JAN STEENMAN
Naar Bloemendaal per tram,
omnibus of brik.
Aan
onze
dezen
BRUINSMA
FOTO ENGEL
Vrijdag 24 Mei 1940
3
OP DE GRENS VAN WEIDEN
EN DUINEN
AUTOVERHUUR M. VAN GESTEL
RIJWIELSTALLING EN REPARATIE
Ook verkoop van NIEUWE RIJWIELEN
Spotkoopj e
Stofzuiger
Haarlemsche Diner-Vereeniging
Schoonmaak-artikelen
DROGISTERIJ
VAN DE LEESTAFEL
P. C. VAN GAART Zn.
LENTE Kleurenpracht
LEG HET VAST. Vraagt inlichtingen over
KLEURENFOTOGRAFIE bij
KLEVERPARKWEG 7 TELEF. 16246
Aantrekkelijke brokjes natuur.
Ieder die van de natuur houdt, hetzij of zij de
„natuursport" bewust beoefent, en gaarne het
leven van plant en dier van nabij gadeslaat,
hetzij hij een natuurminnaar is, die eigenlijk
alleen op het mooie landschap let, heeft zoo van
die plekjes waar hij telkens terugkomt, omdat ze
om een of andere reden nooit vervelen.
Ik bedoel nu niet de officieele, beschermde
natuurmonumenten, de grootsche parken of om
het uitzicht bekende trekpleisters.
Zoo'n plekje kan zijn een aardig boschje, een
waterloopje of een meertje, een stukje moeras,
een oude om en begroeide schuur, of een ver
waarloosde drinkplaats van het vee; allerlei
plaatsen, die meer of minder van de gewone om
geving afwijken, waar wat bijzonders te zien is.
Vaak is er wat nieuws te ontdekken en bij her
haald bezoek is er altijd wat schoons en ver
trouwds te herkennen.
Van die aantrekkelijke brokjes natuur, waar
van ik er op mijn zwerftochten vele gevonden
heb. hoop ik een aantal beschrijvingen te geven.
Een'boeiend moerasje.
Het Noord-Hollandsche veengebied wordt
doorsneden door ontelbare slootjes, slooten en
vaarten. Het waterpeil in deze streken is over
het algemeen zoodanig; dat de'"wêilanden juist
droog liggen, zoodat het vee er kan grazen.
De slooten en vaarten zijn veelal begroeid met
riet, biezen, zegge en de bij de jeugd zoo geliefde
rietsigaren.
Die planten tieren ook in sommige iets lager
gelegen deelen der weiden, die door het hooge
waterpeil al spoedig drassig zijn.
Door zoo'n gebied van lage weidevelden loopt
een door mij veel-betreden sintelpaadje.
Dat wegje maakt bij een mooie breede vaart
een bocht en in die bocht ligt een stukje veen-
moeras van enkele tientallen meters oppervlakte.
De berm van het zwarte weggetje verloopt
langzaam naar het moeras en daar bloeit na
madeliefje, wammesknoop, boterbloem, roode en
witte klaver en pinksterbloem, aan een moe-
rasrand een fraaie groep rolklaver met zijn
mooie gele vlinderbloemen, waarvan een deel,
de z.g. vlag. een rood gedeelte vertoont.
De grond van het moerasje is onbetrouwbaar
en je moet er den weg leeren. Voorzichtig gaand,
van de eene vaste, door wortels en veengrond
gevormde plek op de andere stappend, kun je
het doorkruisen, maar een paar natte voeten
moeten geriskeerd, 't Is echter alleszins de
moeite en het vocht waard, om het te probeeren.
Daar groeit allereerst wat riet, dat nu in Mei
nog niet zoo hoog is opgeschoten en dan een
weelde van bittere veldkers. De bloemen daar
van, die ook wel eens licht-violet zijn, zijn hier
allemaal wit. Soms treedt deze plant op als
pionier, zooals ik nog dezer dagen zag op een
opgebaggerd stuk grond, waar niets dan deze
plant, en in zeer groote hoeveelheid, groeide.
Maar hier is het een oude getrouwe die elk jaar
bloeit en de zware zaden rijpt.
De roseroode koekoeksbloem, ook een echte
plant van den veengrond, staat hier ook op zijn
slanke stengels. De prachtige gespleten kroon-
bladen en de vele bloemen die een flinke plant
kan ontwikkelen maken hem ook geschikt voor
den tuin, als men tenminste van dergelijke ex
perimenten houdt. Ik.heb,er een aardig groepje
van en ook een plekje met de roode dagkoe
koeksbloemen en de fraaie witte avondkoë-
koeksbloem en heb daar minstens even veel
plezier van als een ander van dure gekweekte
soorten.
De wilgenroosjes beginnen zich ook te ont
wikkelen maar het wordt volop Juni voor die
meer dan een meter hoog worden en hun fraaie
rose bloemenovervloed dragen. De prachtige
stempel en meeldraden zijn een genot op zich
zelf en elke plant geeft een wolk van gepluisde
zaadjes uit langwerpige zaadhulzen.
De moerasbasterdwederik, van dezelfde fami
lie, bloeit hier ook in vele exemplaren met
eveneens rose bloemen. Deze plant is veel klei
ner, maar heeft ook echt het teere uiterlijk van
de moerasplanten," die nooit zoo ruw van blad
zijn als de planten van de droge gronden.
Immers ook de distels van de veengrond,
waarvan hier alleen de kale jonker groeit, zijn
fijner van bouw dan hun weerbarstiger broeders
van barre woestenijen.
De bodem is dik begroeid met veenmos, dat
uiteraard zeer tot de vorming van dit plekje zal
hebben bijgedragen, daar veenmos, van onderen
afstervend, naar boven steeds doorgroeien blijft.
Ook het leven der Veenmossen na te gaan is
zeer interessant. De sporen - doosjes, zwartbruin
ronde bolletjes zitten niet op steeltjes, maar op
een deel van den stengel.
De planten hebben ons lang bezig gehouden,
maar toch moet ik nog iets over de vogels ver
tellen.
Het plekje is te klein om veel gevleugeld ge
dierte te herbergen, al nam ik er verschillende
waar in den loop der tijden. Een waterhoentjes-
paar, riethen zeggen ze in de veenstreken, broedt
elk jaar trouw aan den kant van het open water
en tracht daar het talrijke kroost groot te bren
gen. Dit jaar nestelt er bovendien een paartje
bANGE BOOGAARDSTRAAT 25 TELEF. 15475
KOOPER VAN VODDEN, METALEN,
MEUBELS, ZOLDEROPRUIMINGEN,
ENZ. ENZ.
LANGE BOOGAARDSTRAAT 25 TELEF. 15475
OOK AAN HUIS XE ONTBIEDEN
van de kleine karekiet. De nestplaats is goed
ingericht in een onbegaanbaar stukje, want ik
kon er niet bij komen en pa karekiet zat me in
de top van een rietstengel uit te jouwen.
Soms vliegt er een tureluur op, die in de
vochtige grond allerlei van zijn gading vindt en
in den herfst verraste ik er eens een aardig
troepje rietgorzen. Graspiepers scharrelen er
wel rond en 's winters zijn er de koolmeezen,
maar de eenige vaste klant is het waterhoentje.
Insecten zijn er veel. Waterjuffers of glazen
makers, blauwe en bruine; koolwitjes en gouden
vlinders op de distels.
Bronzen loopkevers op elk plekje waar ze
vastigheid hebben en lieveheerbeestjes, die van
de rietluizen leven.
Helaas vindt je er ook veel muggen, of de
muggen vinden den mensch. Daar zitten heel
wat malariamuggen onder, waarom dit water
land berucht is. De verschillende soorten spin
nen doen hun best, maar kunnen ze niet uit
roeien.
Bijen in verschillende soorten, groote hommels
en en kele wespen zijn ook altijd wel vertegen
woordigd met hun gezellig gebrom en onver
moeide bedrijvigheid.
Al met al voldoende, om hier telkens weer
terug te komen en te genieten.
blIn het artikel van Vrijdag 26 April j.l.
wezen we er op hoe laat Bloemendaal pas zijn
station kreeg. Al eerder wezen we op een omnibus
verbinding. Oude Bloemendalers en Overveners
zullen zeker, althans bij overlevering gehoord
hebben van het wagenhuis der omnibus tegenover
de „Nachtegaal" (nu Raadhuis).
Intusschen vind ik in een oud blad d.d. 8 Mei
1837 het volgende bericht:
„Nieuwe diligence-dienst van Amsterdam over
Haarlem en Overveen naar Bloemendaal vice-
versa. De ondergeteekende bericht het publiek,
dat deze dienst, welke den zesden Mei van Am
sterdam om 7.30 begonnen is te vertrekken, dat
ook gemelde Dienst met 14 Mei een aanvang
nemen zal van Bloemendaal naar Amsterdam,
's morgens om 8 uur, om te 10 uur te Amsterdam
te arriveeren. De kantoren zijn te Amsterdam bij
den Ondernemer op de Keizersgracht, bij de
Leidschestraat, te Haarlem bij mejuffrouw Beeken
kamp, en te Bloemendaal bij Lindeman."
De geschiedenis vermeldt er verder niets meer
van. We weten niet of er 's morgens om 8 uur veel
forensen van Bloemendaal naar Amsterdam
gingen, maar wèl, dat ze er twee uren over deden
en nu in 20 minuten over zijn.
Hier volgt een tweede aanteekening van een
kleine 10 jaar later n.I. 1874. Er staat boven „Ken-
nemerland", want dat was het café, vanwaar de
dienst vertrok, maar nu tot Haarlem, want verder
zorgt het Spoor er al 34 jaar voor. We lezen daar
dan van den Omnibusdienst tussehen Bloemen
daal en Station Haarlem: die goed geteld 5 maal
per dag op en neer gaat.
Ik breng u nu 12 jaar verder n.I. begin van den
zomer 1886. Daar wordt gesproken van Bloemen-
daal-Overveen-Haarlem per Tram-Omnibus
maatschappij. Opening van den dienst op 2 Juli
1886.
Van Bloemendaal vanaf het logement van
Schulpzand tegenover de Kerk, naar station
Haarlem.
Vertrekuren van station Haarlem naar het
logement van Schulpzand tegenover de kerk te
Bloemendaal.
Des Zondags liep de bus op bijna alle treinen.
De directie stelde zich niet aansprakelijk voor
schaden, die uit onverhoopte vertraging van den
dienst konden ontstaan.
Het tarief bedroeg:
Van Bloemendaal naar station Haarlem 25 ct„
van Bloemendaal naar Overveen 15 ct.j van
Bloemendaal naar de Groote Markt 20 ct.
Van Overveen naar het station Haarlem 20 ct.;
van Overveen naar de Groote Markt 15 ct.
Men kon nu al 12 maal op en neer; maar na
tienen kon men niet meer van Bloemendaal af
of men moest loopen langs Kleverlaan of Zijlweg.
Bij den gewijzigden dienst der Tram-Omnibus
maatschappij van 1 October 1888, correspon
deerden alle bussen op de treinen, de laatste b.v.
op den trein van 10.18. Van het station Haarlem
vertrok de eerste omnibus om 9.14, de laatste en
15de om 10.30.
Het tarief per tram, omnibus of brik was van
Bloemendaal tot Haarlem 15 cent, tot Overveen
10 cent. Met gewone omnibussen was het tarief
Bloemendaal-Overveen 5 cent, Bloemendaal- Haar
lem 10 ct. en omgekeerd.
Wederom verklaarde de directie 29 September
1888 zich niet aansprakelijk voor schade door on
verhoopte vertraging van den dienst. 5 November
1888 werd bericht, dat de dienst gedurende den
winter zooveel mogelijk door tram-omnibus zal
worden voortgezet. Tarief 5 en 10 ct.
8 April 1890 werd een jaarlijksche, maar toch
belangrijke vergadering van deze tram-omnibus-
onderneming aangekondigd. Deze vergadering van
aandeelhouders zou op Maandag 21 April des
avonds te 8 uur in het lokaal Lindeman plaats
hebben. Agenda: Verslag en rekening over het
afgeloopen jaar. Balans, winst- en verliesrekening
voor aandeelhouders ten kantore, van Notaris
Ter Hoffsteede ter inzage. Onderteekend: de
Directie A. Koolhoven.
26 Mei 1890 worden er al 28 bussen aange
kondigd, correspondeerende op de treinen. Retour-
biljetten Bloemendaal-Haarlem zijn er dan ook,
behalve op zon- en feestdagen. Abonnements
boekjes met 10 coupons kostten toen f 1.50.
Iets nieuws komt er met 1 November. Men wilde
de lijn verlengen. Dezelfde dienst zou dan op 8
November 1890 een dienst openen Bloemendaal-
Station Santpoort vice-versa.
Zoodoende kregen dus de bewoners van Noorde
lijk Bloemendaal verbinding met Station Haarlem.
De dienst zou voorloopig gereden worden met een
z.g. brik-omnibus met 10 beschikbare plaatsen.
OVERVEEN
Beleefd aanbevelend M. VAN GESTEL
Slee-model, geheel compleet
1 jaar garantie f 15.
Frans Halsstraat 28 Haailem
Onze oproep, in het nummer van Vrijdag j.l. tot onze lezers gedaan
om aller medewerking voor het regelmatig verschijnen van ons
blad, is niet onbeantwoord gebleven.
Spontane reacties kwamen reeds denzelfden Vrijdag in onze brieven
bus. Wij gelooven echter, dat velen, die zich voorgenomen hadden
het biljet in te vullen, dit door allerlei beslommeringen tot nu toe
hebben verzuimd.
Geeft U zich op als abonné tegen het luttele bedrag van vier cent
per week (vijftig cent per 3 maanden, of één gulden per half jaar),
bijv. met gebruikmaking van onderstaand formulier, in te zenden
aan ons bureau Korte Kleverlaan 64 te Bloemendaal.
Ondergeteekende --
wonende
verklaart zich bereid een vergoeding van
vijftig cent pei^3 maanden
een gulden per half |aar
te betalen teneinde daarvoor wekelijks „Het Bloemendaalsch Week
blad" (eventueel neven-editie „Het KleverpaiiH te ontvangen.
Onderteekening:
doorhalen wat niet het geval is
Tel. 14393 - Bakenessergracht 27 Haarlem
Vleesch, groente, aardappelen r 0,90
Idem met soep of toespijs f 1,05
Idem met soep en toespijs f 1,20
(Omzetbelasting en bezorgloon Inbegrepen)
Dagelijks keuze uit minstens 3 menu's
Alleen le kwaliteiten en roomboter.
Enkele reis was 10 ct. en retou r 15 ct. De directie
hield zich het recht voor om bij zwaren sneeuw
val eenige ritten te laten vervallen en stelde zich
als eerder niet aansprakelijk voor schade, die
uit onverhoopte vertraging van den dienst kon
ontstaan. Gefloreerd scheen de nieuwe onder
neming niet te hebben.
We lezen althans 29 December, dat de dienst
tussehen Bloemendaal en Station Santpoort 4
Januari 1891 werd gestaakt.
G. J. BETTINK.
Drogerijen
Chemicaliën
Verbandstoffen
Verbindingsw. 16, Tel. 24113
„DE GOUDEN REAEL"
door Jan Mens. Uitg. Mij. „Kosmos'».
Ingen. f 3.Geb. f 3.75.
Nadat Jan Mens het vorig jaar met zijn roman
„Mensen zonder geld" den KosmosEerstelin
gen Prijs van duizend gulden behaalde en daar
mede als werkloos meubelmaker plotseling uit
de duisternis der onbekendheid te voorschijn
trad als een schrijver van groot formaat, zagen
van dit werk niet minder dan vier drukken het
licht. Getuigde dit boek van zijn schitteren^
schrijvers-talent, zijn nieuwe roman doet dit niet
minder. Het was het typische volksleven van
het Bickers- en het Realeneiland, het Amster
dam van den schilder Brutner, dat hem ditmaal
inspireerde. Daar, op den Zandhoek hield Griet
Manshande, dolle Griet, vijftig jaar geleden de
drukbezochte herberg „De gouden Reael", waar
cosmopolitisch varensvolk, naast de stoer»
kerels van het eiland, bootwerkers en fabrieks
arbeiders, genoten van de felbegeerde, onver
sneden Hulstkamp, de drank, die tijd en eeuwig
heid tezaam doet smelten, zoo er geen donker
ontwaken op volgde. Die bijnaam „dolle Griet-
kreeg ze jaren geleden bij het traditioneele be
zoek van de Koninklijke familie aan het Oranja-
boompje op den Zandhoek, toen ze, losbrekend
uit de saamgestroomde menigte, in haar jeug
dige overmoed de glanzende calèche binnenwip
te en het teere Koningskind een paar stevige
zoenen op de bleeke wangen drukte. Impulsief
en doortastend was ze ook geweest voor Harm
Manshande, die op haar vaders werf „d'Risicn"
in de Viermindenstraat als knecht werkte en
wien ze in het schaftuur stiekum een extra
lepeltje suiker in zijn kom koffie deed. Want
vader was zuinig op het gierige af. Hij spaarde
en potte voor zijn eenige dochter en hij had er
geen flauw vermoeden van, dat die stille Harm,
die werkpees van een jongen, die zoo rustig
zijn werk deed, zijn suiker én het zoet van
Griets lippen proefde. Griet was achttien, Harm
even in de twintig, toen dominee Telders in de
sombere Eilandskerk hun huwelijk inzegende en
waar door hem ook kort daarna hun Jane, hun
mooi dochtertje, gedoopt werd. Kort duurde hun
huwelijksgeluk: een paar maanden later trof een
omkieperende lier Harm en met verbrijzeld»
schedel brachten ze hem naar het Binnengast
huis. Acht jaar was Griet weduwe; toen stierf
vader. De scheepswerf kwam onder den hamer
en van den opbrengst kocht Griet het huis „De
Gouden Reael" op den Zandhoek, waarin z*
haar zaak opende. Zestien jaar heeft ze die met
succes gedreven; de kroeg floreerde, want Griet
is een prompt wijf volgens het algemeen gevoe
len van de klanten en Jane, daar zijn alle
buurvrouwen het over eens is een knappe
meid geworden. Op beider levensgedrag valt
niets aan te merken; beiden gaan ze Zondags
trouw ter kerke. Als het verhaal zoo ver ge
komen is, Iaat de schrijver een jonge man „De
Gouden Reael" binnenstappen. Hij is zoo juist
uit den Helder aangekomen en wil zich als bil
jartmaker en ivoordraaier in Amsterdam ves
tigen. Dank zij Griets praktische hulp slaagt hij
daarin wonderwel. Zijn zaak bloeit, doch tege
lijkertijd ontbloeit er in de harten van moeder
en dochter een stille liefde voor den flink»*
knaap, wiens leeftijd tussehen die van hun
beiden inligt. Talentvol ontwikkelt Jan Mens de
ontwikkeling van de zielkundige botsing der
beide rivalen en bereikt daarmede het hoogte
punt van dit boeiend, volstrekt niet naargeestig
boek, dat den lezer van de eerste tot de laatste
bladzijde in spanning gevangen houdt.
B.
Woninginrichting, Behangers en Stoffeerders
Koediefslaan, hoek Heerenweg, HEEMSTEDE
TELEFOON 28185
OPGERICHT ANNO 1848
7 mi
