de "profielen" een hulpmiddel zijn, maar al zijn daarop de wegbreed-
ten, wegbegrenzingen (hekken, hagen, muren en sloot of beek) en voor
al ook (alle!)bomen en zélfs telegraafpalen te onderscheiden, het
zijn de afgedrukte oude prentbriefkaarten die het duidelijkst de ver
schillen tussen tóen en nu illustreren.
Toen aan weerszijden van de smalle, stille straat aaneengesloten bo
menrijen, zware iepen en linden, nu een drukke straat, vernauwd door
rijen van "blik" van geparkeerde auto's en hier en daar wat magere
bomen.
Tóen nog een karakteristieke dorpsbebouwing met grote
open tussenruimten, vele stijlvolle, beeldbepalende
"herenhuizen" en vrij uitzicht over de weilanden van
de polder.
Nu, doordat in de loop der jaren, vooral sedert de der
tiger jaren en, in versneld tempo, in de na-oorlogsperi
ode tot zelfs in onze tijd veel historisch waardevolle
panden gesloopt zijn en door nogal eens smakeloze en uit
de toon vallende nieuwbouw zijn vervangen of door verbou
wing, vergroting of modernisering (en opdringerige re
clame) ontsierd, een op vele plaatsen rommelig, gedrongen
en verstedelijkt geheel.
Gelukkig is het besef van de waarde van historisch bezit
na de zestiger jaren sterk gegroeid en wordt aan al te gro
te sloop- en nieuwbouw-woede tegenwoordig meer paal en perk
gesteld. Daardoor is in Santpoort en omgeving nog wel het
een en ander uit vroeger tijden terug te vinden, zoals we
bij onze wandeling door de Hoofdstraat zullen zien.
Wij beginnen onze wandeling aan de zuidelijke ingang van
Santpoort, waar we een ogenblik, direct na het passeren van
het viaduct van de Rijksweg, naar rechts kijken om te con
stateren hoe fraai -gezien over het gelukkig nog altijd be
staande "bollenveld van Nijssen" heen- dit deel van Sant
poort' s dorpsfront er nog uitziet.
Daarna passeren we al dadelijk links het op de monumenten
lijst van het Rijk staande oude stenen gebouw, dat nog tot
midden vorige eeuw dienst heeft gedaan als stalling en wis
selplaats voor de paarden van de diligence Haarlem-Alkmaar.
En nog geen dertig meter verder, op de hoek van de tegen
woordige Johan van Beemlaan (ééns de verbinding van de weg
van Bloemendaal met de Rijksstraatweg, het oude tracé van
de "heirweg" langs de binnenduinrand van het Zuiden naar
het Noorden van Holland)staat het fraaie, in zijn oor
spronkelijke vorm nog goed bewaarde kapitale huis "Schoon-
268 oord". Gebouwd in het laatst van de achttiende eeuw heeft
het tot eind vorige eeuw, mét bijna het gehele terrein in
de driehoek Johan van Beemlaan, Wüstelaan en Hoofdstraat,
met uitzondering van het terrein van de Weiman en enkele
percelen aan de Hoofdstraattoebehoord aan de familie
32
Heshuizen. Het huis heeft nu, in verhouding tot vroeger,
een^tamelijk bescheiden tuin met hoge bomen; al sedert
40 a 50 jaar dient het als dokterswoning. Het staat even
eens op de Monumentenlijst.
266, 264 Verder gaande passeren we eerst twee aardige woningen met
hoog puntdak en vervolgens het in deze omgeving niet thuis
262 horende garagebedrijf Van der Velden.
Op deze plaats hebben tot 1968 enige karakteristieke huizen
gestaan, die op onderstaande foto zijn afgebeeld. Mét de
achterliggende bietenkokerij en de grote zwart-geteerde hou
ten schuren van de door de toenmalige eigenaar van de Weiman
en bijbehorende stalhouderij, Jan Limbach, opgerichte en
door de firma Vorstelman voortgezette bekende fouragehandel
hebben deze huisjes voor het garagebedrijf moeten plaats
maken.
Afb.5
Het mag als bekend worden verondersteld dat de Stichting
Santpoort, in 1976 te laat opgericht om deze aantasting van
dit historisch belangrijke dorpsdeel te kunnen verhinderen,
samen met een aantal omwonenden enige jaren terug tegen een
door het gemeentebestuur krachtig ondersteund uitbrei-
dings-en bouwplan voor dit garagebedrijf, met etagebouw
voor twaalf woningen aan de Hoofdstraat, tot bij de Af
deling Rechtspraak van de Raad van State heeft geproce
deerd, totdat in 1985 -voordat de zaak daar werd behan
deld- de gemeente de verleende bouwvergunning introk na
dat door Van der Velden van de uitvoering van het plan
was afgezien. Hierop zijn de Arob-beroepen ingetrokken.
33