DRUKKERIJ MELIS
«VORSTENLANDEN..
Land- en Volkenkunde
Nederlandsche Unie
Vrijdag 18 October 1940
3
Tentoonstelling
van Russische Ikonen
Bloemendaalsche
Reddingsbrigade.
Mr. J. Linthorst Homan
spreekt te Haarlem.
INGEZONDEN
Unieke verzameling oud-religieuse kunst
Onze plaatsgenoot, de heer L. J, M. Bouvy te
Overveen, heeft de goede gedachte gehad, zijn
leldzame- en kostbare verzameling van oude
Russische ikonen, welke te Amsterdam in „De
Amstelkring" geëxposeerd werd en aldaar ruim
dertienduizend bezoekers trok, thans ook in
Haarlem ten toon te stellen. Deze tentoonstel
ling, ingericht door den conservator van „De
Amstelkring", den heer G. W. H. Baard, werd
j.l. Maandag 14 dezer in de R.K. Openbare
Leeszaal en Bibliotheek, Nieuwe Gracht no. 70,
Haarlem, geopend. Zij blijft gedurende een
maand dagelijks van 105 uur toegankelijk en
is ook 's Zondags geopend van 1.30-? uur. De col
lectie omvat meer dan zestig exemplaren van
een oud-religieusche kunst, die door het publiek
in Nederland slechts hoogstzelden bezichtigd
kan worden; dit laatste verklaart voor een deel
de buitengewoon groote belangstelling, die ze in
Amsterdam ondervond. In Rusland en in de
geheele Grieksche kerk verstaat men onder iko
nen: geschilderde afbeeldingen van Christus en
Zijn Moeder, van heiligen, apostelen, engelen,
metropolieten, profeten en patriarchen. De
naam ikoon beteekent dan ook eenvoudig: beeld.
Ze werden oorspronkelijk geschilderd op hout,
dat met asbestpoeder bestrooid en vervolgens
geplamuurd werd, waarna dan de verf (som
tijds vermengd met goudpoeder) werd opge
bracht. Nu is het karakteristieke van ikonen,
dat de afgebeelde figuren gewoonlijk zijn ge
tooid met versierselen van gedreven zilver of
koper, zooals b.v. stralenkransen, of halssnoe
ren van goud met blauw email, hailf-edel-
gesteente en dergelijke materialen. Zeer vaak
zijn ze ook voorzien van een wegneembare,
kunstig gedreven zilveren plaat, die uitsparin
gen heeft ter plaatse van het gelaat en de han
den, zoodat alleen die lichaamsdeelen zichtbaar
blijven. Een andermaal werd de hoofdfiguur
aangebracht op een turquoisen of gouden ach
tergrond. Wie deze eerbiedwaardige en tegelijk
bizarre schilderstukken maakten, weet nien
niet. Hun namen werden nimmer aan het na
geslacht prijs gegeven, wijl hun werk geschiedde
ter eere Gods. Het waren kunstzinnige monni
ken, die onder het zingen van vrome liederen
in een der 6600 kloosters, welke Rusland telde,
hun meer of minder artistieke geloofsijver be
lichaamden. Voor den Rus vormt een ikoon
den grootsten schat zijns levens; ze is voor
hem een onfeilbare mascotta; hij kust haar
bij zijn thuiskomst nog vóór hij zijn vrouw kust;
bij geen trouw-, doop- of begrafenisstoet mag
ze ontbreken en vaak vergezelt ze hem op zijn
reizen. Deze cultus der ikonen-vereering heeft
ook haar beproevingen gekend, haar beelden
storm, haar honderdjarige beoorloging en nog
heden ten dage viert het Russische volk jaar
lijks op feestelijke wijze de herdenking van de
onafhankelijkheid der ikonen.
Voor een volk, dat 86 pet. analphabeten telt,
spreken ikonen wel zeer sterk tot de verbeel
ding; ze vormen voor hem een aanschouwelijk
bijbelsonderwijs; ze leeren hem b.v. hoe het
kruis des Heeren stond op het graf van Adam
en wel ter plaatse waar zich diens schedel be
vindt; ze beelden hem bevattelijk uit, dat
Christus bij Zijn dood, ook duizenden redde,
die onder de aarde waren, dat de redding ook
„ondergrondsch" was. Nog zijn eenige voor
stellingen dezer oude ikonen onverklaarbaar
gebleven; wat is, om iets te noemen, de betee-
kenis der kettingen aan het kruis?
Wat leeren ons de inscripties op de voorstel
lingen van Maria-boodschap, in die oud-Rus
sische letters, welken nog nimmer ontcijferd
werden?
Men weet het niet. Maar reeds zijn de iko
nen, hoewel ze pas kort geleden tot ons kwa
men, het onderwerp van veler studie. Immers,
eerst na de revolutie, die het Czarisme ver
nietigde, deden ze hun intrede in. het Westen,
voornamelijk in Parijs, waar ze aanvankelijk
onopgemerkt bleven, doch spoedig tegen hooge
prijzen van de hand gingen. Wel heel eigen
aardig is deze zwerftocht der ikonen, die in
werkelijkheid geen Russische, doch Bysantijn-
sche oorsprong hadden, die uit Bysantium naar
Rusland waren Overgewaaid. Men heeft hen
thans wetenschappelijk in verschillende groe
pen verdeeld en zoo kan men hier op deze ten
toonstelling kennis maken met produkten uit de
Noorsche School 15e eeuw, uit de School van
Novgarod laat 16e eeuw, uit de School Moscou
begin 17e eeuw, uit de Academische School 18e
eeuw en diverse andere scholen meer.
Vele ikonen zijn kinderlijk naïef geschilderd,
anderen daarentegen munten uit door zeldzame
schoonheid. Tot die laatsten behoort o.a. „Het
hoofd van Johannes de Dooper", toegeschreven
aan den vermaarden schilder Borovicosky, uit
de coll Prince d'Oldenbourg en dat afkomstig
is uit de kapel van 't Winterpaleis (18e eeuw).
Opmerkelijk is zeker ook de voorstelling van
Maria en het Kind Jezus, gezet tegen een
gouden achtergrond en met zilver geornamen
teerd (18e eeuw), omdat dit kind, blijkens zijn
misvormd knietje een t.b.c.-lijdsr is! Merk
waardig is ook de geschiedenis van een Griek
sche ikoon uit de 13e eeuw, die door een koop
man van het eiland Creta of Candia, bij zijn
vlucht voor de naderende Turken, als een van
zijn kostbaarste schatten naar 't Westen werd
meegevoerd. Welnu, naar deze ikoon is de
algemeen bekende voorstelling in schilderij of
afbeelding vervaardigd, die de naam draagt
van „Onze lieve Vrouwe van Bijstand". Niet
minder opmerkelijk is ook het feit, dat juist
deze „Madonna" voorkomt in het wapenschild
van den Bisschop van Haarlem, mgr. J. P. Hui-
bers, zooals dit door den kunstschilder H. Bij
voet volgens de door den Bisschop gekozen
symbolen, geteekend werd. Bezoekers van deze
tentoonstelling mogen niet verzuimen het album
te bewonderen van de Priory „Amay a/d. Maas"
(België), waar een nieuwe ikonenkunst opbloeit.
B.
blDe Bloemendaalsche Reddingsbrigade
hield onder voorzitterschap van Dr. W. D. van
Oldenborgh, haar belangrijke najaarsledenver
gadering in hotel Roozendaal te Overveen.
In een ernstige openingsrede wees de voorzit
ter op de zoo geheel andere omstandigheden,
waaronder thans deze bijeenkomst gehouden
moet worden. De groote gebeurtenissen des tijds
hebben niet nagelaten hun stempel te drukken
ook on deze vereen. Zij mogen echter bij alle
leden onveranderd hebben doen blijven het be
sef, dat zij de vrijwillig op zich genomen plich
ten als voorheen in nauwe samenwerking zul
len blijven nakomen.
Vervolgens wijdde de voorzitter eenige ge
voelvolle woorden aan de nagedachtenis van
mevrouw Meijerink, die in leven op zoo voor
beeldige wijze haar man heeft geschraagd en
gesteund in de vervulling van de taak, welke
hem zoo na aan het hart ligt, het bestrijden van
den verdrinkingsdood in ons waterrijk land.
De behandeling der agendapunten had een
zeer vlot verloop. Tot leden der kascommissie
voor het boekjaar 1940 werden benoemd de hee
ren Smalhout (voorzitter), Dixon en B. J. Kuyl.
die zich bereid verklaarden deze benoeming te
aanvaarden.
Het volgen van cursussen in EHBO en het
bijwonen der zwemoefeningen in Stoop's Bad is
voor een reddingsbrigade, en thans meer dan
ooit, van zoo overwegend belang, dat hierin, on
danks de bemoeilijkende omstandigheden, geen
verslapping geduld mag worden. De EHBO-
cursus, die steeds onder persoonlijke leiding
staat van dr. van Oldenborgh, zal wegens de
verduisteringsmaatregelen niet meer in het Ken-
nemer Lyceum gegeven kunnen worden. Voor
dit doel is echter welwillend het gymnastieklo
kaal in het Politiebureau te Overveen ter be
schikking der brigade gesteld. De lessen, welke*
zullen worden gegeven op de Woensdagavonden,
beginnen om half acht des avonds, ingaande
Woensdagavond 23 October a.s. Men verwarre
dezen cursus^ niet met dien van den luchtbe
schermingsdienst, waaromtrent nadere mede-
deelingen gedaan zullen worden.
De zwemoefeningen in Stoop's Bad zijn reeds
Maandag 14 October begonnen. De brigade ver
wacht een flinke opkomst harer leden, vooral
nu besloten is de EHBO-ers vijftien cent per
bad te laten betalen, terwijl voor de vervulling
der overige, door Stoop's Bad billijk gestelde
voorwaarden de brigadekas zal zorgdragen.
Daar het de bedoeling is weer een aantal leden
voor een der diploma's (a, b en c) van den Ne-
derlandschen bond tot het redden van dren
kelingen op te leiden, wordt aan alle leden die
hiervoor in aanmerking wenschen te lSSmen,
verzocht aan het secretariaat op te geven voor
welk diploma zij wenschen op te gaan. Als in
structeurs werden reeds aangewezen de heeren
Dixon en van Donkelaar. Het zwemuur is des
Maandagsavonds van acht tot negen uur. Men
zal reeds om kwart voor acht in de kleedver
trekken worden toegelaten, voorzoover deze dan
al vrij zijn. Daar het hier geen gesloten ver-
eenigingsuur betreft, kunnen de EHBO-ers ook
niet-leden op dit zwemuur verwachten.
Aan mej. H. Kans, en de heeren J. Huyboom
en J. van der Pol werd op deze vergadering uit
gereikt het op 31 Augustus j.l. behaalde kust
wachtdiploma van bovengenoemden bond. De
voorzitter feliciteerde hen van harte met het
behaalde succes.
Daar het de Bloemendaalsche reddingsbrigade
bekend was dat de zusterbrigaden te Rotterdam
en Schiedam in de oorlogsdagen aan leden en
aan materiaal zeer zware offers hebben gebracht,
werd voorgesteld aan beide brigades een be
drag van f 7.50 te schenken, met welk voorstel
de vergadering met hartelijk applaus instemde.
Zandvoortschelaan 170, Heemstede Aerdenhout
Telefoon 27908
Voor Privé en Bedrijf
Vult Uw drukwerk tijdig aan. Het is
Uw belang!
EEN MOOIE MIDDAG.
blZooals men weet, zijn in het Doops
gezinde Weeshuis aan den Kleine Houtweg te
Haarlem de gezinnen ondergebracht, die door
de jongste bomaanvallen van have en goed zijn
beroofd. Door de goede zorgen van de direc
trice, mevrouw Ploegsma, werd verleden Zon
dag aan deze zwaar beproefde landgenooten
een prettigen middag bereid. Mevrouw Blom
berg.Zeeman vergastte de vele aanwezigen op
een tweetal beschaafde en op haar eigen bevat
telijke wijze voorgedragen vertellingen, die met
hartelijke bijval werden beloond. Zij werden
afgewisseld door het zingen van Nederlandsche
liederen door onze plaatsgenoote mevrouw A.
PopmaTymstra, aan den vleugel begeleid door
den heer Jos. Möllmanns, eveneens te Bloemen -
daal. Ten gehoore werden gebracht liederen
van Cath. van Rennes en van Zagwijn en wij,
die het genoegen hadden dezen middag bij te
wonen, weten niet wat meer 'te waardeeren:
de keuze van deze echt Hollandsche zangstuk
jes of de voortreffelijke voordracht er van.
Was het de zeldzaam schoone Herfstmiddag,
die het Zonnelied van Caht. van Rennes zoo
warm deed klinken? De heer Möllmanns droeg
zoowel door zijn muzikale begeleiding als door
zijn improvisaties niet weinig bij tot het sla
gen van dezen mooien Zondagmiddag.
BLOEMENDAALSCHEWEG 43 - TELEF. 22341
BLOEMENDAAL
Wie onze kwaliteit en sorteering in inlandsche en
Import Sigaren, Sigaretten en Tabak kent, zoekt
niet meer, VOS van ouds OUWEJAN
De Dajaks van Borneo zijn volgens veler mee
ning wreed, bloeddorstig, valsch, enz. omdat
zij indertijd als zooveel andere volken koppen
snelden. Die meening is geheel onjuist! De men-
schen zijn goedaardig! Het koppensnellen was
noodig, meenden ze, om ziekten, misgewas, hon
gersnood, kinderloosheid enz. te voorkomen.
H. F. TILLEMA
(namens het Kol. Instituut, Amsterdam)
VOOR DE LANGE AVONDEN
Een boek uit de Bibliotheek van
H. H. LANKAMP
KRUISWEG 19 HAARLEM
Telefoon 13287 (bij het station)
In het kader van de ledenbijeenkomsten der
Nederlandsche Unie, welke in deze weken over
al in het land worden gehouden, heeft Mr. Lint-
horst-Homan Donderdagavond in twee groote
vergaderingen in het Concertgebouw te Haar
lem enkele duizenden leden uit die omgeving
voorgelicht.
Hij wees er daarbij op, dat de medewerking
van alle leden noodzakelijk is om de Unie, welke
thans de grootste politieke beweging is, welke
ooit in Nederland heeft bestaan, niet tot een
log lichaam te doen worden, doch tot een groote
kern in het Nederlandsche volk, welke doel
bewust volksvernieuwing nastreeft.
Al bewijst vooral de reusachtige toeloop van
arbeiders en boeren juist in de laatste weken
den kloeken wil tot verbetering der bestaande
volksfouten, er zijn toch helaas velen in de
-Unie binnengekomen, die blijkbaar niet iets
positiefs, doch louter afweer verlangen. Deze
menschen behooren de Unie ten spoedigste weer
te verlaten; slechts wie de arbeidsgemeenschap
wil, zooals de Unie die voorstaat, behoort in
hare gelederen thuis.
De groote gedachte, dat dit alles zal-dienen
om een maatschappij zonder klassetegenstellin
gen te bouwen, vindt overal weerklank. Men
gaat beseffen, dat de gemeenschappelijke ar
beid zoo zal moeten zijn gericht, dat niet meer
het economische het sociale terughoudt of te-
terugdringt. Het gaat om gezamenlijken arbeid
door en voor allen, opdat het Nederlandsche
volk in het komende Europa naast Duitschland
zijn taak verovere en vervulle, doordrongen van
zijn eigen waarden en zich bewust van zijn roe
ping de poort te zijn tusschen een sterk Euro-
peesch blok en de wereldzeeën, en overtuigd
van zijne kundigheden ook in Nederland-overzee.
Opvallend is, hoe op sociaal-economisch ter
rein in alle groepen en bewegingen, met een
kleine uitzondering in liberale kringen, de ge
dachte der organische of corperatieverordening
veld won, zóó sterk, dat deze reeds voor toepas
sing rijp kan worden geacht. Wel bestaat er nog
verschil van meenng over de vraag, hoever
deze corporatieve werkwijze ook op ander ter
rein, met name in het staatkundige, moet wor
den doorgevoerd. De Unie wil ver gaan, doch
zij acht een deel der staatstaak niet voor cor
poratief werk geschikt.
De binnenlandsche politieke situatie wordt
beheerscht door de moeilijkheid, dat de NSB,
sprekende over machtsovername en alle anderen
intimideerende, alle anderen van zich heeft ver
vreemd, wat bij ons volk en dus ook bij de
Unie, scherpe reacties wekte. De eenige weg tot
overwinning van de daardoor ontstane moeilijk
heden is, dat ieder, ook de NSB zelf, streeft naar
betere verhoudingen. De Unie met haren gewel
digen aanhang heeft door haar voorstel over
een Raad van Advies een belangrijke stap ge
daan.
Doch hoe dit ook verder loope, de Unie wil
voortgaan met haar streven naar een betere
maatschappij en naar betere staatkundige toe
standen. Ook zij maakte fouten en hier en daar
is zij nog in haar kinderziekten. Zij ziet zich
zelf niet als doel, doch als middel om het Ne
derlandsche volk zijn nieuwe taak te doen vin
den met handhaving van de Nederlandsche
volkswaarden en gedragen op een hecht Chris
telijk fundament. Zij heeft in ruim twee maan
den reeds zeer velen in ons volk tot elkaar ge
bracht, doch de leden zelf moeten zorgdragen,
dat daaruit ook waarlijk en snel de nieuwe
volksgemeenschap kan groeien. Wie aarzelt,
trede terug!
GEGEVENS JACHT, SCHADELIJK GEDIERTE
EN NIET BESCHERMDE VOGELS
blAan houders van jachtakten enz. is door
het hoofd van de plaatselijke politie verzocht,
in afwachting van een nader vast te stellen
regeling te rekenen van 15 Augustus j.l. af, aan-
teekening te willen houden van het aantal door
hen bemachtigd wild, schadelijk gedierte en
niet beschermde vogels in den zin der Vogel-
wet 1936.
Verder zullen gespecificeerd zijn aan te tee
kenen de verschillende gelden, welke in verband
met het bemachtigen van wild, schadelijk ge
dierte en schadelijke vogels zijn uitgegeven,
een en ander volgens de nader verstrekte gege
vens en formulieren.
Het hoofd van de plaatselijke politie vestigt
er thans de aandacht op, dat deze formulieren
niet aan hem teruggezonden moeten worden,
doch in het bezit van de geadresseerden moeten
blijven; deze zijn verplicht de formulieren
regelmatig bij te werken.
Meerdere exemplaren van de betrokken lijs
ten zijn zoo noodig te verkrijgen op het politie
bureau te Overveen, en niet ter gemeente
secretarie.
o
NED. NATUURHISTORISCHE VEREEN.
Afd. Haarlem en Omstreken
blBovengenoemde afdeeling heeft de na
volgende excursies op haar programma staan:
Zaterdag 19 October: Paddestoelen-excursie
o.l.v. den heer G. L. v. Eyndhoven. Samenko
men 14.30 uur Molentje Groenendaal (Heem
stede) Tramhalte Valkenburgerplein.
Zondag 20 October: Excursie naar Aalsmeer.
Bezoek aan potplantenkweekerij, anjerbedrijf en
orchideeënkweekerij. Na het koffiedrinken
(brood eten in de 3 kolommen) bezoek aan
Proefschooltuin. Vertrek bus (Maarse Kroon)
uit Haarlem Lorentzplein 8.05 uur. Terug uit
Aalsmeer 15.15 (desgewenscht 17.15), Retour
bus f 0.62.
Zondag 27 October: Ochtendwandeling door
de A. W. duinen o.l.v. den heer W. van Dijk.
Samenkomen: 9.30 uur ingang van de Amsterd.
Waterleiding, aan den Vogelenzangschew. Terug
pl.m. 12.30 uur. Houders van wandelkaarten
wordt verzocht deze mede te brengen.
o
AANWIJZINGEN TEN BEHOEVE VAN DE
ZELFBEHEERSCHING.
blEr is thans een nieuwe uitgave versche
nen van de Rijks-Inspectie voor de Luchtbe
scherming, betreffende voorbeelden van licht-
afscherming, ter voorkoming van lichtuitstra-
ling uit gebouwen.
Deze uitgave bevat naast een korten toe
lichtenden tekst, een 20-tal duidelijke afbeel
dingen van de verschillende manieren, waarop
eenvoudige lichtsluizen kunnen worden aan
gebracht in woonhuizen, openbare gebouwen,
winkels etc.; daarnaast vindt men eenvoudige
voorbeelden van middelen ter voorkoming van
lichtuitstraling door ramen, plafonds en boven
lichten.
De Nederlandsche Vereeniging van Lucht'
bescherming, afdeeling Bloemendaal-Overveen,
heeft een aantal van deze boekjes laten komen
en ter beschikking van haar leden gesteld. De
leden die hierin belangstellen en zoo'n werkje
gratis willen ontvangen, kunnen het afhalen
ten huize van J. H. Dicks, Bloemendaalscheweg
327; Ir. M. J, Schoen, Zuider Stationsweg 2;
G. J. Brussen, Joan Mauritsplein 14 en verder
bij de U bekende blokleiders, resp. assistent-
blokleiders.
Niet-leden kunnen het werkje ook afhalen
tegen betaling van 5 cent per exemplaar. Het
is alleszins de moeite waard het werkje te be
zitten.
ZIJT GIJ REEDS LID
van de Chr. Jongemannenvereeniging „Bloe-
mendaal" of de Bloemendaalsche Jongensclub?
De winter staat voor de deur en het is daar
om, dat de CJMV en de BJC zich tot de niet-
leden wenden om de aandacht te vragen voor
haar werk.
De CJMV en de BJC hebben ten doel de be
vordering van het geestelijk, maatschappelijk en
lichamelijk welzijn van jongemannen en jon
gens. De leeftijd van de leden der BJC is van
12 tot en met 16 jaar, die van de CJMV 17 jaar
en ouder. Het is prettig en goed om als jonge
ren ééns per week samen te komen en te spre
ken over geestelijke onderwerpen en dingen
van allerlei anderen aard. Wij houden Bijbel
inleidingen, lezingen, conversatieavonden, im
provisatie. en voordrachtavonden, kortom het
programma is zeer afwisselend. Dit programma
wordt elke maand opgenomen in ons eigen club
blad „Hallo". Dit clubblad verschijnt om de
veertien dagen en de leden kunnen er zelf stuk
jes in schrijven. Ook een puzzlehoekje ontbreekt
er niet in. Maar wat praat ik nog. Komt U a.s.
Zaterdagavond eens kijken in het jeugdhuis aan
de Donkerelaan. De BJC vergadert van 78.30,
de CJMV van 7.309.30 uur. U zult er geen
spijt van hebben.
Secretariaat BJC: Zomerzorgerlaan 5, Blte-
mendaal; Secretariaat CJMV: Ramplaan 78,
Overveen.
AGENDA
Stadsschouwburg:
Zondag 20 October 2.15 uur: Charlotte Kohier
in „Filomeentje".
Zondag 20 October 7 uur: N.V. „Het Neder-
landsch Tooneel": „Ik ben Zeventien Jaar".
Maandag 21 October 8 uur: Ontspannings
avond Duitsche militairen.
