Op de topografische kaart uit 1903 wordt in Bosbeek een lanenstelsel aangegeven dat niet te herkennen is als een ontwerp van Jan David Zocher Jr. M. Het komt ook niet overeen met het nog aanwezige lanenstelsel; uit vergelijkend onderzoek is gebleken dat deze topografische kaart op dat punt niet betrouwbaar is. Het zelfde geldt voor het lanenstelsel in het Burgemeester Rijkenspark. Een deel van Bosbeek wordt door de N.V. Maatschappij Veenduin verkocht. Via latere eigenaren komt het in 1950 in bezit van de gemeente Velsen, die het bestemt tot wandelpark65. In de watering zijn een paar duikers met daarover een pad (heulen) aangelegd, die het Burgemeester Rijkenspark en het park Bosbeek samen hebben getrokken. In 1905 en in de jaren twintig werd een stukje Bosbeek opgeofferd aan woningbouw langs de Molenstraat en de Burgemeester Enschedélaan. Dit was de start van een uitbreidingsplan dat na de Tweede Wereldoorlog in sterk gewijzigde vorm voortgezet zou worden6Ó. In een dossier uit die tijd komt een plattegrond voor waarop de padenaanleg en de aanleg van de waterpartijen van Bosbeek, het Burgemeester Rijkenspark en Spaarnberg in detail worden weergegeven. Deze recent ontdekte plattegrond is tot nu toe de enig bekende betrouwbare kaart, waarop de vrijwel originele parkaanleg nog terug te vinden is (zie afbeelding 15)67. Een aantal paden op deze plattegrond is aangelegd in de land schapsstijl. In bijna alle gevallen zijn de rechte lanen echter een overblijfsel uit de periode dat Bosbeek en Burgemeester Rijkenspark slechts gebruikt werden voor hakhout, teelland en andere praktische doeleinden. Op basis van gegevens uit een notariële akte uit 1832 zijn de namen van twee lanen van deze plattegrond bekend: de Krommelaan en de Dwarslaan6S. In de bosjes tussen de lanen zijn kronkelpaadjes gemaakt, die een kenmerk zijn van de vroege landschapsstijl. De bosjes waar zich paden doorheen slingerden, bestonden voor het merendeel uit hakhout, dat iedere vijf tot tien jaar werd gekapt. Paden die een zeer kronkelig tracé vertonen, komen voor in ontwerpen van J.P. Michaël (bijv. Haarlemmerhout in 1788 en later gedeeltelijk behouden door J.D. Zocher Jr. in 1837) en Jan David Zocher Sr. (bijv. de buitenplaats Cromvliet te Rijswijk in 17906"). Rond het huis Boschbeek (dat gebouwd is in 1837-1838 naar het ontwerp van Jan David Zocher Jr.) is een latere fase van de landschapsstijl te herkennen. Bij deze latere fase is er sprake van lanen met grote bochten en een visuele relatie naar punten buiten de aanleg. Via de zeer kenmerkende langgerekte S-vormige beukenlaan met grote bochten zal tussen het groen vermoedelijk uitzicht op de molen geweest zijn. Ook via de korte gebogen beukenlaan, die aansluit op de S-vormige laan, zal doorzicht naar de molen mogelijk geweest moeten zijn. Overigens zal het belangrijker zijn geweest dat het gedeelte bij het huis een open structuur verkreeg om een goed uitzicht van of naar het Zwitserse huis "Boschbeek" te hebben. Ten oosten van de Wüstelaan bij het herenhuis Spaarnberg zijn lanen geschetst, die aangelegd zijn naar het ontwerp van vooral Zocher Jr. en L. J. Springer70. Het ontwerp van Springer moet echter gezien worden als een aanpassing op de bestaande toestand, waarbij de Zocher- structuren zoveel mogelijk intact werden gelaten. De doorgevoerde wijzigingen betroffen vooral de opzet rondom het nieuwe rosarium, dat volgens deze kaart (1920-1930) niet meer aanwezig was. Ten oosten van de Krommelaan is een waterpartij weergegeven die aansluit op de Bosbeek. Tot dusver is er nooit aandacht besteed aan de aanleg van deze waterpartij. Deze waterpartij is aangelegd naar de ontwerpstijl van Zocher en is mogelijk aangelegd in 1843-1844, toen Spaarnberg in het bezit was van Adriaan van der Hoop 71 Ook nu nog zijn op die plek glooiingen herkenbaar, die on geveer meelopen met het tracé van de waterpartij. De glooiing ontbreekt echter ter hoogte van het huidige naaldbos, aan gelegd in 1940 en begin jaren 50, aan weerszijden van het zuidelijk gedeelte van de Krommelaan. De waterpartij wordt ook weergegeven op een plattegrond van de Gemeente Velsen uit 1930 (uitgave G.Eikelenboom, in samenwerking met het Gemeentebestuur van Velsen). 64 Historische Atlas Noord-Holland, Robas, Den lip 1989, blad 328 en Rolle, p. 41. 65 Informatie van B.J. Oosterop, Santpoort. 66 Santpoort twee dorpen in de schaduw van Brederode, Joke van der Aar en Siebe Rolle, IJmuiden 1991, p. 57 en 58. In het vervolg genoemd v.d. Aar en Rolle. 67 Secretarie archief Velsen 1925-1935 no. 14. Dossier inzake aankoop van gronden liggende ten westen van de Wüstelaan te Santpoort 1928-1931. -Plattegrond van de Gemeente Velsen, 1930, uitgave G.Eikelenboom. 68 GAV Nieuw notarieel archief, Notaris Coenraad Schreuder 1 december 1832 Gids voor Ned. Tuin- en Landschapsarchitectuur, deel west NH en ZH, C.S. Oldenburger-Ebbens etc., 1998, p.244, 343, 354, 355, 368, 369, 476, 477 en 478. Bibl. Landbouwuniversiteit Wageningen, Spaarnberg, Santpoort, tek. plattegrond: LA.Springer, ca. 1909 en afb.15 en zie noot 67. Morren, p. 42

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 1999 | | pagina 18