achter de jonge duinen, in cultuur werden gebracht. Namen als Berkenrode, Brederode,
lepenrode herinneren ons aan de omzetting van deze woeste gronden in landbouw
gronden. In dit cultuurlandschap werden de beekjes recht getrokken en opgenomen in
een afwateringsysteem van kwelslootjes. Met name in de 16e en 17e eeuw werd dit,
dicht tegen de duinrand aanliggende, afwateringssysteem sterk geïntensiveerd door
de zich hier vestigende laken- en kleerblekersnering.
Een laatste fase in de ontwikkeling van het cultuurlandschap langs de Santpoortse
binnenduinrand betekende de vestiging van buiten-plaatsen op de terreinen van
voormalige hofsteden en blekerijen. Hierbij kregen in de 17e en 18e eeuw grote delen
van het landschap, door de aanleg van landhuizen en landschapstuinen op de oude
weide- en akkerbouw-gronden, een meer parkachtig aanzien.
18
3. De vegetatie.
De vegetatie die op de cultuurgronden van het binnenduinlandschap is ontstaan is uniek.
De graslanden die hier ten gevolge van de ontginningen zijn ontstaan zijn vrij kruidenarm.
Kenmerkend voor dergelijke graslanden is het voorkomen van droogte-indicatoren als
Duizendblad, Zachte ooievaarsbek en Schapezuring. De kwelsloten herbergen een
bijzonder goed ontwikkelde water- en oevervegetatie. Kranswier, Sterrekroos, Stijve
waterranonkel en de kwelindicatoren Brede waterpest en Paarbladig fonteinkruid
bepalen hier het aspect van de watervegetatie. De oevervegetatie is soortenrijk met
onder andere Gevleugeld hertshooi, Moerasmuur en kwelindicerende soorten als
Holpijp, Beekpunge en Kleine egelskop. Op grond van een analyse van de vegetatie
in het Santpoortse binnenduingebied concludeerde de provincie in de 'Relatienota'
van de provincie Noord-Holland (november 1992) dat de kwelsloten in dit gebied tot
de rijkste van Zuid-Kennemerland behoren. Door de hoge kwaliteit van de kwelsloten
dragen niet alleen de overige sloten, maar ook de hier aanwezige graslanden een hoge
potentie in zich. Mede daarom werd in de nota vastgesteld dat een herstel van de zich
hier bevindende natuurlijke waterhuishouding gewenst is. In dit verband achtte de
provincie de relatie van dit gebied met het Nationaal Park Zuid-Kennemerland - waar
dit gebied in de toekomst mogelijk deel van zal uitmaken - van groot belang.
De binnenduinrand
4. Toekomstige bedreigingen.
De belangrijkste bedreigingen waaraan dit landschappelijk en cultuur-historisch zo rijke
gebied in de toekomst zal worden bloot gesteld zijn de stedebouwkundige plannen
van de aangrenzende gemeenten Velsen en Bloemendaal en de aanleg van enkele
ontsluitingswegen. De bouwplannen betreffen het terrein van het vroegere
natuurzwembad Velserend, dat ligt ingeklemd tussen het Nationaal Park Zuid-
Kennemerland en het voormalig Provinciaal Ziekenhuisterrein (gemeente Bloemendaal) en
de weilanden rondom de Ruïne van Brederode. Ondanks het feit dat woningbouw op dit
19
0ver2ichtskaart van de historische elementen die nog in het
landschap aanwezig zijn.
Herenhuis Duin en Kruidberg 1909 o
Herenhuis Kennemergaarde 1912 a
Ijskelder Duin en Berg 1845 o
Restant van een moestuinmuur 18 de-19 de eeuw
Boerderij de Kruidberg, restant van het herenhuis de
Kruidberg
Restanten van de vijver rond de boomgaard in de
Kruidberg 17 de eeuw
Restanten van het sterrenbos in de Kruidberg
17 de eeuw <j
Heuvel waar mogelijk de koepel van de Kruidberg op
heeft gestaan 18 de eeuw
Restanten tuinaanleg door L.A. Springer in
Duin en kruidberg rond 1909 g
Restanten tuinaanleg door L.A. Springer in
Kennemergaarde rond 1912 ig
Open stroken die ongeveer de oude tracé s van de
Duin en Kruidbergerweg markeren
