DE HOFSTEDE VELSEREND
Bronvermelding
1 Gemeentearchief Bloemendaal, het
orgineel van het kaartboek door
Adraen Ockersz, portefeuille A, f8.
2 Archief openbare werken en milieu
gemeente Bloemendaal, kaart van de
gemeente Bloemendaal waarin de het
kaartboek door Adraen Ockersz is ge
reconstrueerd, C.H. Lebeau 1983.
Inleiding
De hofstede (buitenplaats) Velserend heeft gelegen ten zuiden
van het kasteel Brederode in Santpoort aan de huidige Velse-
renderlaan. Aanvankelijk droeg de hofstede de naam Huis te
Loo. Eeuwenlang is de naam Velserend verbonden geweest aan
deze plaats, als laatste aan het natuurzwembad Velserend, dat aan
gelegd is op de plaats van de voormalige hofstede. Door de ophef
fing en sloop van het zwembad dreigt de naam Velserend voor dit
gebied te verdwijnen. Alleen de naam Velserenderlaan zal nog een
herinnering blijven vormen aan deze hofstede. Voor de plaats van
het zwembad bestaan nieuwbouwplannen, evenals voor het terrein
van het voormalig Provinciaal Ziekenhuis Meer en Berg, dat in het
Zuiden aangrenzend aan Velserend op Bloemendaals grondgebied
is gelegen. Andere belangrijke historische objecten in dit gebied
zijn de eeuwenoude Brederodebeek en de Bergweg, die respectie
velijk ten oosten en westen langs Velserend lopen. In deze uitgave
van de Zandpoort willen wij u de geschiedenis van de hofstede
Velserend, de Brederodebeek, de Bergweg en hun naaste omge
ving uitgebreid vertellen om het historisch belang van dit gebied
nader onder uw aandacht te brengen.
Het landschap in de Middeleeuwen en in de
16e eeuw
Voordat we ingaan op de stichting van de hofstede Velserend
bespreken we eerst het landschap en de wegen in de Middel
eeuwen en de 16e eeuw rond de latere hofstede Huis te Loo
of Velserend. Eén van de oudste gegevens over dit gebied vinden
we in het 'Kaartboek van alle lage en hoge landen van Aelberts-
berg (nu Bloemendaal), Overveen en Vogelenzang' uit 1599 door
de landmeter Adriaan Ockersz.' Hierin wordt vermeld dat Jacob
Janszoon Schuijt bezittingen had bij Brederode, namelijk het stuk
land waar later de hofstede Velserend gesticht zou worden. Tevens
vertelt dit kaartboek veel over de ongeving rond deze plek. We
zien een reeks van meren en moerassen langs de duinrand. Dit zijn
achtereenvolgens van uit het zuiden gezien het meertje en moeras
aan de huidige Lage Duin en Daalseweg, het meertje met moeras
dat nu de naam Meertje van Caprera draagt, een moeras dat ten
westen van het oude hoofdgebouw van het Provinciaal Ziekenhuis
heeft gelegen en een meer met moeras, waar de vijver in het park
van het Provinciaal Ziekenhuis een restant van is. Dit laatst ge
noemde meer met moeras wordt op een kaart uit het begin van de
17e eeuw vermeld als het meer van Brederode.2 Daar deze reeks
3
