FR 47 "Middenduin", Middenduinerweg 83-85-85a-89-89a
Het complex "Middenduin" bestaat uit een voormalige boer
derij, nr.89a, vier woonhuizen, nr.83 t/m 89, twee hou
ten kapbergen en twee houten schuren.
Hier lag oorspronkelijk een 16e eeuwse hofstede.
Een hofstede was grond waarop zich een hoftuin met hoofd
en bijgebouwen bevond.
Deze boeren-hofstede heeft vermoedelijk tot in de 18e
eeuw tegelijk als blekerij gefungeerd.
In zestiende eeuwse archieven wordt Middenduin omschreven
als "casteleyns-wooningh"en als behuizing van een "Cas-
teleyn tot Brederode".
Casteleyn slotvoogd-beheerder van een slot-kasteel
Middenduin is lange tijd de "ruighe hoeck" genoemd vanwe
ge de vaak barre zandstormen in dit vroeger vrijwel boom
loze gebied.
Een andere benaming was "de zeven morgen".
Een morgen was zoveel land als in één morgen geploegd kon
worden. Een Rijnlandse morgen is 0,8516 ha.
Nr.83: Woonhuis uit de 17e eeuw met een opkamer.
Het heeft gevels uit rode baksteen met vlechtingen langs
de top, een top-pilaster en een zadeldak.
Vensters en deuren zijn gedeeltelijk verplaatst.
Voor de deur een houten tochtportaal
Nr.85: Een laag huis onder een steil schilddak.
Het is aangebouwd aan nr.83 en waarschijnlijk in oorsprong
eveneens uit de 17e eeuw.
De-later-witgesausde voorgevel met twee vensters met negen-
ruiters is achttiende eeuws.
Onder de woning een oude kelder met tongeveltje.
Nr.85a: Achter de huizen nr. 83 en 85 een witgepleisterd
achttiende eeuws woonhuis,dat thans is samengetrokken met
nr. 85.
Nr.89: Schuin achter nr.85a een vrijstaand achttiende eeuws
woonhuis onder een zadeldak. De pleisterlaag in quasi blok-
kenmotief is uit de 19e eeuw.
Nr.89a: De voormalige 19e eeuwse boerderij, bestaande uit
een koeienstal en aangebouwde woning.
Het complex "Middenduin" behoort aan het Provinciaal Zie
kenhuis. Door verwaarlozing en verpaupering dreigde af
braak om plaats te maken voor nieuwbouw van het Provinci
aal Ziekenhuis.
Door het initiatief vanuit de Stichting Santpoort, met na
me van het bestuurslid L.H. Kloek, konden de sloopplannen
worden voorkomen. In samenwerking met het Provinciaal be
stuur Noord-Holland werden de woningen uitwendig gerestau
reerd en inwendig gerenoveerd.
x Zie hiervoor "De Zandpoort" nr.4, maart 1980, blz.14 t/m
16, "Middenduin van Casteleyn hofstede tot boerderijgroep",
door L.H. Kloek.
-38-
FR 48 Ruïne-slot Brederode, Velserenderlaan 2
In 1255 kocht Willem 1 van Brederode het ambacht Velsen van
de toenmalige ambachtsheer Hugo van Velsen, slot-heer van
het "Huys te Velsen". (Huys middeleeuwse benaming van een
weerbaar kasteel een slot)Hiermee werd Velsen een onder
deel van de hoge heerlijkheid Brederode. Daartoe behoorden
de lage rechtsgebieden (ambachten) Zandvoort, Tetterode,
AelbertsbergVogelenzang, HaarlemmerliedeNoord-Schalkwijk,
Schoten, Zuid-en Noord-Akendam, Hofambacht, Schoorl en Kamp.
De heren van Brederode waren leenmannen van de graven van
Holland en oppermachtig in Kennemerland met vele rechten zo
als het tiend-en windrecht en het recht van molendwang.
Eentiende van alle oogsten en de opbrengsten van de molen
dwang verzekerden hun inkomsten. Bovendien waren de inge
zetenen verplicht tot het leveren van hand-en spandiensten.
De heren van Brederode waren als leenmannen echter verplicht
tot trouw en vooral tot krijgshulp aan de graven van Hol
land
In de 13e eeuw trachtten de graven van Holland een beleid
te voeren tot meer veiligheid en welvaart door het aanleg
gen van dijken (Velserdijk)het laten ontginnen van moe
rassen en het rooien van bossen.
(De naam Brederode betekenteen uitgestrekt breed terrein
waar bossen gerooid zijn)
Vooral Floris V steunde dit beleid. Hij voerde een nieuw
rechtsstelsel in tot betere rechtspraak en hij liet een
reeks kastelen bouwen tegen de invallen van de Friezen; Ee-
nigenburg, Medemblik, Brederode en Muiden. Hierdoor werd
vooral de veiligheid op de wegen verbeterd en de handel be
vorderd
Het slot Brederode werd omstreeks 1282 gebouwd door Willem 1
van Brederode op een strategische plaats bij een belangrijke
Noord-Zuid-verbindingsweg en op de rand van de Westelijke
strandwal aan de Zuidelijke punt van het moerassig gebied de
Schipbroeken.
Aan dezelfde weg lag aan de Noordkant van de Schipbroeken het
"Huys te Velsen".
Bovendien werd het slot Brederode door de Brederoodse weg
rechtstreeks aangeloten op de Heer(e)weg (Wüstelaan, Hoofd
straat) naar Velsen en op de Westlaan naar Spaarndam en Am
sterdam.
Het slot Brederode leek veel op de andere weerbare kastelen
uit die tijd en had, evenals Medemblik en Muiden, een vier
kant grondplan waarin een -ommuurde- binnenhof aan twee zij
den werd omzoomd door de woonvleugels
Zowel de hoofdburcht als de voorburcht waren omgeven door
een gracht.
Het onderscheidde zich door vierkante inplaats van ronde
hoektorens, hetgeen meer woon-comfort kon bieden.
Het was gedurende ruim een eeuw het stamslot van het ge
slacht Brederode.
-39-
