Van de oorspronkelijke parkaanleg van Velserhooft was het vroegere
bos Terras een overblijfsel. Omstreeks 1917 werd het prachtige beu
kenbos, gelegen binnen de toen nog bestaande "dijken", geheel ge
rooid. Maar nog lang daarna waren er restanten, onder andere in de
vorm van wat de dorpsjeugd "de hoge berg" noemde De Terrasweg
is aangelegd vanaf de tegenwoordige Hoofdstraat, nadat een open
ruimte was ontstaan doordat omstreeks 1911 het grote pand, tegen
over de toenmalige pastorie, was afgebrand. In dat pand, dat toen
door slager Köhler bewoond werd, was in de achttiende eeuw de beken
de herberg De Valck gevestigd geweest. De Terrasweg liep vandaar
naar de tegenwoordige Kerkweg en werd later doorgetrokken naar de
toen aangelegde Burgemeester Enschedéweg. Direct achter de huizen
van de Kerkweg, die voor het overige begrensd werd door bouw- of
weiland, begon het bos Terras.
Jagtlust heette een lang verdwenen buitenplaats, vroeger blekerij
onder aan de duinen achter Brederode gelegen. Nog altijd is er de
rechte oprijlaan te zien, die nog niet zo heel lang geleden was af
gesloten door een groen geverfd houten hek (met klaphekje), waarop
in witte letters "Jagtlust" stond. Op de kaart in "Het Zegenpralent
Kennemer1antstaat dit landgoed nog als Hoog Zichtenberg vermeld.
Het moet aanvankelijk een buitenverblijf zijn geweest, werd daarna
blekerij en diende vervolgens opnieuw tot buitenverblijf van de
eigenaarHet bijbehorende terrein is reeds vele jaren eigendom
van de provincie en behoort bij het Provinciaal Ziekenhuis.
Dit geldt ook voor het complex Middenduinwaarnaar de Middenduiner
weg, di"e in de dorpskern van Santpoort begint, is genoemd.
Huis ten Bil(d)t, dat later Thorns heetteis - als andere buitens -
in de vorige eeuw gesloopt. Lange tijd heeft nog een van de bij
gebouwen tot woning gediend aan een familie Van de Lijn. Bij Thorn
behoorde ook wat men als de Zeven Ruggetjes placht aan te duiden:
een aantal evenwijdig liggende dammetjes in het weiland; misschien
een overblijfsel van een kwekerij? Het Huis ten Bilt was "ten Noor
den van de Zandpoort aan den straatweg gelegen" (Lutgers) d.w.z.
iets ten zuiden van Roos en Beek aan de toenmalige Heereweg, nu
Rijksstraatweg
Huis te Spijk stond, als veel andere boerderij-buitenverblijven in
de achttiende eeuw, in de Velserbroek. Van het geheel is nog over
een tweetal stenen pilaren van het toegangshek en er zijn sporen
van de omringende slotgracht" en tuinaanleg. Dit alles staat op
de Monumentenlijst. De Huis te Spijkweg is niet de weg die er recht
op aanloopt: dat is de HofgeesterwegMen kan de Huis te Spijkweg
bereiken langs de weg die van de Slaperdijk naar de Hofgeest loopt,
evenwijdig aan de Rijksweg.
26
De Huis te Wissenlaan herinnert aan het Huis te Wissen dat, naar
de wapenspreuk van de familie waaraan het zijn naam ontleende
(Kies van Wissen)beter bekend was onder de naam Auspiciis et
Tel is. Het stond aan wat nu de Biezenweg heet. De overgebleven
oprijlaan leidt nu naar een op de fundamenten opgetrokken witte
boerderij
De Kieftendellaan en de Molenveltlaan danken hun namen aan vlakten
in het duingebied. De Kieftendel en het Molenvelt liggen in Duin en
Kruidberg. De namen zijn te vinden op de kaart (van 1730) in "Het
Zegenpralent Kennemerlant"evenals een aantal andere typische na
men voor duinvlakten: Biesveldeke, Het Soerzop, Pettevelt, Nege-
maetsvelt, enz.
De Roos en Beeklaan is genoemd naar een buitenplaats Roos en Beek
aan de toenmalige Rijksstraatweg (vroeger Heereweg), ongeveer ter
plaatse waar nu de Hoofdstraat met de parallelweg van de Rijksweg
samenkomt. In het begin van deze eeuw was daar Kelting's Bijenpark
gevestigd, dat ook buiten ons land bekendheid genoot. Er vlakbij,
in een bocht van de straatweg, lag toen de bekende plaats Rosen-
stein, evenals Roos en Beek alleen nog maar een klank uit het ver
leden
De Papenburghlaan is genoemd naar het ook in "Het Zegenpralent Ken-
nemerlant" bezongen prachtige buitenverblijf Papenburgh, dat zich
uitstrekte langs de Hagelingerweg tussen de vroegere bocht tegen
over de Biezenweg en de later aangelegde J.T. Creraerlaan. Het wed
ijverde met Velserhooft in weelderige aanleg en genoot bekendheid
door de verzameling van Griekse en Romeinse oudheden. Deze was
bijeengebracht door de eigenaar, "den Edelen Achtbaren heere
Gerard van Papenbroek, out President Schepen der Stadt Amsterdam,
&c."
Tenslotte de ValckenhoeflaanHet huis Valckenhoef aan de Roos en
Beeklaan, waar destijds Maranatha was gevestigd, heeft onder zijn
huidige eigenaar een enorme inwendige restauratie ondergaan. Daar
door herinnert niets meer aan het door jarenlange verwaarlozing
onbeschrijflijk vervallen interieur. Ook aan de buitenzijde zijn
veranderingen aangebracht, maar het geheel is toch van oude foto's
herkenbaar als het huis Valckenhoef waar destijds de rentmeester
van Duin en Kruidberg woonde. Hierbij bedenke men dat de nu nog
aan de zijde van de Duin en Kruidbergerweg aanwezige duinstrook
zich toen uitstrekte tot aan de Hagelingerweg. In het midden daar
van liep de door een ijzeren hek afgesloten oprijlaan (grintweg)
naar het "huis". Deze duinstrook werd doorsneden door de spoor
baan, met de^jDrivé-halte Duin en Kruidberg, en oostelijker door
het Driehuizer Kerkpad. Dit liep in het verlengde van de Sant-