D Een sate in die leck «<- e oudste gegevens over blekerij Zorgvrij dateren van kort na de Middeleeuwen. In het kohier van de tiende en honderdste penning en van het morgengeld uit 1553 en 1557 (dit zijn belasting kohieren) lezen we dat Jacob Jansz in 'Die Leck' een 'sate met ses morgen en een half mats land' huurt van Jan van Alckemade uit Leiden (een sate is in die tijd de benaming voor een hofstede). Tevens gebruikt hij zijn eigen land dat een grootte heeft van twee morgen en twee madt Het kohier uit 1561 meldt, dat Jacob Jansz een 'satelants met zes morgen en twee hont teel als weijlant' huurt van Huigh van Alckmade. De sate is gelegen in de Tanden gelegen in de Brederoder tiende tuschen den Herenwech ende die schou- heijninge'2. Hoewel de benaming 'Die Leck' in dit kohier niet voorkomt, moet het hier wel bij inbegrepen zijn, omdat de hier genoemde groep eigenaren in de kohieren van 1557 en 1570 worden genoemd onder 'Die Leck'. Het gebruik van eigen land wordt in het kohier van 1561 niet vermeld. Huijgh van Alckmade zal een nazaat zijn van de eerder genoemde Jan van Alckemade. Verschillen in spelling van achternamen kwamen in deze tijd vaker voor. 0BSa5!L3LrilI In het kohier van 1570 komt de naam 'Die Leck buiert' weer voor. In deze buurt bewoont en gebruikt Jacob Jansz in de Berch zijn eigen sate met daarop een huis en erf en vijf morgen en drie hont geestland3. We mogen aannemen dat Jacob Jansz en Jacob Jans in de Berch één en dezelfde persoon zijn. Waarschijnlijk heeft Jacob Jansz de achternaam in de Berch aan zijn naam toegevoegd naar het feit, dat hij vlak onder de droogbergen in de Wildernis van Brederode (later ook als Molenduinen aangeduid) woonde. Op een plattegrond van een wildernis onder Velsen uit 1597 is een deel van de blekerij Spaarnberg weer gegeven. Ten noorden van deze blekerij, (op de plaats van de blekerij Zorgvrij), wordt Jacob in den Berch als belendend eigenaar genoemd4. In het kohier van 1584 wordt onder 'Die Leckbuert' vermeld dat Jacob Jansz in den Berch gebruikt en bewoont zijn eigen huis, erf en toebehoren en het voor de sate of hofstede gelegen geestland, dat een grootte heeft van drie morgen en 2 hont5. Op de kaart van 1599 met landerijen en blekerijen onder Bloemendaal en Schoten wordt echter niet Jacob Jansz, maar een zekere Cornelis den Haen genoemd. Deze kaart van landmeter Pieter Bruijns vermeldt vooral de blekers (tevens bewoners) en niet zo zeer de eigenaren van de blekerijen. Cornelis den Haen en van der Molen zijn nl. niet in acten van transport terug gevonden. Bij de Zandvaart Jan Gijzenvaart) staat mijnheer den hoogen Heimraed Berkenroe, vervolgens worden in de Leckbuurt van der Molen, Hiltgen van Daelen, [Hans Huijbertsz] Trompetter en tenslotte Cornelis den Haen vermeld (zie afb.3 op de volgende bladzijde). 1 - RAN kohier van de tiende en de honderdste penning en van het morgengeld, Velsen 1557, inv. nr. 151.1, A 421 en A422 In het vervolg genoemd RAN kohier. -Eén mat is 2/3 morgen en kwam alleen voor in de ambachten aan het IJ Wijkermeer. 2 RAN kohier inv. nr. 151.1 A 423 Ikvn/f- —TT J •Si ij T. am (Jf f{*~ u j/S» "X» i\.u, ,Vy; M V'.J r^s - c"~ .Lf.i- m J. i' ï-, v,j r jLik* V>' Afb. 2 Kaart van de Wildernis in de ban van Velsen, in erfpacht genomen door Baerthout van Aessendelf. Getekend door de landmeter van Rijnland P. Bruins in 1597. "groot 1 morgen-1 hont-30 roeden Hondsbosse maat" ARA Verz.Hingman, inv.code VTHR, inv. nr. 684. Op deze kaart is afgebeeld de Heiltgen van Dalen sloot, een welsloot die zorgde voor de watertoevoer naar de blekerij Leck in de Bergen. Daaronder een schuur van de blekerij Spaarnberg. Overrechts zal het huis afgebeeld zijn dat genoemd wordt in de erfakte van 6 juni 1612 waar Cornelis Jacobsz een deel van toebedeeld krijgt. Dit huis heeft gestaan ter hoogte van de voormalige bewaarschool (Wüstelaan 77-79). RAN kohier inv. nr. 151.1 A 424 De Zandpoort, orgaan van de Stichting Santpoort, Vier eeuwen Spaarnberg 1593-1994, J. Morren, Santpoort 1994, p. 9. In het vervolg genoemd Morren. GAV kohier van het jaar 1584 van alle gerapporteerde, aangebrachte en getaxeerde goederen als goederen, huizen, erven, hofsteden, zaeten, landen en alle andere roerende en onroerende goederen binnen de banne en dorpen van Velsen, inv. nrs. 60a

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 1999 | | pagina 5