24 IPENHAGE: EEN KLEINE HOFSTEDE. Aan de huidige Duin en Kruidbergerweg tegenover de boerderij, annex restaurant, Duin en Kruidberg lag in vroeger jaren de kleine hofstede Ipenhage. Deze kleine hofstede was tot nu toe onbekend. De eerste schriftelijke vermelding van de hofstede dateert van 31 december 1649. Op deze dag verkopen de procuratiehouders van Martijntje van den Bussche, weduwe van Pieter Adams een hofstede aan Johan Loo. Pieter Adams was in zijn leven koopman te Haarlem. Bij de verkoop werd de hofstede als volgt omschreven; een welgelegen hoffstede als huijs, schuijr, stallinge, boomgaert ende toegemaackt warmoeslandt, groot int geheel drie morgen drie hont ende vijftien roeden volgens de metinge daer van gemaakt bij Mr. Pieter Wils in sijn leven geswooren lantmeter van Rijnlandt, staende ende gelegen inden banne van Velsen achter het huijs te Brederode, belent ten oosten de erfgen van Sr Stuijver saliger, ten zuijden de Heerewech, ten westen Jan Jacobs Schuijt, ende ten noorden Heijndrick Rens"1 Met deze laatste wordt Heijndrick Reijnst bedoeld, de toenmalige bezitter van de hofstede Duin en Berg2. Bij deze vermelde begrenzende grondeigenaren werd niet Hans Heijderwijck vermeld, de toenmalige eigenaar van de blekerij die ten westen lag van de hofstede Ipenhage. Bij de beschrijving van de blekerij van Hans Heijderwijck in 1647 werd de voornoemde Pieter Adams, de heer Reijnst en de heer Schuijt als belendende eigenaren genoemd. We moe ten dan ook aannemen dat de opsteller van de akte vergeten heeft om Hans Heijderwijck als begrenzend eigenaar te vermelden3 Johan Loo was burgemeester van Haarlem en zal een broer of zoon geweest zijn van Jan Claes Loo de eigenaar van de hofstede Velserend die ook burgemeester van Haarlem is geweest4 Johan Loo betaalde 3800 gulden voor de hofstede5. Hij behield de hof stede tot zijn dood in zijn bezit. Op 16 mei 1682 verkoopt de "gecompareerde heer Adriaan Govaerts Maurois, secretaris van de hooge Jurisdictie van Brederode als univer sele geinstitueerde erffgenaem van wijlen juffrouw Aechis van Loon" de hofstede aan de Heer Anthony Reepmaeker. Aechis was getrouwd geweest met Johannnis Bosch zaliger en was de erfgename van haar vader Johan Loo. Bij de verkoop werd de hofstede als volgt omschreven; "een welgelegen hoffstede als huijs, schuijr, stallinge, de twee respec tive tuijnen en de beplante boomgaarden, ten zuijden en de noorden van de voorzegde hoffstede en de huijsinge gelegen, mitsgaders de beplante recht uitgaande laan strecken- de van de Buijrenwege tot achter aan de plantagie en de landt van de heer Reijnsie (Duin en Berg) soo als de selve tegenwoordigh onder de banne van Velsen achter het huijs te Brederode aldaer gelegen leijt". De hofstede werd tezamen met zijn tui nen en boomgaarden in het zuiden begrensd door de bezittingen van Jacob Looten (Hoog-sichtenburg), in het oosten door de Buijrewege, in het noorden door de weduwe van de advocaat Soutman en in het westen door de bezittingen van Jacob Looten (Hoogsichtenburg). Anthony Reepmaeker betaalt 2400 gulden voor de hofstede6. Bij het lezen van deze akte constateren we een aanzienlijk verschil in de begrenzingen t.o.v. de begrenzingen genoemd in de akte van 31 december 1649. De naam Heerenwegh is veranderd in Buijrenwege, de naam Buijrewege werd in de akten uit deze tijd veel gebruikt voor de wegen in Velsen waardoor het mogelijk is dat hier de Heerewegh bedoeld werd. Omdat in de akte van 16 mei 1682 de begrenzingen goed aansluiten op de Hofstede Hoogsichtenburg en Duin en Berg (zie de beschrijving van deze hofsteden) en in de beide voornoemde akten Johan Loo en zijn erve als eigenaar genoemd worden mogen we aannemen dat het in de beide akten om de hofstede Ipehage gaat die tussen de hofstede 25 7. Duin en Kruidbergerweg 89-91 Deze voormalige pachtboerderij van de buitenplaats Duin en Kruidberg, is in 1896 gebouwd. De boerderij bestaat uit een woonhuis met een haaks daarop staande stenen stal, een losstaande stenen stal en een houten schuur. In het dak van het woonhuis en de stallen is een decoratief patroon met rode en zwarte dakpannen te zien. De zadeldaken van de stallen worden afgesloten met sierspanten in de geveltoppen. De houten schuur is opgetrokken van geteerde gepotdekselde planken. 8. Duin en Kruidbergerweg 74: chauffeurswoning De chauffeurswoning is in 1910 gebouwd naar een ontwerp van de Haarlemse architect G. Meppelink. Het huis heeft een asymmetrische gevelopstand onder een samengesteld dak met besneden gootklossen. In de voorge vel vinden we een portiek met een rondboog. De vensters bestaan uit tamelijk smalle, gekoppelde ramen en bovenlichten met kleine roedeverdeling. 9. Middenduinerweg 82 Een klein landarbeidershuis aan de rand van een weiland, direct aan de weg gebouwd, bouwjaar 1859. In 1860 is het bestaande huisje vergroot, vermoedelijk uitgebreid met stal- en opslagruimte. Het huisje heeft een rechthoekige plattegrond. Het is één bouwlaag hoog, opgetrokken uit witgepleisterde baksteen. Het dak wordt gedekt door rode Hollandse pannen. Op de nok en aan de voet van het noordelijk dakvlak staat een schoor steen. Dit vrijstaande huisje is van architectuur-historische waarde als een voorbeeld van een steeds zeldzamer wordend algemeen goed en een gaaf voorbeeld van een 19de eeuws eenvoudig landarbeidershuis met inpandi ge stal, bestaande uit één bouwlaag en een kap. 10. Middenduinerweg 83-85-89 (door het rijk beschermd monument) Het voormalige boerderijencomplex 'Middenduin', bestaat uit vier woonhuizen, een stal, twee houten kap- bergen en twee houten schuren. Middenduin is een in oorsprong 16de eeuwse hofstede, welke vermoede lijk tot in de 18de eeuw tevens als blekerij gefunctioneerd heeft. Het oudste huis nr. 83 is een uit de 17de eeuw daterend woonhuis met een opkamer onder een zadeldak. De gevels zijn opgetrokken van rode bak steen met vlechtingen in de top. In de voorgevel een klein -dichtgemetseld- rondlicht en een toppilaster. Rechts ligt een kleiner huis (nr. 85) dat tegen nr. 83 aangebouwd is en dat vermoedelijk in oorsprong ook 17de eeuws is. Gezien het witgesausde metselwerk is de voorgevel op de eerste helft van de 18de eeuw te dateren. Het huisje is vrij laag en wordt gedekt door een steil dakschild. In de voorgevel zijn twee vensters met negenruiters direct onder de dakgoot. Achter de nummers 83 en 85 ligt het derde woonhuis. Het huis dateert van de 18de eeuw. Het is tamelijk laag, gedekt door een schilddak. De gevels zijn gepleisterd. De westgevel is voorzien van twee vensters met negenruiters. Het vierde woonhuis, nr. 89 is vrijstaand. Het 18de eeuwse huis is één bouwlaag hoog onder een zadeldak. De gevels zijn in de 19de eeuw witgepleisterd met een quasi-blokken motief. In de westgevel een drietal vensters en een bedrijfsingang. In beide puntgevels eveneens vensters. De niet meer in gebruik zijnde brede bakstenen stal (nr. 89 sub) is vermoedelijk in de tweede helft van de 19de eeuw gebouwd. Ten oosten van de beschreven bebouwing staan twee vierkante houten kapbergen, elk onder een schilddak met Oudhollandse pannen. Achter deze hooibergen bevindt zich een vermoedelijk vroeg 19de eeuwse gepotdeksel de houten schuur onder een zadeldak. De schuur is in later tijd verlengd. 11Velserenderlaan 2 De ruïne van het kasteel Brederode, dat omstreeks 1355 op funderingen van een oudere burcht gebouwd is, is het meest in het oog springende element in het landschap. Sinds 1491 is het kasteel vervallen en grotendeels door duinzand ondergestoven. Het kasteel heeft grote overeenkomsten met het Muiderslot en kasteel Radboud te Medemblik. De ruïne van Brederode is een van de eerste door de Nederlandse overheid beschermde monumenten. Resumerend kan de volgende lijst van beschermde monumenten die in het gebied te vinden zijn worden opgesteld: Rijksmonumenten - De ruïne van Brederode - Het Middenduincomplex - De oudste hoofdgebouwen van het Provinciaal Ziekenhuis inclusief het kerkje - De oude blekershuizen en stalgebouwen op het P.Z. terrein - Een deel van het P.Z. terrein en de vijver als blekerijgebied - Landgoed Jachtlust aan de Velserenderlaan Provinciale monumenten - Huize Duin en Kruidberg en de bijbehorende dienstgebouwen Gemeentelijke monumenten - Het "Spookhuis" aan de Duin en Kruidbergerweg - Het daglonershuisje aan de Middenduinerweg - Het dubbelwoonhuis voor spoorwegpersoneel bij het station Santpoort-Noord 1 Gemeente-archief Velsen (in het vervolg aangeduid als GAV), Oud Rechterlijk Archief inv.nr. 961 fo. 85 v. 2 J.E. Elias, De Vroedschap van Amsterdam 1578-1795p 3 GAV, Oud Rechterlijk Archief inv.nr. 961 fo. 54 v. 4 S. Rolle, Gisteren haast onherkenbaar, IJmuiden 1982, p 35. 5 C.J. Gonnet, Hofsteden in den Banne van Velsen 17e-19e eeuw, inv.nr. 1162 (zonder pagina-aanduiding). 6 GAV, Oud Rechterlijk Archief inv.nr. 964 fo. 27 r.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 1996 | | pagina 14