaatsen te
weten te komen. Door de andere waarnemingen
kan men wel nagaan, lioe en wanneer de trek
plaats vindt, doch niet van waar uit en waarheen.
In 1899 bedacht de Deen Mortensen echter
dit middel en twee jaar later werd het voor bet
eerst toegepast door Prof. Thienemann, den
stichter van het observatorium te Rossitten.
Deze had n.l. vernomen, dat de bewoners van
Rossitten elk vóór- en najaar met ongeduld de
reusachtige zwermen kraaien afwachten om ze
als ze even uitrusten, te vangen en op te eten.
Van die massavangsten door de bevolking van
de Kurische Nehrung besloot Prof. Thienemann
nu gebruik te maken voor zijn proeven. Hij voor
zag de gevangen vogels van ringen, Het ze weer
vrij en verspreidde tegelijkertijd door alle landen
een oproep om alle teruggevonden ringen, met
vermelding van datum en plaats der vondst, aan
hem terug te zenden. Inderdaad kwamen spoedig
daarop uit de meest verschillende landen van
Europa ringen aan van kraaien, welke levend of
dood in handen waren gevallen van mensehen, die
den oproep hadden gelezen.
Waarheen trekken zij?
Zoo kon voor het eerst met zekerheid worden
vastgesteld waarheen de vogels getrokken waren,
welke route zij hadden genomen, welke af
standen zij hadden afgelegd en hoe lang zij daar
over hadden gedaan.
Het was het begin van een systeem, dat thans
in vrijwel alle beschaafde landen wordt toegepast
of gesteund. Het resultaat is bevredigend; van
het millioen vogels, dat in 1927 van ringen werd
voorzien, zijn er tot dusver 35.000 teruggevonden.
In de karthotheek van het observatorium kan
men zwart op wit den levensloop van duizenden
trekvogels vinden, als was liet een politiebureau
voor de vogelwereld.
Doch wat hier omtrent de vogels bekend is
geworden, vormteen nieuw raadsel. Zoo
is bijv. gebleken, dat de uit West-Europa af
komstige ooievaars via Zuid-Frankrijk, Spanje
Krab ben verergert de
kwaal en maakt U ontoon
baar. Bestrijdt de oorzaak
van nw ondragelijke last
en folterende jenk. Neem
direct D.D.D., het recept
van Dr. D. Dennis. Reeds
de eerste druppels doen
de ondragelijke jeuk be-
daren.
D.D.D. dringt diep in de
poriën door en doodt de
ziektekiemen, zoodat de
hnid zich kan herstellen.
Flacons 75 ct., f. 1.50
en f2.50 bij Apothekers
en Drogisten.
en Marokko naar de West-Afrikaansehe kust
trekken, terwijl die uit Oost-Europa daaren
tegen over den Balkan, Klein-Azië en Palestina
naar Oost-Afrika trekken.
Nu trekken ooievaars zooals bekend, in groe
pen met een leider aan de spits; zij vliegen slechts
overdag en worden vrij oud, zoodat de conclusie
voor de hand ligt, dat zij afgaan op een zekere
ervaring, die van de eene generatie op de andere
wordt overgebracht. Een proef van Prof. Thiene
mann heeft echter bewezen, dat deze opvatting
onjuist is, dat de ervaring niets beteekent.
De proef werd genomen met groote aantallen
jonge ooievaars, die op liet observatorium werden
opgevoed en zoolang werden vastgehouden, tot
alle ooievaars reeds lang waren weggetrokken.
Toen eerst kregen de jongen hun vrijheid terug,
en nu bleek het, dat zij geheel uit zichzelf, zonder
de leiding van ervaren oudere vogels, dadelijk
de juiste route volgden en zonder dralen recht
op het verre reisdoel afgingen.
Deze proef is slechts één van de vele, die
dienen moesten om het materiaal te leveren
voor een werk. dat in de wetenschappelijke lite
ratuur een geheel eenige plaats inner' n.l.
een trekvogelatlas! Deze atlas is san- eid
door E. Schüz en H. Weigold, de lei. 1 an
de trekvogelstations te Rossitten en II< 'd.
en bevat 170 geografische kaarten, waa et
verloop van den trek is aangeteekendel
de routes van de groote massa als de mules
van afzonderlijke vogelgroepen. Voor het eerst
in de geschiedenis der wetenschap zijn hier de
omzwervingen van bijna, alle vogelsoorten over
de aarde aangegeven op de kaart, even nauw
keurig als-de spoorbanen op een spoorwegkaart.
ZONDAG 9 APRIL.
BL0EMENDAAL.
Ned. Herv. Gem„ v.m. 10 uur Ds. J. C. van Dijk.
Zendingscollecte. Tweeden Paaschdag v.m.
10 uur Ds. Ch. de Beus. Zendingscollecte.
Geref. Kerk, v.m. 10 en n.m. 5 uur Ds. Joh. C.
Brussaard. Radio-uitzending op golflengte
245.9 M.
Nederl. Prot. Bond, v.m. 10.30 uur de heer E. J-
van der Brugh, van Tiel.
Universeele Eere dienst (Soefi-Beweging) Centrum
Bloemendaal (bovenzaal „Vreeburg", Kerk
plein 16), v.m. 11 uur. spr. mevr. Cnoop-
Koopmans; onderw.„Pasehen-opstanding".
0VERVEEN.
Ned. Herv. Gem„ v.m. 10 uur Ds. Ch. de Beus.
Zendingscollecte.
Tweeden Paaschdag v.m. 10 uur Ds. J. C.
van Dijk. Zendingseolleete.
AERDENH0UT.
Ver. Rel. Kring, v.m. 10.30 uur Prof. Dr. E. J.
van Holk, hoogleeraar fe Leiden.
SANTPOORT.
Ned. Herv. Gem., v.m. 10 uur Ds. R. II. Oldeman.
Goeden Vrijdag n.m. 7 uur II. Avondmaal.
Geref. Kerk, v.m. 9.45 en n.m. 5.30 uur Dr. W. G.
Harrenstein.
Geref. Kerk (H.V.) Goede Vrijdag n.m. 8 uur de
heer K. v. d. Berg.
Zondag v.m. 10 uur en n.m. 5 uur de heer
K. v. d. Berg.
Maandag geen dienst.
HAARLEM.
F.vang. Luth. Gem„ v.m. 10.30 uur Ds. C. H.
Brandt. Koorzang.
Tweeden Paaschdag v.m. 10.30 uur Ds. G. J.
DuyvendakKoorzang.
Goeden Vrijdag n.m. 7.30 uur Ds. G. J.
Duyvendak. Avondmaal.
Eglise Wallone (Begijnhof) a 10 h. 30 Service et
Sermon, 3 ième collecte pour la reslauration
pas de l'Ecole du Dimanche. Pasteur Mare.
Jospin.
Remonstr. Geref. Gem., v.m. 10.30 uur Dr. A. II.
Haentjes.
Vrijdag 14 April n.m. 8.15 uur bijeenkomst
van den Studiekring voor I.eekenarheid
(Wilhelminastraat 22). Spreker de heer Ger-
brands over „Hoe werden en worden gebrand
schilderde ramen gemaakt in geest en tech
niek" (met lichtbeelden).
Geref. Kerk (Kloppersingelkerk), v.m. 10 uur Ds.
J. W. Siertsema. N.m. 5 uur Ds. C. Veenhof.
Zondagsschool 12.301.30 uur. Openbare
school, Tetterodestraat, hoek Santpoorter
straat. Jongensclub (tot 12 jaar), Woensdag
78 uur; idem boven 12 jaar, Woensdag 89
uur: Meisjesclub (tot 12 jaar). Woensdag 78
uur; idem boven 12 jaar, Maandag 7.008.30
uur. Bibliotheek voor kinderen en volwassenen
Vrijdag 78 uur. Bibliotheek en alle clubs
in de Potterstraat 4.
Geref. Kerk (Wilbelminakerk), v.m. 10 uur Ds.
A. M. Boeyinga. N.m. 5 uur Ds. L. Hoorweg.
Geref. Kerk (Noord-Schoterkerk), v.m. 10 uur
Ds. C. Veenhof, N.m. 5 uur Ds. A. M. Boey
inga.
Geref. Kerk (Zuid-Oosterkerk), v.m. 10 uur Ds.
L. Hoorweg. N.m. 5 uur Ds. J. W. Siertsema.
Geref. Kerk (H.V.), v.m. 10 en n.m. 5 uurDs. G. W.
van Deth. V.m. 10 uur Kinderdienst in de
voorzaal.
Tweeden Paaschdag geen dienst.
Nederl. Ver. van Spiritisten „Harmonia", afd.
Haarlem II (Soc. Vereen., Zijlweg 1), v.m.
10.30 uur Wijdingsmorgen. Spreekster: Mevr.
I,. Servaas Smits-Peletier, uit Den Haag.
Onderwerp: „Paschen". Helderziende waar
nemingen: Mevr. J. Remmers-v. d. Lans.
Soefi-beweging. Universeele Eeredienst (gebouw
„Tot Nut van het Algemeen), Lange Veer-
straat 10, v.m. 11 uur Mevr. K. Blauw. Onder
werp: „Opstanding".
Rozekruizers Genootschap, Bakenessergraclit 13,
n.m. 7.15 uur Tempeldienst met lezing. Spr.:
de heer J. Leene. Onderwerp: „De ijzeren
wet".
Onafh. Relig. Gem. (Oranjeplein 9), Goede Vrij
dag n.m. 8 uur lis. A. II. de Jong.
Paasch Zondag v.m. 10.30 uur dezelfde.
Bloemendaal
Bloemendaalscheweg52-54
ZANDV00RT.
Geref. Kerk (H.V.), v.m. 10 en n.m. 5 uur Ds. P.
van der Vloed.
Goeden Vrijdag n.m. 7.30 uur Openbare Be
lijdenis en II. Avondmaal. Ds. P. van fier
Vloed.
29845
25604
21617
27621
24802
25102
21619
21419
21817
18121
29854
29851
2J416
25504
21918
13011
27623
29853
21815
24006
24005
24008
25503
15806
Aveling, H. A., Heemst. Dreef 157, Heem
stede.
Bakker, F., oud-hoofdkam oor chef P.T.T
Ned. O.I., Kleverlaan 233.
Blikman Sartorius N.V., Zijlvest 45.
Brown Sophie WTest, pianiste, Zandv. laan
36, Heemstede.
Buijs, F. W„ schildersbedrijf, Middenweg
133.
Christiaans, J. M. P., directeur Woning
inrichting ,,'t Binnenhuis", Pijnboomstr. 31
Di ectiekeet bouwwerk Kinderhuissingel
(II. E. van Deest).
Hemert, G. van, huis- en deeorsehilder en
glasverzekering, Oude Groenm. 22 rood.
Hespen, Zr. M. C. van, gedipl. zieken- en
kraamverpleegster. Ramplaan 61.
Koster, P., rijwielstalling en reparatie,
Korte Rozenstraat 1.
Krniderink Zn„ Fa. G. J., boek- en
handelsdrukkerij, Borneostr. 48, Heem-
Kube König, mevr. de Wed. C., Heemst.
Dreef 117, Heemstede.
Meister-v. d. Vliet, nievi. de Wed. J. M.,
Oranje Nassaulaan 48, Overveen.
Montessorischool Ver., de Bloemendaal-
sche, Vijverweg 27, Bloemendaal.
Paasman, B. J., mach.- en grofsmederij,
Oranjeboomstraat 162.
Riel, C. H. van, adjunct hoofd van het
Telefoondistrict, Wilhelminapark 20.
Schade v. Westrum-De Booij, mevr. M.,
Rijnegomlaan 5, Aerdenhout.
Schutter, W„ timmerman-aannemer, Mar-
kiezenfabriek, Binnenweg 1, Heemstede.
Serphos-Natsie, Ripperdapark 26.
Spierings Kleedermakerij (filiaal van Clivia-
laan 4 te Heemstede), Bloemdaalscheweg
119, Bloemendaal, b.g.g. 26783.
Struijcken Co., N.V., ijzer- en staal_
handel, Rotterdam, vert. G. v. d. Hulst
Marsstraat 84.
Veen, E. H. van, Rijperweg 1, Bloemen
daal.
Vos, A„ vertegenwoordiger N.V. Nederl.
Spoorwegen Reizigersvervoer, Zaanen-
laan 123.
Vos, J. M., Kleverparkweg 58, woonhuis
(Tarvo Meelfabriek).
HAARLEMSCHE RIJ- EN JACHT-
VEREENIGING.
Jachtrit.
J.l. Zaterdagmiddag organiseerde de Haar-
lemsche Rij- en Jachtvereeniging een jachtrit,
welke voor het grootste gedeelte uit een duin-
parcours bestond.
Na om halfdrie aan de meet bij de uitspan
ning „Kraantje Lek" te Overveeen het sein tot
vertrek te hebben gegeven, leidde de jager-
meester het gezelschap stapvoets langs de harde
wegen in de richting van den Bloemendaal-
schen Zeeweg, welke werd overgestoken. Reeds
spoedig werd het sein gegeven voor de 1ste
run, die door een afwisselend duinterrein
voerde.
Na den Zeeweg opnieuw te zijn gepasseerd,
volgde een 2de run door de duinen in zuide
lijke richting. Tet hoogte jvan het „Grand
Hotel" daalden de ruiters naar het strand af.
Hier zette men de 3de run in, welke eindigde
bij het „Zuiderbad".
Tot slot volgde een run om het snelst over
het Visscherspad, waarbij aan het veld toe
stemming was verleend den fieldmaster te pas
seeren. Als prijs voor den snelsten ruiter loofde
de jagermeester een zadel met beugels uit.
Bij „Kraantje Lek" werd de uitslag bekend
gemaakt. Alvorens tot de prijsuitreiking over te
gaan, herinnerde de jagermeester eraan, dat
deze laatste jachtrit van dit seizoen op 1
April viel, zoodat de afmetingen van het uit
geloofde model ook in overeenstemming waren
met de gewoonten van dezen dag. Hij over
handigde hierna een miniatuur-zadel aan den
prijswinnaar, den heer V. P. H. Klep «n aan
de dames-deelneemsters bloergen.
1
