STUIJVESANT De eerste aanwijzing over de hofstede Stuijvesant trof ik aan in het archief van de gemeente Velsen, in een boekje getiteld: 'Hofstede in de banne van Velsen, 17de - 19de eeuw' van de hand van C.J. Gonnet. Deze vermeldt hierin dat; 'Een hofstede van ouds genaamd Stuijvesant in de banne van Velsen bij de Jan Gijzenvaart op 31 maart 1670 door Pieter Danijns [wordt] verkocht aan Michel Geraerts'.1 Nieuwsgierig geworden ging ik in het gemeentearchief op zoek naar meer aanwijzingen omtrent deze, mij tot nu toe, onbekende hofstede. In de belastingkohieren van de jaren 1570 en 1584 trof ik twee aanduidingen aan over een zaete (hofstede) die respectievelijk gelegen waren langs de 'Santsloot' en 'Jan Gijsse vaert'.2 Het bleef echter onduidelijk of hiermee de hofstede Stuijvesant werd bedoeld. Meer duidelijk werd verkregen uit een aan aanduiding uit 30 maart 1621 toen een stuk land aan Matthijs Valckenborch werd verkocht waarbij in de akte de naam 'Laan van Stuijvesant' werd vermeld.3. Het in de akte genoemde stuk grond werd in het westen door deze laan begrensd. Om de ligging van het perceel te bepalen werd de kaart van Balthazar uit de periode 1611-1615 geraadpleegd. Op deze kaart is de Jan Gijzenvaart aange geven die in zuidelijke richting langs het duin loopt. Bij het uiteinde van de vaart zijn hierop de plattegronden van twee hofsteden aangegeven waar een weg of laan tussendoor loopt.4 De noordelijke hofstede is, zoals uit het vervolg van de tekst zal blijken, de hofstede Stuijvesant. De Laan van Stuijvesant vormde dus de scheiding tussen Stuijvesant en een, nog onbekende, hofstede die ten zuiden van deze weg was gelegen. De kaart van Aelbertsberg, het huidige Bloemendaal, uit het begin van de 17de eeuw, bevestigt deze voorstelling van zaken.5 In de archieven trof ik vervolgens twee akten van verkoop aan van hofsteden aan de Jan Gijzenvaart. Op grond van een vergelijking van de belendingen van de verkochte percelen kon worden vastgesteld dat hier in beide gevallen sprake was van de hofstede Stuyvesant. Deze controle was noodzakelijk aangezien in de oudste van beide akten, namelijk die van 14 januari 1660, de naam Stuijvesant niet werd genoemd. Uit deze akte bleek dat Johan van der Camer toen een 'hofstede, huijsin- ge, woonhuis, ende stallinge, mitsgaders een schoon ende wel beplante boomgaert ende plantagie groot in't geheel 16 morgen' verkocht aan de bleker Abram Huijbertsoon die hiervoor 2140 gulden betaalde. 40 De hofstede werd in het noorden belend door land van de stad Haarlem, in het oosten door de Delft, in het zuiden door land van de erfgenamen van Lucas Valckenburg en de erfgenamen van Machtelt Buchers en in het westen door de Santvaart en de Kerklaan.6 De tweede akte dateert van 31 maart 1670, toen voor 2100 gulden 'een hofstede met huijsinge, woonhuijs, stallinge, mitsgaders een boomgaard, plantage in't selve. Groot sestins morgens [136.256 m2] van outs genaemt Stuijvesant' aan Michiel Geraerts werd verkocht. Als bezitters van de belendende gronden werden 'ten noorden de stadt Haerlem, ten zuiden de erfgenamen van de edele heer Lucas Valckenberge ende Machtelt Buchers erf gename' vermeld. Ten westen werd de hofstede belend door de Kerklaan en de Santvaart (Jan Gijzenvaart) en ten oosten door de Geest.7 41 1 Gemeentearchief Velsen (in het vervolg aangeduid als GAV), historische bibliotheek, C.J. Gonnet Hofsteden in de Banne van Velsen 17e-19e eeuw; gegevens opgetekend uit de transporten van het oudrechtelijk archief van Velsen, zonder vermelding van plaats en datum. 2 Rijksarchief in Noord-Holland (in het vervolg aangeduid als RANH) de kohieren van de 10e en 100ste penning en van het morgengeld. Velsen inv. 151.1 a 424; GAV, inv.nr. 60 a. 3 GAV, Oud Rechterlijk Archief inv.nr. 958 fo. 195 r. 4 Deze kaart is ter inzage gegeven door de Archeologische Werkgroep Haarlem en komt uit de Verzameling N.D. Brink Hameleers, Historische cartografie. 5 Wim Post, Buitenplaatsen van Bloemendaal, Haarlem 1992, Kaart van Floris B. van Berkenrode, p. 16. Onder de Jan Gijsenvaart de twee hofsteden, gescheiden door de Stuyvesantlaan. De bovenste hofstede is Stuyvesant. Kaart van Bloemendaal of Aelbertsberg door Floris B. van Berkenrode uit het begin van de 17e eeuw. 6 GAV, Oud Rechterlijk Archief inv.nr. 961 fo. 245 r. 7 GAV, Oud Rechterlijk Archief inv.nr. 962 fo. 137 v.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 1995 | | pagina 21