1v& mm Jï: -smm In diverse artikelen in vakbladen en kranten is rond 1911 ingegaan op de bouw van dit eerste "gegoten huis" ter wereld. Het Zondagsblad van de Oprechte Haarlemsche Courant van die dagen schreef "Het grijze huis, type strandvilla, doet het oog heel aangenaam aan en is solide van constructie". HBIi— ESWsSm. HET GEGOTEN HUIS TE SANTPOORT. Ook de andere artikelen waren in het algemeen zeer lovend over deze nieuwe bouwmethode, de eerste demonstratie van wat "machinalistische" architektuur of architektuur van het "naadloze vlak" werd genoemd. Er was echter vrij veel weerstand tegen het esthetische aspekt, waar door het vermoedelijk in Nederland voorlopig bij dit ene experiment is gebleven. Ook Berlage heeft het hierbij gelaten, sterker nog hij heeft zich later zo ver gedistantieerd van het "gegoten huis", dat het in geen enkele publikatie over zijn leven en werken wordt genoemd. In 1912 was Berlage nog wel jurylid bij een prijsvraag over het gebruik van baksteen versus beton bij de constructie van gebouwen of gedeelten daarvan, die was uitgeschreven door het Centraal Blad der Bouwbedrijven. In 1913 schreef N.F. Oortgijsen een verhandeling in het Centraalblad over baksteen en beton. Enige citaten hieruit geven een duidelijk beeld van de weerstand tegen het gebruik van beton. Haast lyrisch schrijft Oortgijsen over baksteen: "Wat een mooie warme kleur, passend in iedere omgeving en vooral bij het groen onzer natuur zoo heerlijk bevredigend 11 Is waarlijk geen wonder dat de keuze van onze bouwmeesters-bij-de-gratie-Godszoowel van de beste onzer voorvaderen als van die van onzen tijd telkens weer op deze bouwstof viel, evenzeer voor hun pittigste woonhuis-geveltjes als voor hun statige openbare gebouwen en machtige kerktorens." 10 En over beton "Het mist toch ten eenenmale de voor het schoonheidsgevoel zoo weldadi ge eigenschap van het baksteenmetselwerk, van op zoo ongezochte wijze zijn kracht te laten zien. Integendeel ligt de wapening zoo zorgvuldig mogelijk verborgen zoodat in 't minst niet te zien is of we met gewapend of ongewapend beton te doen hebben." Oortgijsen concludeert dan dat beton in alle opzichten de mindere is van baksteen en daarvan een surrogaat is! Wel is het -bij geschikte toe passing- goedkoper waardoor het gebruik ervan, indien de buitengewone de gelijkheid en schoonheid van baksteen niet vereischt worden, gerechtvaar digd is (bijvoorbeeld voor werken onder water." Enz. Ook heden ten dage bestaat nog een soortgelijk oordeel over beton. Op de Betondag in 1982 betoogde ir. C.F.A. Knol, refererend aan betonnen kunstwerken "om de vloed van water te keren en de vloed van auto's te lei den": "Beton voor het welzijn van de mensen -en toch is er een maatschappelijke weerstand tegen beton. Een weerstand die diep in het hart van de mensen ligt -geen politieke of ideologische, maar een sterke emotioneel geladen weerstand." En verder over het aanzien van beton: "De vormen in de gebouwde omgeving verloederen omdat de materiaal-expressie verpaupert in weer en wind. Beton veroudert niet mooi. Het is hard en zonder straling, glad zonder glans, steen zonder leven en grijs zonder warmte. Maar beton is wél een voortreffelijk materiaal om mee te bouwen." In 1982 is het "gegoten huis" op de Rijksmonumentenlijst geplaatst. H.K. .V. -V, -V, .V. .V. W w w w w De STICHTING SANTPOORT is aangesloten bij de Bond Heemschut de Nederlandse Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten Contact Milieubescherming Noord-Holland de Stichting Historisch Museum Zuid-Kennemerland de Vereniging Koninklijke Nederlandsche Heidemaatschappij de Stichting Ons Bloemendaal de Stichting Oud Heemstede-Bennebroel: en bij andere gelijkgerichte stichtingen en verenigingen in Noord- en Zuid-Holland.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 1984 | | pagina 7