plaatst. Grensafscheidingen waren dikwijls ook zichtbaar door hagen, zoals die ooit langs de Dwarslaan is geweest. Nu is zo'n soort haag nog aanwezig langs de molen de Zandhaas. De haag zal in de loop der tijden zijn herplant, doch deze haag staat wel precies op de oude kavelbegrenzing, zoals getekend in de kaart van landmeter van Diggelen (1810) en de minuutkaart van Nautz uit 1832. Het veranderende (park)landschap De Wildernis van Brederode, ook wel de Molenduinen genoemd, is bij de opkomst van de blekerijen geleide lijk verdeeld in droogbergen, hier en daar een stukje bouwland, gebruiksbossen, de Neethof (een vrij vlak gedeelte) en de overige stukken duin. Ten behoeve van de blekerijen werden wateringen of welsloten gegraven aan de voet van deze duinen, waarvan er één (watering of Bosbeek) zelfs dwars door de Molenduinen werd gegraven voor aansluiting met een duinrel, namelijk de Brederoodse beek. Welsloten vulden de gietsloten van de blekerijen. Nadat de blekerijen rond 1800 wegens de concurrentie met het buitenland moesten sluiten, zijn enkele omgevormd tot buitenplaatsen. De bekendste is wel Duin en Daal te Bloemendaal met het centrale weiland en vijvers, maar ook Zorgvrij en Spaarnberg zijn uniek te noemen. Hier werden vanaf ongeveer 1820 de vroegere gebruiksbossenveranderd in wandelparken, waarbij het nuttige met het aangename verenigd werd. Het Zwitsers- achtige Boschbeek was een boerenwoning en gedeelten van vooral Bosbeek werden voor houtkap en teelland gebruikt. De grootste veranderingen aan de parken zijn hieronder puntsgewijs beschreven, zodat met behulp van de drie kaarten (afb. 12, 15 en 16) vrij een voudig een goed beeld van de huidige situatie in relatie tot de historische aanleg van de parken verkregen kan worden. De meest ingrijpende veranderingen van de parken zijn: 1 In de voormalige percelen 116-117 zijn een aantal paralelle paden vermoedelijk na 1930 aangelegd. Een smal kronkelig paadje (ruiterpad?) dwars op deze paralelle paden is na ca 1955 verdwenen. 2 In Bosbeek zijn in de eerste helft van de twintigste eeuw alle zeer kronkelige paden plus een drietal plantsoenachtige vormen verwijderd (al deze structuren kunnen mogelijk worden toegeschreven aan Zocher Jr), waardoor met name het middengedeelte ten noorden van de Bosbeek een geheel ander aanzien heeft gekregen. 3 Het zuid-westelijk deel van het Burgemeester Rijkenspark is in het begin van de 30-er jaren diep omgespit en opnieuw beplant met loofhout, zoals balsempopulier, els, wilg, den, kastanje enz. In het westelijk deel van Bosbeek heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog clandestiene houtkap plaats gevonden. 4 Door de oprukkende verstedelijking is het bosgebied in 1905 en de jaren 20 en 50 verkleind en zijn gelijktijdig een aantal nieuwe toegangspaden aangelegd. In een aantal gevallen zijn paden rechtgetrokken en/of omgelegd. Verder zijn meerdere verbindingspaden verwijderd, waardoor grotere aaneengesloten bospercelen ontstaan zijn. 5 De Brederoodsebeek is vanaf de Bosbeek grotendeels verwijderd ten behoeve van woningbouw en verbreding van de Middenduinerweg waarlangs een voetpad loopt. De vroegere overvloedige aanvoer van duinwater is bijna geheel verdwenen door intensieve drinkwaterwinning in de duinen en nu vooral ook in de binnenduinrand langs de spoorlijn. In 1997 zijn langs de spoorlijn oude drinkwater- winningsputten vervangen door nieuwe, opdat meer drinkwater gewonnen kan worden. Mede daardoor hoeft de vermindering van de drinkwaterwinning in de duinen niet zondermeer een zichtbare verbetering te geven op de doorstroming van de beek. Bovendien zullen vanwege de verminderde drinkwaterwinning in de duinen nabij de oorsprong van de beek pompen worden geslagen tegen eventuele vochtoverlast in woningen. Het grondwaterpeil zal dan nog meer gaan zakken, waardoor het weinige water in de beek nog sneller in de bodem zal wegzakken. Slechts een constante kunstmatige toevoer van water, kan het agrarisch gebied enigzins positief beïnvloeden. In het recente verleden loosde Velserend zijn badwater op

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 1999 | | pagina 20