Op de topografische kaart uit 1903 wordt in Bosbeek
een lanenstelsel aangegeven dat niet te herkennen
is als een ontwerp van Jan David Zocher Jr. M. Het
komt ook niet overeen met het nog aanwezige lanenstelsel; uit
vergelijkend onderzoek is gebleken dat deze topografische
kaart op dat punt niet betrouwbaar is. Het zelfde geldt voor
het lanenstelsel in het Burgemeester Rijkenspark.
Een deel van Bosbeek wordt door de N.V. Maatschappij
Veenduin verkocht. Via latere eigenaren komt het in
1950 in bezit van de gemeente Velsen, die het bestemt
tot wandelpark65.
In de watering zijn een paar duikers met daarover een pad
(heulen) aangelegd, die het Burgemeester Rijkenspark en het
park Bosbeek samen hebben getrokken.
In 1905 en in de jaren twintig werd een stukje Bosbeek
opgeofferd aan woningbouw langs de Molenstraat en de
Burgemeester Enschedélaan. Dit was de start van een
uitbreidingsplan dat na de Tweede Wereldoorlog in sterk
gewijzigde vorm voortgezet zou worden6Ó.
In een dossier uit die tijd komt een plattegrond voor waarop de
padenaanleg en de aanleg van de waterpartijen van Bosbeek,
het Burgemeester Rijkenspark en Spaarnberg in detail worden
weergegeven. Deze recent ontdekte plattegrond is tot nu toe de
enig bekende betrouwbare kaart, waarop de vrijwel originele
parkaanleg nog terug te vinden is (zie afbeelding 15)67.
Een aantal paden op deze plattegrond is aangelegd in de land
schapsstijl. In bijna alle gevallen zijn de rechte lanen echter
een overblijfsel uit de periode dat Bosbeek en Burgemeester
Rijkenspark slechts gebruikt werden voor hakhout, teelland en
andere praktische doeleinden. Op basis van gegevens uit een
notariële akte uit 1832 zijn de namen van twee lanen van deze
plattegrond bekend: de Krommelaan en de Dwarslaan6S. In de
bosjes tussen de lanen zijn kronkelpaadjes gemaakt, die een
kenmerk zijn van de vroege landschapsstijl. De bosjes waar
zich paden doorheen slingerden, bestonden voor het
merendeel uit hakhout, dat iedere vijf tot tien jaar werd
gekapt. Paden die een zeer kronkelig tracé vertonen, komen
voor in ontwerpen van J.P. Michaël (bijv. Haarlemmerhout
in 1788 en later gedeeltelijk behouden door J.D. Zocher Jr. in
1837) en Jan David Zocher Sr. (bijv. de buitenplaats Cromvliet
te Rijswijk in 17906").
Rond het huis Boschbeek (dat gebouwd is in 1837-1838 naar
het ontwerp van Jan David Zocher Jr.) is een latere fase van de
landschapsstijl te herkennen. Bij deze latere fase is er sprake
van lanen met grote bochten en een visuele relatie naar
punten buiten de aanleg. Via de zeer kenmerkende langgerekte
S-vormige beukenlaan met grote bochten zal tussen het groen
vermoedelijk uitzicht op de molen geweest zijn. Ook via de
korte gebogen beukenlaan, die aansluit op de S-vormige laan,
zal doorzicht naar de molen mogelijk geweest moeten zijn.
Overigens zal het belangrijker zijn geweest dat het gedeelte bij
het huis een open structuur verkreeg om een goed uitzicht van
of naar het Zwitserse huis "Boschbeek" te hebben.
Ten oosten van de Wüstelaan bij het herenhuis
Spaarnberg zijn lanen geschetst, die aangelegd zijn naar
het ontwerp van vooral Zocher Jr. en L. J. Springer70.
Het ontwerp van Springer moet echter gezien worden als een
aanpassing op de bestaande toestand, waarbij de Zocher-
structuren zoveel mogelijk intact werden gelaten. De
doorgevoerde wijzigingen betroffen vooral de opzet rondom
het nieuwe rosarium, dat volgens deze kaart (1920-1930) niet
meer aanwezig was.
Ten oosten van de Krommelaan is een waterpartij weergegeven
die aansluit op de Bosbeek. Tot dusver is er nooit aandacht
besteed aan de aanleg van deze waterpartij. Deze waterpartij is
aangelegd naar de ontwerpstijl van Zocher en is mogelijk
aangelegd in 1843-1844, toen Spaarnberg in het bezit was van
Adriaan van der Hoop 71
Ook nu nog zijn op die plek glooiingen herkenbaar, die on
geveer meelopen met het tracé van de waterpartij. De glooiing
ontbreekt echter ter hoogte van het huidige naaldbos, aan
gelegd in 1940 en begin jaren 50, aan weerszijden van het
zuidelijk gedeelte van de Krommelaan. De waterpartij wordt
ook weergegeven op een plattegrond van de Gemeente Velsen
uit 1930 (uitgave G.Eikelenboom, in samenwerking met het
Gemeentebestuur van Velsen).
64 Historische Atlas Noord-Holland, Robas,
Den lip 1989, blad 328 en Rolle, p. 41.
65 Informatie van B.J. Oosterop, Santpoort.
66 Santpoort twee dorpen in de schaduw van
Brederode, Joke van der Aar en Siebe Rolle,
IJmuiden 1991, p. 57 en 58. In het vervolg
genoemd v.d. Aar en Rolle.
67 Secretarie archief Velsen 1925-1935 no. 14.
Dossier inzake aankoop van gronden liggende
ten westen van de Wüstelaan te Santpoort
1928-1931.
-Plattegrond van de Gemeente Velsen, 1930,
uitgave G.Eikelenboom.
68 GAV Nieuw notarieel archief, Notaris
Coenraad Schreuder 1 december 1832
Gids voor Ned. Tuin- en
Landschapsarchitectuur, deel west
NH en ZH, C.S. Oldenburger-Ebbens etc.,
1998, p.244, 343, 354, 355, 368, 369, 476,
477 en 478.
Bibl. Landbouwuniversiteit Wageningen,
Spaarnberg, Santpoort, tek. plattegrond:
LA.Springer, ca. 1909 en afb.15 en zie noot 67.
Morren, p. 42
