gemelde bovenmeester van Velsen.5
In 1792 koopt vrouwe Margareta Lievina Hoeufft een huis en erf aan de
achterweg, de huidige Burgemeester Enschedélaan, van de metselaarsbaas
Andries van der Codde.6 Het huis wordt door de ambachtsvrouwe verbouwd
tot schoolvertrek en schoolhuis, waarvoor Jacob van Meerland jaarlijks
een huur van vijftig gulden moet neertellen.
In 1795 doet de schoolmeester van Santpoort een beroep op de gemeente
voor gelijke rechten en daarbij doelt hij op de onderwijzer van
Velsen. Hij verzoekt dan ook voor vrije woning, een vaste bijdrage en
extra inkomsten als doodgraver. Ondanks de tijd van vrijheid -
gelijkheid en broederschap wordt het een slepende kwestie die pas ruim
20 jaar later opgelost wordt.7
Sinds 1801 vielen beide scholen, na het in werking treden van de
eerste schoolwet, onder het rijksschooltoezichtdat wil zeggen deze
openbare scholen genoten enige toelagen, emolumenten, voorrechten etc.
ontvangen uit een openbare kas. Desondanks wordt de school te
Santpoort door de gemeente als een particuliere bijschool beschouwd.8
De toebedachte positie is waarschijnlijk ingegeven om de kosten zo
laag mogelijk te houden. De schoolopziener P.Beets (voor Velsen van
1801 tot 1806) moet er op toezien dat de nieuwe leermethoden
daadwerkelijk toegepast worden. Hij bezoekt daartoe 90 oorden in een
gebied van Alkmaar tot Volendam met als zuidelijke grens het IJ,
waarbij inbegrepen Velsen en Santpoort. Behalve de grootte van het
district, maken de weersomstandigheden het hem regelmatig onmogelijk
zijn 'ronde' te doen:
'Zowel de harde wind, als de door den regen onbruikbaare wegen, mij
belet hebben eenige weinige plaatsen te bezoekenzoals het eiland
Marken, de PurmerEgmond aan Zee
In de periode direct na de schoolwet van 1801 blijken slechts 6 van de
ongeveer 100 onderwijzers te voldoen. In enkele jaren tijd blijkt er
een duidelijke verbetering op te treden in de kwaliteit van het
onderwijs, zoals dhr. Beets dit verwoord door te zeggen:
'dat zijn bezoeken niet vruchteloos gebleven zijn'.
Binnen het ambacht Velsen is het kwaliteitsverschil wel erg groot, de
schoolopziener doet verslag van het volgende:
'Van Meerland aan de Zantpoort steekt zeer af bij zijner ambtgenoot
Pieter Corver (van Meerland bezit weinig of geene bekwaamheid)
Hij nuanceert deze uitspraak door te vervolgen dat:
'er misschien nog iets met hem gedaan zou kunnen worden, werd hij niet
zoo zeer gedrukt door gebrek en behoefte'
Het 'gebrek en behoefte' bestaat kennelijk vooral in financiële zin,
want Jacob van Meerland richt een verzoek tot de gemeenteraad van
76
Velsen, waarin hij uiteenzet dat hij zijn goede werk niet meer naar
behoren kan voortzetten door te hoge lasten, zoals de jaarlijkse huur
van 'het school en schoolhuis' die hij verschuldigd is aan de
ambachtsvrouwe van Velsen. In 1806 besluit het gemeentebestuur tot een
jaarlijkse donatie van 50-gulden aan de meester voor vrije woning.9
De school te Velsen blijkt het parade paardje van het derde district
(van 1804 tot 1806) te zijn:
'De school van den verdienstelijke Pieter Corver te Velsen zal wel
altoos boven alle gewoone scholen binnen mijn district blijven
uitmunten
De schoolmeester was zijn tijd ver vooruit en de schoolopziener zegt
hierover het volgende:
'Zoo ergens, wordt er in deze school werk gemaaktom de kinderen
niets werktuigelijk te doen verrichten, maar met oordeel. In 't
schrijven b.v. wordt een enkele regel, vraagwijze gesteld opgegeven, -
&ls - Van waar komt het regenwater? nadat dit geschreven is, moet dit
door de kinderen beantwoord worden en dit geeft aanleiding tot een
natuurkundig discours over de oorzaken van den regen'.
77
5 GAV, Oud-archief tot 1813, inv.nr. 4 (pl.nr. 49) fo. 81 vo.- 84 vo.
6 GAV, Oud-Rechterlijk Archief (in het vervolg: GAV, ORA), 972 fo. 128 vo.
7 GAV, Oud-archief tot 1813, inv.nr. 5 (pl.nr. 50) fo. 63.
8 GAV, Notulen van de gemeenteraad, 7 okt. 1818.
Ajb. 1 Links de openbare school en aan het einde van de Wiistelaan de schuur van de Weyman danwel van fouragehandel
Vorstelman, 1900-1905.
9 GAV, Oud-archief lot 1813, inv.nr. 5 (pl.nr. 52) fo. 114 vo.- 115 vo.