Van de oorspronkelijke parkaanleg van Velserhooft was het vroegere bos Terras een overblijfsel. Omstreeks 1917 werd het prachtige beu kenbos, gelegen binnen de toen nog bestaande "dijken", geheel ge rooid. Maar nog lang daarna waren er restanten, onder andere in de vorm van wat de dorpsjeugd "de hoge berg" noemde De Terrasweg is aangelegd vanaf de tegenwoordige Hoofdstraat, nadat een open ruimte was ontstaan doordat omstreeks 1911 het grote pand, tegen over de toenmalige pastorie, was afgebrand. In dat pand, dat toen door slager Köhler bewoond werd, was in de achttiende eeuw de beken de herberg De Valck gevestigd geweest. De Terrasweg liep vandaar naar de tegenwoordige Kerkweg en werd later doorgetrokken naar de toen aangelegde Burgemeester Enschedéweg. Direct achter de huizen van de Kerkweg, die voor het overige begrensd werd door bouw- of weiland, begon het bos Terras. Jagtlust heette een lang verdwenen buitenplaats, vroeger blekerij onder aan de duinen achter Brederode gelegen. Nog altijd is er de rechte oprijlaan te zien, die nog niet zo heel lang geleden was af gesloten door een groen geverfd houten hek (met klaphekje), waarop in witte letters "Jagtlust" stond. Op de kaart in "Het Zegenpralent Kennemer1antstaat dit landgoed nog als Hoog Zichtenberg vermeld. Het moet aanvankelijk een buitenverblijf zijn geweest, werd daarna blekerij en diende vervolgens opnieuw tot buitenverblijf van de eigenaarHet bijbehorende terrein is reeds vele jaren eigendom van de provincie en behoort bij het Provinciaal Ziekenhuis. Dit geldt ook voor het complex Middenduinwaarnaar de Middenduiner weg, di"e in de dorpskern van Santpoort begint, is genoemd. Huis ten Bil(d)t, dat later Thorns heetteis - als andere buitens - in de vorige eeuw gesloopt. Lange tijd heeft nog een van de bij gebouwen tot woning gediend aan een familie Van de Lijn. Bij Thorn behoorde ook wat men als de Zeven Ruggetjes placht aan te duiden: een aantal evenwijdig liggende dammetjes in het weiland; misschien een overblijfsel van een kwekerij? Het Huis ten Bilt was "ten Noor den van de Zandpoort aan den straatweg gelegen" (Lutgers) d.w.z. iets ten zuiden van Roos en Beek aan de toenmalige Heereweg, nu Rijksstraatweg Huis te Spijk stond, als veel andere boerderij-buitenverblijven in de achttiende eeuw, in de Velserbroek. Van het geheel is nog over een tweetal stenen pilaren van het toegangshek en er zijn sporen van de omringende slotgracht" en tuinaanleg. Dit alles staat op de Monumentenlijst. De Huis te Spijkweg is niet de weg die er recht op aanloopt: dat is de HofgeesterwegMen kan de Huis te Spijkweg bereiken langs de weg die van de Slaperdijk naar de Hofgeest loopt, evenwijdig aan de Rijksweg. 26 De Huis te Wissenlaan herinnert aan het Huis te Wissen dat, naar de wapenspreuk van de familie waaraan het zijn naam ontleende (Kies van Wissen)beter bekend was onder de naam Auspiciis et Tel is. Het stond aan wat nu de Biezenweg heet. De overgebleven oprijlaan leidt nu naar een op de fundamenten opgetrokken witte boerderij De Kieftendellaan en de Molenveltlaan danken hun namen aan vlakten in het duingebied. De Kieftendel en het Molenvelt liggen in Duin en Kruidberg. De namen zijn te vinden op de kaart (van 1730) in "Het Zegenpralent Kennemerlant"evenals een aantal andere typische na men voor duinvlakten: Biesveldeke, Het Soerzop, Pettevelt, Nege- maetsvelt, enz. De Roos en Beeklaan is genoemd naar een buitenplaats Roos en Beek aan de toenmalige Rijksstraatweg (vroeger Heereweg), ongeveer ter plaatse waar nu de Hoofdstraat met de parallelweg van de Rijksweg samenkomt. In het begin van deze eeuw was daar Kelting's Bijenpark gevestigd, dat ook buiten ons land bekendheid genoot. Er vlakbij, in een bocht van de straatweg, lag toen de bekende plaats Rosen- stein, evenals Roos en Beek alleen nog maar een klank uit het ver leden De Papenburghlaan is genoemd naar het ook in "Het Zegenpralent Ken- nemerlant" bezongen prachtige buitenverblijf Papenburgh, dat zich uitstrekte langs de Hagelingerweg tussen de vroegere bocht tegen over de Biezenweg en de later aangelegde J.T. Creraerlaan. Het wed ijverde met Velserhooft in weelderige aanleg en genoot bekendheid door de verzameling van Griekse en Romeinse oudheden. Deze was bijeengebracht door de eigenaar, "den Edelen Achtbaren heere Gerard van Papenbroek, out President Schepen der Stadt Amsterdam, &c." Tenslotte de ValckenhoeflaanHet huis Valckenhoef aan de Roos en Beeklaan, waar destijds Maranatha was gevestigd, heeft onder zijn huidige eigenaar een enorme inwendige restauratie ondergaan. Daar door herinnert niets meer aan het door jarenlange verwaarlozing onbeschrijflijk vervallen interieur. Ook aan de buitenzijde zijn veranderingen aangebracht, maar het geheel is toch van oude foto's herkenbaar als het huis Valckenhoef waar destijds de rentmeester van Duin en Kruidberg woonde. Hierbij bedenke men dat de nu nog aan de zijde van de Duin en Kruidbergerweg aanwezige duinstrook zich toen uitstrekte tot aan de Hagelingerweg. In het midden daar van liep de door een ijzeren hek afgesloten oprijlaan (grintweg) naar het "huis". Deze duinstrook werd doorsneden door de spoor baan, met de^jDrivé-halte Duin en Kruidberg, en oostelijker door het Driehuizer Kerkpad. Dit liep in het verlengde van de Sant-

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 1979 | | pagina 15