Blekerij Zorgvrij e n Park Bosbeek immmm Aan de zuidkant van het dorp Santpoort staat aan de Hoofdstraat op de hoek van de Johan van Beemlaan een oud blekersgebouw, dat als enige tastbare herinnering overgebleven is van de blekerij Zorgvrij. Recent staat dit gebouw in de belangstelling, omdat het verbouwd gaat worden tot woonhuis. Als een opstal van een blekerij is het uniek te noemen. Dit is door de Rijksdienst van Monumentenzorg al vroeg onderkend, waardoor het de status van Rijksmonument heeft gekregen. Dit artikel beoogt een zo nauwkeurig mogelijke historisch-geografische beschrijving van blekerij Zorgvrij te geven, waarbij aan de omvang van de blekerij, zijn vroegere eigenaren, de bijbehorende wateringen, molen de Zandhaas, Burgemeester Rijkenspark en vooral het park Bosbeek ruime aandacht besteed zal worden. Een en ander zal verduidelijkt worden aan de hand van plattegronden en prenten. Wegen en grenzen De landerijen van blekerij Zorgvrij lopen aan weerszijden van de huidige Wüstelaan. In vele akten in het oudrechterlijk archief en op oude kaarten komt de Wüstelaan voor als He(e)rewech. De "Herenweg" was in ieder geval vanaf de 13de eeuw de belangrijkste grote regionale weg die de steden Den Haag, Leiden en later ook Haarlem en Alkmaar met elkaar verbond. Deze weg liep grotendeels langs de oostkant en gedeeltelijk ook langs de westkant van de meest oostelijke strandwal. Tussen Haarlem en Alkmaar waren aan deze weg de belangrijkste dorpen als Aelbrechtsberg, Velsen, Beverwijk, Castricum en Heiloo gelegen. Aanleg en onderhoud van de Herenwegen kwam voor rekening van de graven van Holland, terwijl de Burenwegen onderhouden dienden te worden door de aangrenzende eigenaren daarvan. De Noord-Zuid ge oriënteerde intercommunale weg door het graafschap Holland loopt in Velsen via de Bloemendaalsestraatweg, de Wüstelaan, de Hoofdstraat, de Rijksstraatweg, de Meervliet- straat, achter de kerk van Velsen langs, via de Grote Hout- of Koningsweg naar het Noorden. De Velserenderlaan heeft ook bekend gestaan als Herenweg. Dit kan duiden op een oudere verbinding tussen Aelbrechtsberg en Velsen vlak langs de jonge duinen. De nieuwe tak, Rijksstraatweg en Hoofdstraat met aansluiting op de Vergierdeweg is mogelijk ontstaan toen Haarlem een grafelijk centrum werd. Dit is tevens de ver klaring waarom de hofstede Schoonoord ingeklemd lag tussen twee Herenwegen namelijk de Wüstelaan met aansluiting op de oorspronkelijke Herenweg en Hoofdstraat met aansluiting op de Vergierdeweg. De toenmalige overheidsdienaren waren niet altijd even nauwkeurig met hun omschrijving in transportacten. Zo kon het voorkomen dat de Wüstelaan ter hoogte van Schoonoord werd aangeduid als Achter- of Buurtweg in plaats van Herenweg, wat meestal tot enig gepuzzel leidt. De Johan van Beemlaan werd voor een redelijk lange periode aangeduid als Kerkweg. Met behulp van de perceelgrenzen van de verschillende eigenaren is een vrij goed beeld van de locatie en omvang van blekerij Zorgvrij verkregen. Afb. 1 Het voormalig blekersgebouw aan de Hoofdstraat, foto B.J.Oosterop. 3

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 1999 | | pagina 4