D
Een sate in die leck
«<-
e oudste gegevens over blekerij Zorgvrij dateren van
kort na de Middeleeuwen.
In het kohier van de tiende en honderdste penning en van het
morgengeld uit 1553 en 1557 (dit zijn belasting kohieren)
lezen we dat Jacob Jansz in 'Die Leck' een 'sate met ses morgen
en een half mats land' huurt van Jan van Alckemade uit
Leiden (een sate is in die tijd de benaming voor een
hofstede). Tevens gebruikt hij zijn eigen land dat een grootte
heeft van twee morgen en twee madt
Het kohier uit 1561 meldt, dat Jacob Jansz een 'satelants met
zes morgen en twee hont teel als weijlant' huurt van Huigh
van Alckmade. De sate is gelegen in de Tanden gelegen in de
Brederoder tiende tuschen den Herenwech ende die schou-
heijninge'2. Hoewel de benaming 'Die Leck' in dit kohier niet
voorkomt, moet het hier wel bij inbegrepen zijn, omdat de hier
genoemde groep eigenaren in de kohieren van 1557 en 1570
worden genoemd onder 'Die Leck'. Het gebruik van eigen land
wordt in het kohier van 1561 niet vermeld.
Huijgh van Alckmade zal een nazaat zijn van de eerder
genoemde Jan van Alckemade. Verschillen in spelling van
achternamen kwamen in deze tijd vaker voor.
0BSa5!L3LrilI
In het kohier van 1570 komt de naam 'Die Leck buiert'
weer voor. In deze buurt bewoont en gebruikt Jacob Jansz
in de Berch zijn eigen sate met daarop een huis en erf en
vijf morgen en drie hont geestland3. We mogen aannemen dat
Jacob Jansz en Jacob Jans in de Berch één en dezelfde persoon
zijn. Waarschijnlijk heeft Jacob Jansz de achternaam in de
Berch aan zijn naam toegevoegd naar het feit, dat hij vlak
onder de droogbergen in de Wildernis van Brederode (later
ook als Molenduinen aangeduid) woonde.
Op een plattegrond van een wildernis onder Velsen uit
1597 is een deel van de blekerij Spaarnberg weer
gegeven. Ten noorden van deze blekerij, (op de plaats
van de blekerij Zorgvrij), wordt Jacob in den Berch als
belendend eigenaar genoemd4.
In het kohier van 1584 wordt onder 'Die Leckbuert'
vermeld dat Jacob Jansz in den Berch gebruikt en bewoont
zijn eigen huis, erf en toebehoren en het voor de sate of
hofstede gelegen geestland, dat een grootte heeft van drie
morgen en 2 hont5.
Op de kaart van 1599 met landerijen en blekerijen
onder Bloemendaal en Schoten wordt echter niet
Jacob Jansz, maar een zekere Cornelis den Haen
genoemd. Deze kaart van landmeter Pieter Bruijns vermeldt
vooral de blekers (tevens bewoners) en niet zo zeer de
eigenaren van de blekerijen. Cornelis den Haen en van der
Molen zijn nl. niet in acten van transport terug gevonden. Bij
de Zandvaart Jan Gijzenvaart) staat mijnheer den hoogen
Heimraed Berkenroe, vervolgens worden in de Leckbuurt van
der Molen, Hiltgen van Daelen, [Hans Huijbertsz] Trompetter
en tenslotte Cornelis den Haen vermeld (zie afb.3 op de
volgende bladzijde).
1 - RAN kohier van de tiende en de honderdste
penning en van het morgengeld, Velsen
1557, inv. nr. 151.1, A 421 en A422 In het
vervolg genoemd RAN kohier.
-Eén mat is 2/3 morgen en kwam alleen
voor in de ambachten aan het
IJ Wijkermeer.
2 RAN kohier inv. nr. 151.1 A 423
Ikvn/f-
—TT J
•Si
ij T.
am (Jf f{*~ u
j/S» "X» i\.u, ,Vy;
M V'.J
r^s - c"~ .Lf.i- m J.
i'
ï-, v,j r
jLik* V>'
Afb. 2 Kaart van de Wildernis in de
ban van Velsen, in erfpacht genomen
door Baerthout van Aessendelf.
Getekend door de landmeter van
Rijnland P. Bruins in 1597. "groot 1
morgen-1 hont-30 roeden Hondsbosse
maat" ARA Verz.Hingman, inv.code
VTHR, inv. nr. 684. Op deze kaart is
afgebeeld de Heiltgen van Dalen sloot,
een welsloot die zorgde voor de
watertoevoer naar de blekerij Leck in
de Bergen. Daaronder een schuur van
de blekerij Spaarnberg. Overrechts zal
het huis afgebeeld zijn dat genoemd
wordt in de erfakte van 6 juni 1612
waar Cornelis Jacobsz een deel van
toebedeeld krijgt. Dit huis heeft
gestaan ter hoogte van de voormalige
bewaarschool (Wüstelaan 77-79).
RAN kohier inv. nr. 151.1 A 424
De Zandpoort, orgaan van de Stichting
Santpoort, Vier eeuwen Spaarnberg
1593-1994, J. Morren, Santpoort 1994, p. 9.
In het vervolg genoemd Morren.
GAV kohier van het jaar 1584 van alle
gerapporteerde, aangebrachte en getaxeerde
goederen als goederen, huizen, erven,
hofsteden, zaeten, landen en alle andere
roerende en onroerende goederen binnen de
banne en dorpen van Velsen, inv. nrs. 60a
