De windvang van de molen "de Zandhaas"34 In de loop van de 18de eeuw neemt het houtgewas in de Molenduinen toe. Dit geeft problemen voor de koren molen in Santpoort. In 1761 richt molenaar Hendrik Beuder zich tot de raad en de rentmeester-generaal van de Domeinen van Noord-Holland, Kennemerland en Brederode in het zuiderkwartier met de klacht dat hij wel jaarlijks windrecht moet betalen, maar dat zijn molen bijna niet kan draaien, omdat de bomen in de omgeving zo hoog zijn geworden dat zij bijna alle wind wegvangen, waardoor zijn kostwinning in gevaar komt. De rentmeester vraagt het gerecht van Velsen de zaak in behandeling te nemen. Het gerecht vindt de klacht van de molenaar terecht en laat de gerechtsbode een onderzoek instellen. Hieruit blijkt dat het merendeel van de buren bereid is de bomen te toppen, ook Cornelis Malefijt Jansz, die volgens de gerechtsbode de navolgende reaktie geeft; 'ik zal ze wel een beetje aftoppen, om geen spul met mijn buuren te hebben'. Door deze maatregelen kan de molen voorlopig weer draaien Rond 1778 geven de bomen in de Molenduinen opnieuw problemen voor de korenmolen in Santpoort. Molenaar Arie Royesteijn ziet geen kans meer de bakkers die bij zijn molen het graan laten malen, naar genoegen te bedienen. Om weer voldoende windvang te krijgen besluit hij een nieuwe korenmolen te laten bouwen, waarvoor hij toestemming krijgt van de ambachtsheer van Velsen, de heer mr. Hendrik Hoeuft. Hij laat de bestaande molen, een zogenaamde grondzeiler vervangen door een stellingmolen, die hoog boven de bomen uit steekt. Hij kan de molen financieren door het maalloon per zak graan de eerste tien jaar met een stuiver en de volgende vijf jaar met vier duiten te verhogen. De bakkers stemmen hiermee in. In 1779 wordt de nieuwe stellingmolen zoals wij hem nu nog kennen in gebruik genomen 36. Nu hoeven de be lendende eigenaren, waaronder die van Zorgvrij, geen maatregelen te nemen om de bomen te toppen. Het voorgaande geeft aan dat het bij het dorp Santpoort steeds groener wordt. 37 gavOudarchief Spaamberg nr. 17 en ORA969 p^p^oen de gemeente Velsen in 1950 de buitenplaats fo. i83r I "Boschbeek" kocht, stond in de IJmuider Courant van 38 gavora 972 fo. ii9v JL 22 mei 1950 "Nu de gemeente zich over dit ruim 150 jaar oude bos heeft ontfermd, is de kans groot dat ook de Santpoortse korenmolen "De Santhaes" wat beter tot zijn recht zal komen: als de beuken die alle wind voor zijn wieken wegvangen, de strijd tegen de tand des tijds en de directe zonneschijn (waar beuken niet tegen kunnen) moeten opgeven, stelt de Velsense plantsoenendienst zich voor het terrein voor de molen vlakker te houden zodat het uitzicht op de fiere bovenkruier weer in zijn oude luister wordt hersteld". Op 11 december 1997 wordt door de afdeling Openbare Werken een kapvergunning verleend voor 1 esdoorn (Wüstelaan ong. bij molen). Omwonenden hebben protest aangetekend tegen het kappen van de 7-stammige esdoorn, maar dit mocht niet baten. De Blekerij krimpt in, DE NERING LOOPT TERUG Catharina, de weduwe van Cornelis Malefijt en haar dochters Catharina, Josina en Magdalena, verkopen op 14 februari 1777 blekerij Zorgvrij en een huis en bos genaamd Coerland ten westen van de bleekvelden aan Arent Lits en zijn vrouw Anna Rusburg v- Op 2 november 1791 verkopen Catharina en haar 3 dochters een huis met erf en tuin aan Hendrik Lits (de familiebanden zijn onbekend) uit Amsterdam. Het huis wordt in het oosten begrensd door de Heerenweg (nu de Hoofdstraat), in het westen door de Achterweg (een gedeelte van de huidige Wüstelaan), in het zuiden door de Kerkweg (nu de Johan van Beemlaan) en in het noorden door de Buurtweg (lag in het verlengde van de huidige Burgemeester Enschedélaan tussen de Wüstelaan en de Hoofdstraat)38. Hendrik Lits geeft aan dit huis de naam Litslust. De rest van de geschiedenis van Litslust, het latere Schoonoord (thans rijksmonument), wordt uitgebreid beschreven door K.P. Ackema in Velisena, het blad van de Historische Kring Velsen 1993, 2e jaargang. 20 34 Voor een goede begripsvorming voor het functioneren van de molen als werktuig en als monument is het volgende rapport aan te bevelen: Concept beleidsvisie molenbiotoop van "De Zandhaas" te Santpoort, A.Geertman, 1995. 35 - Spiegel van Santpoort, Jan J. van Baarsel, Santpoort 1976 p. 14-15. Gisteren haast onherkenbaar, S. Rolle, IJmuiden 1982, p. 56 (GAV ORA inv. nr.4 en nr.35).In het vervolg genoemd Rolle. 36 - Spiegel van Santpoort, Jan J. van Baarsel, Santpoort 1976, p. 16-17. Rolle, p 60 (GAV ORA inv. nr.4/pl.nr.48).

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 1999 | | pagina 13