JULIANA GARAGE
„ROTTERDAM-BATAVIA"
VAN DE LEESTAFEL
Vrijdag 4 Augustus 1939
Een krasse Jubilaris.
Buitengewone Aanbieding 1
HASH, SEDAN, HANSA, CABRIOLET
Het regelmatig: kauwen van de gezon
de, verfrisschende WRIGLEY'S P.K.
kalmeert en sterkt de zenuwen.
P.K. verdubbelt Uw energie by Uw dage-
Üjksclie bezigfieden en by sportieve pres
taties. Het houdt de tanden schoon en gaaf.
Bovendien bevordert het de spüsvertering.
Koopt vandaag nog enkele pakjes en houdt
er steeds een paar bü de hand.
H T.t.
Veel genot voor tveinig geld: 5 cent
AAAAAAAAAAAAAA
Een prachtige tentoonstelling
Toen Minister Weiter op 3 Juli de tentoonstel
ling „Rotterdam-Batavia" opende, sprak hij er
zijn groote voldoening over uit, dat juist te Rot
terdam deze expositie was tot stand gekomen.
Rotterdam toch is niet, zooals Amsterdam, bij
uitstek een koloniale haven en heeft ni.nder dan
onze hoofdstad door de eeuwen heen z'n con
necties met Indië gehad. Maar de Rotterdam
mers zijn er desondanks diep van doordrongen,
dat de Rijkseenheid van beslissende beteekenis
is voor het instandhouden der welvaart van ons
land en dat ook voor Rotterdam de verbinding
met Indië een factor is, waarvan men het be
lang niet mag onderschatten, wanneer men de
groei, ontwikkeling en bloei van de Maasstad
aan een beschouwing onderwerpt.
Daarnaast bestaat een sterk besef in de wer-
kersstad, die Rotterdam is, dat op Nederland
groote verantwoordelijkheid rust, voor het wel
zijn van het tropische Rijksgebied en voor de
verhoudingen, waaronder de Indische bevol
king leeft en arbeidt.
Als gelijkwaardigen dienen blanken en kleur
lingen naast en met elkander te werken voor
en in een Rijk, dat aan een ieder z'n bestaan,
vrijheid en rechten waarborgt.
De tentoonstelling „Rotterdam-Batavia" is
in dezen geest opgebouwd en ingericht door jon
gere werkloozen in vruchtbare samenwerking
met deskundigen op allerlei terrein. Deze jon-
gsren'hebben voorzeker aangetoond, dat zij een
plaats in de maatschappelijk leven met normalen
arbeid verdienen, daar zij van aanpakken weten
en van volhouden; zij hebben met deze tentoon
stelling een werk tot stand gebracht, waaruit
hun volwaardigheid als arbeidskrachten volledig
is aangetoond.
Dit zal éen ieder, die deze zalen van de
school aan de Schiedamschesingel 55 te Rotter
dam heeft bezocht, gaarne beamen.
Welk een prachtig materiaal ligt er opgeslo
ten in die opgaaf: „de verbinding Rotterdam-
Batavia door den loop der eeuwen" en hoe schit
terend heeft men al die mogelijkheden weten te
gebruiken. Naast de idee der Rijkseenheid kan
men door de geheele tentoonstelling heen de
uitwerking vinden van de vaststaande waar
heden, dat vanaf de alleroudste tijden de
Europeesche mensch gezocht heeft naar een
verbinding met het Oosten, dat hij daarvoor
moeiten noch kosten heeft gespaard en de ge
varen eraan verbonden niet licht heeft gesteld,
doch kloek onder de oogen zag. En bovenal dat
speciaal onze voorouders met groote opfferin-
gen, volharding en energie daarbij hun weg
zijn gegaan en in de tropen een rijk hebben op
gebouwd, dat inderdaad gesticht werd met in
zetting van de beste krachten, die het moeder
land bezat.
De tentoonstelling bestaat uit twee afdeelin-
gen: een historisch gedeelte en een uitbeelding
van een moderne reis met moderne verkeers
middelen, waarbij enkele zeer fraaie beelden uit
het Indische cultureele leven aansluiten.
Het historische gedeelte doet de romantiek der
oude reizen volmaakt tot zijn recht komen. Het
verplaatst ons eerst in die ver achter ons lig
gende eeuwen, toen men in de Westersche lan
den wel van Indië gehoord had en de producten
daarvan (specerijen, weeldeartikelen) met
graagte ontving, doch zelf nog niet op de hoogte
was van de juiste wegen, die naar het toover-
land leidden.
We worden meegenomen op de lange reis,
die de Indische waren in de Middeleeuwen af
legden; we zien voor ons de prauwen en jonken
van het Oosten, de karavanen in de woestijn,
de handelsschepen en -stoeten bedreigd door
zeeschuimers en roofridders. Met de Portugee-
zen zeilen we dan rond Afrika en bewonderen
hun doorzettingsvermogen, dat hen ten slotte
Indië deed bereiken.
En daarna gaan we met onze eigen landge-
nooten op weg om den Noord en om den Zuid,
met Heemskerk en Barents naar Nova-Zembla,
met De Houtman naar Bantam, met Olivier van
Noort de wereld rond. We hooren van de moei
lijkheden, welke zij hadden te overwinnen, wan
neer zij met hun huikjes de Oceaan bevoeren;
we zien hun strijd met de natuurkrachten, met
verschrikkelijke ziekten en afgunstige vijanden.
We beleven hun zegepraal en zien ze gestadig
verder bouwen aan het machtige koloniale rijk
van „de Edele Compagnie", zooals de V.O.C.
genoemd werd. Ook minder fraaie gebeurtenis
sen daarbij en tegenslagen, vaak door eigen
fouten, worden niet verdoezeld en dat is uitste
kend, want het is goed eigen onvolkomenheden
te weten en te erkennen.
Zoo reizen we door de eeuwen heen, vol be
wondering voor de prachtige modellen der oude
"chepen, die de wanden opluisteren en vol be
wondering voor de prachtige modellen der oude
schepen, die de wanden opluisteren en vol be
langstelling voor de origineele oude documen
ten uit deze lang vervlogen tijden.
En zeker niet minder belangwekkend is de
moderne afdeeling. Daar varen we met een mail
schip van de Rotterdamsche Lloyd langs al de
aanleghavens op den route naar Indië. We zien
de inrichting van een dergelijk vaartuig, de
prachtige uitrusting voor de groote reis en
denken dan een oogenblik terug aan de scheep
jes van 300 jaar geleden.
Over den Oceaan, door de Middellandsche Zee,
bereiken we het Suezkanaal, waarvan een prach
tige reliëfkaart aanwezig is. Vervolgens de
Roode Zee in en den Indischen Oceaan op, dan
in tropisch Nederland aan land.
Schitterende diorama's van Indische cultuur
werken vallen daar te bewonderen. Een leven
dig tafreel van o.m. suiker-, koffie-, en thee
plantages in een vernuftig vervaardigd draai-
toestel, een diepzeemaquette, de beroemde mos
kee van Demalc, een vorstenverblijf, de Pram-
banamtempel. We moeten onvolledig blijven,
het is niet mogelijk alles op te noemen. Er zijn
dan ook bijna honderd nummers! En toch zal
men zich ondanks deze overvloed niet vermoeid
gaan gevoelen; de voortdurende afwisseling
houdt onzen geest frisch en het feit, dat er zoo
veel te zien is en eenvoudig te kijken en te ge
nieten valt, voorkomt de afmatting die ons
anders zoo vaak op tentoonstellingen overvalt.
Laten we U tot slot nog vertellen, dat ook de
K.L.M. een interessante stand op de tentoon
stelling heeft, waar men dagelijks de vlucht der
verschillende vliegtuigen op weg naar en van
Indië kan volgen, en dat P.T.T. er een cel heeft
geplaatst, vanwaar uit telefoongesprekken met
Indië kunnen worden gevoerd. Het is een eigen
aardige sensatie, daarin iemand te zien zitten,
die een gesprek voert met zijn familie op b.v.
Bali.
En dan eindigen we met de uitdrukkelijke op
wekking een bezoek aaq deze expositie te gaan
brengen. Het is zoo prettig, dat ook voor niet-
Rotterdammers hier alles' te genieten valt en dat
men geen stadgenooten van de jeugdige bou
wers behoeft te zijn om volop mee te kunnen
leven.
Meeleven en genieten ook dank zij de prettige
toelichting, die een aantal dezer jongeren weet
te geven, waardoor het gebodene nog duidelijker
wordt en nog beter tot zijn recht komt.
Voor scholen is ook daarom een bezoek
ideaal; in de knappe statistieken, die hier en
daar aangebracht zijn en die ons vertellen van
de handelsbetrekkingen met Indië zullen de
kinderen b.v. minder belang stellen, maar de
rondleiders zijn daarop speciaal ingesteld, zij
hebben rekening leeren houden met ieders wen-
schen en weten dus naar voren te brengen, wat
bij den aard der bezoekers past.
Nogmaals ouderen en jongeren: gaat naar
Rotterdam en bezoekt de tentoonstelling „Rot
terdam-Batavia" Schiedamschesingel 55. Zij is
dagelijks geopend van 95 en van 710, op
Zondag van 125; de entréeprijs bedraagt
slechts 10 cent, voor groepen en scholen 7lh cent
„BEYER'S MODE FÜR ALLE"
Een nieuw seizoen kondigt zich aan.
De omslagteekening van het Augustusnummer
van „Beyer's Mode für Alle" verraadt het al:
De zomer loopt ten einde, we moeten eraan
gaan denken, dat het niet lang meer duren zal,
of de dagen worden korter, de wind wordt guur
der en de temperatuur lager.
Een modeblad moet den tijd vooruit zijn. En
daarom vertellen de pagina's van dit nieuwe
nummer nu reeds, terwijl buiten de zomerzon
nog volop schijnt, welke richting de vrouw
moet volgen, om deze herfst goed en modieus
gekleed te gaan. Vanzelfsprekend hebben de
stralende kleuren van den zomer plaats ge
maakt voor de meer gedekte tinten van den
herfst.
Een vluchtige blik is voldoende om vast te
stellen, dat de mode voor het komende seizoen
jeugdig, charmant en vrouwelijk is. Toiletjes
met een wijde rok, een strak lijfde en een gar
neering van kant, pailletten, borduursel of plis-
sé zullen door iedere vrouw gaarne gedragen
worden. Minder slanken kunnen hun keuze doen
uit keurige, afkleedende modellen, die toch niet
saai zijn. Ook lingerie en kinderkleeding zijn
goed vertegenwoordigd.
Al met al is de Augustus aflevering van
„Beyer's Mode für Alle" een goede wegwijzer
bij het samenstellen van een practische en mo-
dieuse wintergarderobe.
.Beyer's Mode für Alle" is overal in de boek
handel of bij N.V. Wereldmode, Amsterdam-C.
verkrijgbaar. De abonnementsprijs bedraagt
f 6.per jaar.
,HET VOETBALSPEL IN WOORD EN BEELD"
Wij ontvingen van de N.V. Tweka, Tricot-
fabrieken te Geldrop een exemplaar van het
door haar uitgegeven boekje „Het Voetbalspel
in Woord en Beeld", in tweede geheel opnieuw
bewerkte en verbeterde druk. De uitgave van dit
boekje is niet zoozeer bedoeld als propaganda,
doch beoogt spelers en toeschouwers Voldoende
kennis van de spelregels bij te brengen; op
onderhoudende, duidelijke wijze wordt een uit
eenzetting van de spelregels gegeven, toegelicht
door verschillende afbeeldingen.
Bij de N.V. Uitg. Mij. „Kosmos", Amsterdam,
is de vierde, herziene en vermeerderde druk met
102 foto's en teekeningen, verschenen van:
„Het Motorrijwiel, samenstelling, werking, be
handeling, onderhoud", door A. J. Nossent.
In zijn voorwoord bij dezen vierden druk,
zegt de schrijver o.a.: „Door de technische wijzi
gingen aan motorrijwielen in het algemeen en
de groote populariteit van het lichte motorrij
wiel in het bijzonder, moest dit boekje opnieuw
worden bewerkt, zoodat het geschikt is voor de
NOG SLECHTS ENKELE DAGEN
KAN U MEEDOEN AAN DE
£ux ^7oilei SHeep
rijsvraaq
Als U nog niet heelt ingezonden, moet U zich
haasten! Lux Toilet Zeep, het doeltreffende middel
ter voorkoming van een „vermoeide huid", geeft
op 12 Augustus definitief de laatste 30 pracht-
horloges uit.
Al 'wat U te doen heeft is het volgende:
Beschrijf in hoogstens 30 woorden Uw ervaring
over Lux Toilet Zeep voor de verzorging van het
gelaat. Frankeer Uw inzending als brief en ver
meld duidelijk Uw naam en adres. Adresseer aan
LuxToilet Zeep prijsvraag, postbus no. 7, Rotterdam
en voeg bij Uw inzending drie buitenomslagen van
Lux Toilet Zeep. U kan zo vaak inzenden als U
wil, indien U bij elke inzending 3 omslagen voegt.
Op de uitslag is geen beroep mogelijk en brief-,
wisseling hierover kan niet worden gevoerd. Alle
inzendingen worden ons eigendom en kunnen
door ons naar goeddunken worden gebruikt.
moderne motoren. Ik hoop er in te zijn geslaagd
den motorrijder op de hoogte te brengen met de
werking van verschillende motoren en hem nut
tige wenken te geven voor het behandelen en
onderhouden van zijn machine."
Het werk is in een prettige- en populaire stijl
geschreven, en is, ook voor niet technisch ge
schoolden, volkomen te volgen. Tot dit doel wer
ken de vakkundig samengestelde teekeningen,
niet weinig bij. Na den lezer voorgelicht te heb
ben bij de keuze van het type motorrijwiel in
verband met doel en eischen, die deze hieraan
stelt en na hem de begrippen boring, slag en
slag-volume te hebben duidelijk gemaakt, be
handelt de schrijver: „de werking van den vier
takt- en tweetaktmotor (of, om in zuiver Neder-
landsch te spreken: van den vier- en den twee
slagmotor), waarbij hij ook uitvoerig ingaat op
den modernen cylinder, zuiger en kleppen, ver
volgens: de carburator, de ontstekingsinrichting,
de magneet-ontsteking, de smering en de over
brenging. Daarna worden het frame en de elee-
trische installatie aan een ingaande beschouwing
onderworpen, om in de beide laatste hoofdstuk
ken te besluiten met het onderhoud, het onder
houd van motorrijwielen en het opsporen van
mogelijke storingen. Het bezit van dit fraaie- en
up to date boekje completeert het genot, dat het
motorrijwiel zijn eigenaar verschaft; het is tegen
den prijs van ing. 1.60, geb. 2.25 in den boek
handel verkrijgbaar.
„De Odin-Post", tijdschrift voor allen, die in
de fotografie belangstellen. Uitgave van de N.V.
Foto-technische Groothandel „Odin", Graafsche-
weg 63 te Nijmegen.
Wij ontvingen het vacantie-nummer van
bovenstaande periodiek.
Wij herinneren onzen lezers, die fotografeeren
er aan, dat zij, door opgave van hun naam en
adres aan de administratie van „De Odin Post"
zich een gratis abonnement op dit tijdschrift
kunnen verzekeren.
Een der oud gedienden in de Coöp. Verbruiks-
vereeniging „De Eendracht", de heer J. H.
Bregonie, herdacht 1 Augustus j.l. zijn 75en
verjaaidig. Naar aanleid'ng van dit feit schreef
het Maandblad der Coöperatie in het zoo juist
verschenen nummer als volgt:
Door zijn rechtvaardigheid en door zijn ge
zond verstand heeft Bregonje het gehoor van zijn
mede-bestuurders en van de commissarissen op de
bestuursvergaderingen van onze coöperatie. En
voor hen, die weten, dat het bestuur minstens
tweemaal in de maand vergadert en men dus
gemakkelijk in de sleur kan vervallen, moge dit
een bewijs zijn voor onze meening, dat zijn hooge
leeftijd geen bezwaar is, om de bestuursbijeen
komsten met zijn oordeel te ondersteunen.
Bregonje heeft tact om met menschen om te
gaan, en daar hij „luisteren" kan en eens anders
meening respecteert, is hij een persoonlijkheid.
Niet dat hij zich laat gelden, integendeel, hij
draagt op een bescheiden wijze zijn meening voor
en op een manier, die anderen nooit kwetst. Hij
vraagt het woord niet, indien hij zich niet ge
roepen acht, zijn meening te zeggen en aangezien
deze altijd gefundeerd is, orengt hij sfeer in de
beraadslagingen, die bij een toespitsing der ver
schillende inzichten verkwikkend is. In 't kort
gezegdhet woord van Bregonje is vaak beslissend.
Dit vooral is in dezen tijd van belang. De
moeilijkheden, die ook onze Coöperatie het hoofd
heeft te bieden, vragen een bezonken oordeel.
Transigeeren is Bregonje uit den booze. Hij
zegt, waar het op staat, en op een wijze, die hem
ongetwijfeld het praedieaat „heer" verleent. En
niet enkel om zijn optreden in onze vergaderingen,
doch ook om andere hoedanigheden kan men
hem als zoodanig beschouwen. Een beslissing,
zij het met volstrekte meerderheid van stemmen
genomen, zelfs al was hij er zelf geen voorstander
van, is voor hem als een gentleman's agreement.
In dezen tijd, die helaas geen 18 karaats-ge
halte heeft, zijn „persoonlijkheden" moeilijk te
LTS 131-OlfOA
missen. Vaak zonder zulks zelf te willen, drukken
zij een stempel op hun tijd door hun gaafheid
van karakter. Zoo één is Bregonje.
De geschiedenis van „De Eendracht" is ge
noegzaam bekend, ook wat aan de oprichting is
voorafgegaan. Het moge waar zijn, dat geschie
denis zichzelf schrijft, even waar is het, dat er
op 's werelds schouwtooneel spelers en figuranten
zijn.
Bregonje behoort tot de eerstgenoemden, zon
der, dat hij het zelf wil, want hij plaatst zich
niet op liet eerste plan. Zijn woord is oprecht en
waar en is daardoor niet zonder invloed.
Als men zegt: „Bregonje was er voor" en het
voorstel werd aangenomen, dan beteekent dit,
dat men een goed besluit heeft genomen. Zulke
figuren zijn onmisbaar, zij vormen een schakel
tussehen hen, die in een moeilijke situatie elkaar
niet zouden kunnen vinden. Toch ligt de functie
van arbiter hem niet, evenmin zoekt hij zijn kracht
in het compromis. Prinzipiënreiterei is hem vreemd,
hetgeen niet zeggen wil, dat hij het beginsel ver
waarloost. Beginselvastheid is juist zijn sterkste
zijde.
Nu, op zijn 75en verjaardag, voelen wij behoefte
in waardeerenden zin van hem te getuigen. Het
zou een ontstellend gemis aan erkentelijkheid zijn,
indien wij dit zouden nalaten. Niet alleen in onze
Coöperatie, doch ook in het openbare leven heeft
Bregonje een prachtigen staat van dienst vervuld.
Julianalaan 295, HAARLEM. Telefoon 11781 i
Toch gaat hij niet prat op die functieslid van dén
gemeenteraad, lid van de Kamer van Arbeid voor
de Drukkersbedrijven, lid van den Raad van Beroep
voor de Ongevallenwet, mede-oprichter van de
Coöperatieve bouwvereeniging „Ons Genoegen"
en lid van de commissies, welke uit deze functies
voortkwamen. Hij is ruim dertig jaar bestuurslid
onzer Coöperatie en Voorzitter van ons Steunfonds.
Hierin vindt hij een daadwerkelijke bevrediging
van zijn Christelijke overtuiging: naastenliefde.
Ook zijn coöperatief besef stoelt op dit beginsel,
hij kan dit beginsel niet scheiden van het coöpera
tief ideaal. Naar zijn meening manifesteert zich
het ideëele het best in de algemeene beweging. De
oprichting der Coöperaties geschiedde meer om
de materieele levensomstandigheden minder moei
lijk te maken.
„De oude garde" bestond uit werkers, waarvan
hij wijlen Modoo als een der vooraanstaanden
beschouwt. Veel is er in den loop der jaren ver
anderd. Inplaats van inkoop door het bestuur,
geschiedt dit thans door den bedrijfsleider, Bre
gonje acht dit beter. De grootste gebeurtenis in
het leven van „De Eendracht" is voor hem de
verbouwing der panden aan het Donkere Spaarne,
bij welke meening zich elkeen zal aansluiten. Aan
dit werk heeft hij zijn deel gehad, niet enkel aan
de voorbereiding, doch ook en niet in het minst
aan het scheppen van de mogelijkheid daartoe
door de werkers in den vroegeren tijd.
In zijn dagelijksclien arbeid, in de typografie,
heeft hij belangrijke wijzigingen zien komen: van
zethaak tot zetmachine op technisch gébied; in de
arbeidsvoorwaarden en in de verhoudingen tussehen
werkgever en werknemer waren de veranderingen
niet minder ingrijpend. De „koppertjes-Maandag"
vond hem niet onder de feestvierders. Zijn be
schaving stelde hem op een ander levensplan. Want
al was deze feestdag der typografen nauw verbonden
aan den „ziekenpot", dan was dit voor hem nog
geen aanleiding om den Kipermaandag te
„vieren". Bregonje heeft meer onderwijs genoten
dan in het algemeen in zijn tijd aan de jeugd werd
gegeven. Men vindt dat op zijn hoogen leeftijd
terug in zijn correcte brieven. Z'jn handschrift
mag er zijn.
