r
HOE ZAT DAT
ook al weer met de Terrasweg?
Enkele voorbeelden
uit onze inventarisatie
'De Stichting Santpoort maakt altijd zoveel bezwaren
tegen verbouwingen. Waarom?'
Woordenlijst
m
Een veel gehoorde kreet:
Vooral de laatste jaren zijn veel
mensen hun huizen gaan uit-
resp. verbouwen. Op zich is dat
natuurlijk geen enkel bezwaar.
Het is immers financieel aan
trekkelijker het eigen huis
ruimer te maken, dan een
ander, groter huis te zoeken
met alle kosten die daaraan
verbonden zijn. Waarom heeft
de Stichting Santpoort hier
tegen dan bezwaren gemaakt?
Wel, in onze doelstelling staat:
'bescherming tegen verstedelijking
of andere vormen van aantasting
van woon- en leefklimaat en
natuurschoon van Santpoort en
zijn omgeving'. Dat betekent, dat
wij vooral op onze hoede moeten
zijn voor ingrepen van de (gemeen
telijke) overheid, die ongewenste
veranderingen kunnen opleveren
voör het woon- en leefklimaat van
een woongebied, waarvoor een
bestemmingsplan bescherming
biedt, zonder dat de wettelijk voor
geschreven procedure van herzie
ning van dat - vaak verouderde -
bestemmingsplan wordt gevolgd.
Die ingrepen zijn vele malen voor
gekomen, n.l. in de vorm van:
1. toepassing van nog niet wette
lijk vastgestelde bouwvoorschrif
ten..
2. veel z.g. 'art. 19 R.O. proce
dures'
Natuurlijk is de Stichting niet tegen
het uitbouwen van een huis, mits
dit op een verantwoorde wijze
gebeurt. Maar wat is 'verant
woord'; de gemeente en de Stich
ting Santpoort verschillen hierover
nogal van mening!
De bestaande bestemmingsplan
nen van Santpoort zijn gemiddeld
bijna 20 jaar oud en betreffen,
behalve de agrarische gebieden, de
meeste woonwijken van na de
oorloginZuidenNoord. De bouw
voorschriften waken vooral over
de openheid - de z.g. verplichte
zijwaartse open ruimten-tussen de
huizen en blokken-van-huizen.
Die openheid is n.l. essentieel voor
de ruimtelijke opzet en is van groot
belang voor het evenwicht tussen
open landschap en dichte bebou
wing; dus ook voor het algemeen
leefmilieu. Uitbouwen en garages
plaatsen in de 'verplichte zijwaart
se open ruimte' was daarom dan
ook vrijwel niet toegestaan. Uit
bouwen op het achtererf was
beperkt mogelijk tot binnen het
bebouwingsvlak.
Om aan de vele wensen tot uitbouw
(vooral van keukens) tegemoet te
komen werd door Openbare Wer
ken, omstreeks '77 een ontwerp
voor nieuwe algemene bouwvoor
schriften opgesteld, bedoeld om in
alle nieuwe bestemmingsplannen
te worden opgenomen. Hiermee
zou de weg worden vrijgemaakt om
los te komen van de huidige strenge
regels.
Maar omdat deze sterk afwijkende
voorschriften wettelijk nog niet
van kracht waren - de daarvoor
nodige herziening van verouderde
bestemmingsplannen zou te veel
tijd en werk vergen - nam het
gemeentebestuur telkens zijn toe
vlucht tot (daarvoor niet geschre
ven) art. 19 procedures. Deze
nieuwe voorschriften geven o.i.
echter teveel mogelijkheden; ze
laten b.v. toe dat vanaf 6 meter
achter de voorgevellijn in de 'ver
plichte zijwaartse open ruimte'
praktisch het hele zijerf gelijk
vloers volgebouwd kan worden.
Ook de mogelijkheid tot uitbouw
op het achtererf is verruimd met
3 meter buiten het bebouwings
vlak. Maar de meeste verbouwers
geven, indien mogelijk, de voor
keur aan de uitbouw opzij boven de
uitbouw naar achter, tot behoud
van hun volledige achtertuin, hoe
groot die ook mag zijn. Bovendien
geeft de zijdelingse bebouwing en
afsluiting meer beschutting en
privacy aan de achtertuin. Sinds
1977 zijn er al vele verbouwingen
geweest - goede en slechte - en er
zullen er ongetwijfeld nog vele
volgen.
Opvallend is nu al het verschijnsel
van de grote kamer-uitbouwen in
de zijtuinen, als 'steenpuisten' aan
de zijgevels, vaak geflankeerd door
een nieuwe - brede - garage. De
soms overgebleven tussenruimte is
dan meestal ook nog volgebouwd
of afgesloten. Hier en daar wordt
het - dreigende - beeld van lint
bebouwing compleet waar 2 be
bouwde zij-erven aan elkaar
grenzen en wordt visueel duidelijk
wat daarmee verloren gaat. Ook de
schade aan de architectuur is vaak
niet gering. Er kwamen bij de
Stichting al enkele uitingen van
kritiek op deze ontwikkeling bin
nen. Hopelijk zal de gemeentedeze
kritiek ter harte nemen en de bouw
voorschriften herzien vóór de defi
nitieve inbouw in de a.s. nieuwe
bestemmingsplannen (Driehuis,
Santpoort Zd I, Velsen Zd). Wij
gaven als advies ter herziening:
a. Beperking van de breedte van
de zijwaartse uitbouwmogelijk
heid (b.v. tot l/5deeli.p.v. l/3deel
van de afstand zijgevel-terrein-
grens).
b. Voorrangverlening aan het ach
terwaarts uitbouwen, afhankelijk
van de situatie en de diepte van
het achterterrein.
c. Voorrangverlening aan het
plaatsen van garages op het achter
terrein, afhankelijk van de diepte
daarvan.
d. Beperking van uitbouw bij
gebouwen (woonhuizen) die qua
architectuur en/of cultuur-histo
risch van belang zijn.
Ons tweede punt van kritiek t.a.v.
bovengenoemde verbouwingen be
treft het gebruik (misbruik) van de
art. 19 procedure, waarbij elke keer
de bescherming die het bestem
mingsplan biedt, wordt aangetast.
Heeft de Stichting nu ineens geen
bezwaren meer?
Zodra wij kans zagen de gewraakte
bouwvoorschriften op zichzelf aan
te vallen, n.l. bij de inbouw daarvan
in het eerste nieuwe bestemmings
plan (Velsen Zd '79) zijn wij gestopt
met nieuwe bezwaar-procedures
tegen verbouwingen. De bouw
voorschriften van het plan Velsen
Zd zijn in ons bezwaarschrift uit
voerig bekritiseerd. Het bleef ech
ter niet bij kritiek alleen; ook een
alternatief voorstel werd door ons
geleverd.
Deze zaak is tot in de hoogste
instantie voortgezet, maar liep op
niets uit: de Raad van State consta
teerde dat er bij de aankondiging
van de ter visie-legging door de
gemeente Velsen een vormfout was
gemaakt!
De door Gedeputeerde Staten ver
leende goedkeuring van het be
stemmingsplan Velsen Zd werd
dan ook bij Koninklijk Besluit
vernietigd en onze gemeente zal
opnieuw moeten beginnen.
Wist u dat de Stichting
Santpoort haar werk doet
zonder enige vorm van
subsidie?
Heeft u suggesties, op- of
aanmerkingen voor een
volgende 'De Zandpoort'
laat u ons dat dan even
weten?
ie realiseert je pas wat
iets voor je betekent
als het er niet meer is
Nee, dit is geen fotoserie uit
Santpoort, maar er zijn zonder
diep te hoeven nadenken tal
loze gelijke situaties te noe
men. Elke keer wordt er een
klein beetje veranderd; het
valt nauwelijks op. Maar al die
kleine beetjes worden snel
een boel en voor je het weet
is er weer een deel van ons
mooie dorp onherstelbaar
verknoeid.
Tragisch, niet? Maar u kunt er
iets tegen doen als Santpoort
u lief is; zijn historie, natuur
schoon en karakteristieke
dorpssfeer zijn immers uniek.
Meldt u aan als deelnemer
(voor een jaar of voor het
leven); dan zullen wij samen
alles op alles kunnen zetten
om ons mooie dorp te be
schermen en te behouden!
Sedert 1971 zijn bezwaren van
omwonenden met de regelmaat
van de klok via brieven, be
zwaarschriften, AROB-proce
dure, enz. aan B&W bekend
gemaakt.
In 1977 was er het plan Maas,
waartegen de omwonenden zich
eveneens verzetten. Na sloop van
de grote schuur met aangebouwde
hooikap zou er een fors rechttoe-
rechtaan gebouw moeten komen
met gelijkvloers een trim- en judo
zaal, daarboven flatwoningen en
achter op het terrein een instructie-
bad.
Van gemeentezijde werd toen ons
oordeel gevraagd over de boer
derij: behouden of slopen. Het zeer
fraaie en toen nog gave schuren-
complex (de woning ervan stond
apart aan de Burgemeester En-
schedelaan) was gebouwd in de
jaren 20 en gebruikt tot 1970.
Door het ontbreken van een
bestemmingsplan was het daarna
mogelijk geweest om er een slordig
geplande rij huizen vóór te plaat
sen. Door de ingeklemde ligging
en het brandgevaar voor de om
woners was behoud o.i. weinig
zinvol meer. Wel hebben wij het
sportcentrum ontraden en aange
drongen op een bestemmingsplan
voor aangepaste bebouwing.
Het plan Maas is - gelukkig - niet
uitgevoerd.
Het duurdetotjuni 1979 voordater
weer een bouwplan was. Deze keer
van Architectenbureau Th. van der
Klei te Haarlem. Omwonenden
tekenden bezwaar aan omdat zij
unaniem van mening waren, dat
een flatgebouw van 5 woonlagen en
onderliggende garages een ernstige
aantasting vormde van het leef
milieu.
Hoogst merkwaardig was het feit
dat het college van B&W, in vol
strekte tegenstelling tot hun eer
dere afwijzing van grootschalige
bouw, nii aan een plan van de
voorzitter van de Welstandscom
missie de architect van der Klei wèl
de gevraagde bouwvergunning
verleende. Aan de uitvoeringervan
is echter nooit begonnen, waarna
het gemeentebestuur in juni '81 de
bouwvergunning introk. Daar
door kon de Stichting op haar
beurt het in mei '80 bij de afdeling
Rechtspraak ingediende beroep
schrift intrekken.
En nu wordt er toch eindelijk
gebouwd, grootschalig, dat helaas
wel, maar beter aangepast bij de
omgeving.
Het uit 1899 daterende Station
Santpoort-Zuid geeft blijk van
een zorgvuldig uitgekiende
vormgeving en detaillering. De
ruimtelijke situering heeft rond
om een plastische geleding
mogelijk gemaakt.
Dit effect is vooral nagestreefd
in de bekapping. De sterk
wisselende contouren hiervan
accentueren de verschillende
elementen waaruit de bouw
massa is samengesteld.
Het ontwerp staat op naam van
architect D. A.N. Margadant. Deze
bouwde enkele jaren later ook het
station te Haarlem. Zijn bekwaam
heid komt daarin wel zeer over
tuigend tot uitdrukking.
Bent u al deelnemer
van de Stichting Santpoort?
Dan zullen een aantal zaken u
ongetwijfeld bekend voorko
men.
U vraagt zich wellicht af waar
om deze 'extra editie' dan toch
in uw brievenbus rolt en nog wel
zonder adresband.
Deze speciale 'De Zandpoort' is
echter huis-aan-huis verspreid
in Santpoort om zoveel moge
lijk mensen te bereiken en op die
manier hopelijk als deelnemer
van de Stichting te kunnen
begroeten.
Op de adressen Wüstelaan 75 en 77 staan de in 1890 door mevr.
Wüste gestichte voormalige bewaarschool en de bijbehorende
woning. Een galerijtje fungeert als verbindingselement.
De met het ontwerp belaste archi
tect L. Ritter koos een goed in deze
landelijke entourage passende
vormgeving. Wij bespeuren ver
wantschap met het werk van de
Haarlemse architect van der Steur.
De voorgevel van het schooltje is in
drie traveeën verdeeld. De met
natuursteen versierde tussen- en
hoekpilasters geven de gestrekte
gevel een enigszins verticaal accent.
Dit wordt nog verterkt door het
opnemen van duidelijk sprekende
natuurstenen tussenstijlen in de
drie raampartijen.
De tamelijk grote dakoverstekken
dragen op geschoorde consoles.
Het dakvlak boven de voorgevel
vertoont in het midden een lichte
geleding. Wij kunnen hierin een
poging zien, het op de rand van het
platte dak geplaatste torentje een
visuele ondersteuning te geven.
Het schooltje is tamelijk strak in
vergelijking tot de woning. Door
sprongen toe te passen in de gevels
en in de daken heeft de architect
willen voorkomen dat dit uit twee
bouwlagen bestaande huis een
zware massa zou worden. Ook om
deze reden zal hij de verdieping van
het voorgedeelte de structuur van
een houten vakwerk hebben ge
geven.
Kmmmm
Beide werkstukken zijn een afspie
geling van het streven, zich niet
meer zoals voorheen te laten in
spireren door de oude bouwstijlen.
In navolging van Berlage legde
Margadant zich toe op een ratio
nele vormgeving. Een construc
tieve toepassing van bouwmate
rialen was hierbij het voornaamste
richtsnoer. Opmerkelijk is het
gebruik van het in die tijd uit
Amerika geïmporteerde pitch-
pine. Deze sterk harshoudende
houtsoort kon niet worden geschil
derd en werd daarom met een
blanke lak afgewerkt.
Ons Santpoortse station heeft van
binnen niet meer geheel het oor
spronkelijke aanzien. Wel is dat het
geval met de noordelijke wacht
kamer, onder de overkapping van
het perron. De wanden en de zol
dering hebben daar nog de authen
tieke decoratie.
Kwekerslaan 21 is de voormalige dienstwoning van de begraafplaats
De Biezen. Zij dateert uit 1906 en werd ontworpen door de toenmalige
gemeente-opzichter C. Kramer. De stijlperiode waarin het huis tot stand
kwam wordt 'Art-Nouveau' genoemd.
De gepleisterde gevels zijn vakvormig ingedeeld met gekamde banden
van imitatie-natuursteen. In dit stramien werden de ramen geplaatst.
Er moet een kleurverschil zijn geweest tussen de banden en de vakken.
Dit is teniet gedaan door een latere behandeling met de witkwast.
Het huis bestaat uit twee elkaar haaks snijdende elementen, eindigend in
totaal vier topgevels. Op deze wijze is een plastische vormgeving bereikt,
die vooral in het dak tot uitdrukking komt. Het smalste van de twee
bedoelde bouwelementen steekt naar voren uit en wordt geaccentueerd
door een erker en een klokkestoeltje. Rechts van dit gevelgedeelte is
onder een doorschietend dekschild een galerijtje geformeerd. De open
heid hiervan levert een aangename contrastwerking op.
Ruimte Ordening
Het leiding geven bij de ontwikkeling van
een gebied, teneinde het ontstaan van een
voor de gemeenschap zo gunstig mogelijk
geheel te bevorderen. In kleiner verband:
het tot stand brengen van een verantwoord
stads-, dorps- en landschapsbeeld.
Bestemmingsplan
Door de gemeenteraad vastgestelde rege
lingvan de bestemming van een gedeelte van
het gemeentelijk grondgebied, met binden
de gebruiksvoorschriften voor de grond en
hetgeen zich daarop bevindt. De Wet op de
Ruimtelijke Ordening (Wet R.O.) schrijft
voor dat voor gebieden buiten de bebouwde
kom een bestemmingsplan móet - en voor
gebieden binnen de bebouwde kom kan
worden vastgesteld.
Voorbereidingsbesluit
De gemeenteraad kan een bestemmings
plan in voorbereiding verklaren (voor
bereidingsbesluit). Daarbij kunnen voor
schriften worden gegeven om te voorkomen
dat een terrein minder geschikt wordt voor
een daaraan te geven bestemming. Een
voorbereidingsbesluit vervalt indien niet
binnen een jaar erna het ontwerp-bestem-
mingsplan ter inzage is gelegd.
'Artikel 19 R.O.-procedure'; verklaring van
geen bezwaar.
In art. 19 R.O. is bepaald dat, nadat een
voorbereidingsbesluit is genomen, B&W
vrijstelling kunnen verlenen van bepaalde
voorschriften van het bestaande bestem
mingsplan, mits door Gedeputeerde Staten
vooraf een verklaring is afgegeven dat
daartegen geen bezwaar bestaat.
Met 'art. 19 R.O.-procedure' wordt vaak de
gang van zaken aangeduid, waarbij, in strijd
met de bedoeling van de Wet, een voor
bereidingsbesluit wordt genomen met het
uitsluitend doel B&W in staat te stellen
een bouw- of verbouwingsplan van één
enkele woning toe te staan, dat volgens het
bestaande bestemmingsplan niet geoor
loofd is.
AROB-procedure
Dit is een procedure volgens de Wet
Administratieve Rechtspraak Overheids
Beschikkingen. Hierbij kan iedereen, die
zich door een overheidsbeslissing in zijn
belangen geschaad voelt, nadat zijn daar
tegen aanhangig gemaakte bezwaren niet
het beoogde resultaat hebben gehad, bij
de daarvoor speciaal ingestelde Afdeling
Rechtspraak van de Raad van State in
beroep gaan.
Wij, Nederlanders, wij zijn geen stil
zitter*. We werken aan onze economie
We bouwen aan onze toekomst. En we
breken af wat de vooruitgang in de weg
staat. Goed zo.
Die oude lantaarn geeft trouwens
toch te weinig licht. Dat bruggetje kan
geen auto meer dragen. Die molen funktio-
neert niet meer. En die bomen nemen de
zon weg. Dus wie zal er om treuren als al
die dingen langzaam maar zeker
verdwijnen?
Wie er later om zullen treuren, zijn
onze kinderen. Omdat wij, in onze voort
varendheid, te veel van die, niet zo
efficiente maar wel lieve, oude dingen
hebben kapot gemaakt Omdat te veel
moois weg is. Definitief weg.
Soms realiseer je je met spijt wat iets
voor je betekende, als het er niet meer is
Laten we zorgen dat het zo ver niet komt.
Laten we zuinig zijn op onze monumenten
(ook de kleine).
En als het eens onvermijdelijk lijkt
Publicatie aangeboden door dit blad. in aamenwerl
iets waardevols te slopen, laten we dan
eerst goed nadenken. En nadenken.
En nadenken.
Opdat wij straks aan onze kinderen
kunnen laten zien, hoeveel moois wij
hebben bewaard. Naast het vele nieuwe,
dat wij hebben gemaakt.
ng met de Stichting Ideele Reclame SIRE.
Eerst tot tien
tellen voor we
gaanslopen.
