FEUILLE D EMBLEMENT derland allemaal verliep leest u verderop in dit verhaal. Door deze aanwas werd het pauselijk leger aanmerkelijk krachtiger. \7oor de pauselijke troepen ging de tijd aanvankelijk met routinepatrouilles en -gevechten voorbij. Maar 1867 wordt het jaar van de confrontaties voor de zoua- ven, waarin zij hun heldenreputatie vestigen. Garibaldi ontsnapt van zijn eiland, wat tot toenemende spanning en roodhemdenactiviteit leidt. Er breekt een cholera-epi- demie uit, waaraan ook meerdere zouaven ten offer val len, onder meer als gevolg van hun verpleging van de zieken en het begraven van de slachtoffers. Meer zoua ven sneuvelen of worden gewond tijdens de dappere be stormingen van de bergvestingen Bagnorea en Monte Libretti, die door de garibaldisten worden verlaten. Een militair hoogtepunt vormt de overwinning van zouaven en Fransen in de slag bij Mentana, waarbij Garibaldi en zijn troepen overtuigend worden verslagen. Maar dat is het laatste grote wapenfeit van de vrijwilligers. In 1870 breekt de Frans-Duitse oorlog uit. Frankrijk trekt noodgedwongen zijn garantiemacht uit Rome te rug. Victor Emanuel heeft weinig tijd nodig om te rea geren: vrijwel direct worden alle beschikbare troepen samengetrokken en valt hij Rome aan, waarbij hij Pius IX in een boodschap laat weten te stad te zullen bezetten 'om Zijne Heiligheid te behoeden voor de revolutionaire gevaren'. De verdediging is kort van duur: de paus ge last zijn opperbevelhebber Kanzier om bij de eerste door de vijand geschoten bres capitulatieonderhandelingen te openen, zulks om verder bloedvergieten te voorkomen. Zo gebeurt het ook, hoewel toch nog een aantal zouaven tijdens de gevechten het leven verliest. Zelfs moet de paus het Italiaanse leger nog verzoeken om ook de laat ste resten van zijn stad te bezetten ter bescherming tegen het in opstand gekomen volk. Qe paus trok zich daarna terug in zijn paleis, en iso leerde zich volkomen van politieke contacten met de regering van Italië. Het zou tot 1929 duren, voordat de regering-Mussolini in het Verdrag van Lateranen Vati caanstad als souvereine staat erkende en de paus als wettig hoofd daarvan. De zouaven werden ontwapend. Na afscheid te hebben genomen van hun geliefde Pius IX keerden zij terug naar hun woonplaatsen, een illusie armer. Werving en terugkeer van de zouaven in Nederland £)e aanmelding door Nederlandse jongens voor dienst in de Kerkelijke Staat gaat eigenlijk pas goed van start na de September-conventie van 1864. Grote pro motors in Nederland zijn pater De Kruijf in Amsterdam en pastoor Hellemons in Oudenbosch. Laatstgenoemde plaats wordt ook het verzamelcentrum, vanwaar de re- cruten groepsgewijs naar Brussel gaan voor een strenge keuring. Daar moeten ze ook hun papieren laten zien: schriftelijke toestemming van de ouders, bewijs van goed gedrag van de kerkelijke autoriteiten, bewijs van voltooide militaire dienst of vrijstelling daarvan en ge boortebewijs. Als ze goedgekeurd worden (wat lang niet vanzelfspre kend is), tekenen ze een contract voor twee jaar als ge woon soldaat. Dan gaan ze per trein naar Marseille en vandaar per schip naar Civita Vecchia bij Rome. Daar begint het soldatenleven. Het is voor de meeste jongens, die vooral uit eenvoudige gezinnen van ambachtslieden en boeren komen, een zeer ingrijpende verandering in hun leven. Zij spreken gewoonlijk alleen Nederlands en hebben niets van de buitenwereld gezien. Blijkens hun brieven naar huis en de verslagen van de oorlogshandelingen waren het bijzonder dappere en be trouwbare soldaten. De dramatische afloop van de oor log, waarin ook nog tientallen van hen sneuvelden of aan ziekten overleden, is dan ook voor velen een trau matische ervaring geweest. Na thuiskomst was er weliswaar de huldiging, vooral in eigen kring, maar daarna kwamen ook de maatschappe lijke problemen. Het bleek moeilijk om zich weer aan de oude omgeving aan te passen en sommige werkge vers wilden de teruggekeerden niet opnieuw in dienst nemen. Bovendien waren ze strikt genomen statenloos geworden door hun dienstneming bij een vreemde mo gendheid. Daardoor bestond b.v. geen recht op steun bij werkloosheid en waren ze hun stemrecht kwijt. Niet alle gemeenten hielden echter hieraan de hand. Ook hadden sommigen tevoren toestemming aan de koning ge vraagd, die ook wel werd verleend. Tenslotte gaf de Ne derlandse Staat in 1947 (een jaar na de dood van de laat ste zouaaf!) aan alle zouaven postuum het Nederlander schap terug. Al eerder voorzag de wet erin, dat in ieder geval hun kinderen niet statenloos werden. Lang hielden de teruggekeerde helden nog hun bijeen komsten. In 1940 waren er nog 18 over en slechts één overleefde, 95 jaar oud, nog juist de Tweede Wereldoor log. Hun nagedachtenis wordt vooral nog levend gehou den in het Zouavenmuseum in Oudenbosch, het grootste in zijn soort in Europa, dat tegenwoordig is gehuisvest in het voormalige raadhuis. Voor de in 1880 gebouwde basiliek van Oudenbosch (een verkleinde kopie van de Sint-Pieter in Rome met de gevel van de Sint-Jan van Lateranen) staat bovendien het Zouavenmonument. De zouaven van Noord-Holland \7an de ruim 3.000 Nederlandse zouaven waren er circa 700 uit Noord-Holland afkomstig, Daarvan waren bijna 300 Amsterdammers; uit Haarlem en Alkmaar kwamen er elk enkele tientallen. De plaatsen van her komst van de overigen lagen over de gehele provincie verspreid. Ook Kennemerland leverde ruimschoots zijn aandeel: in de lijsten van recruten vinden we onder meer Beverwijk, Heemskerk, Spaamdam, Bloemendaal, Heemstede en Bennebroek. Ook Velsen komt met ere in de rij voor, want van 11 zouaven wordt Velsen als ge boorteplaats genoemd. Hieronder treft u een lijst aan in alfabetische volgorde van familienaam van deze jonge lieden, met de gegevens zoals die voorkomen in de re gistraties, die berusten bij het Zouavenmuseum in Ou denbosch. Deze gegevens zijn zoveel mogelijk gecon troleerd, soms gecorrigeerd en aangevuld met informa- 24 ÉTATS IWIFICAIX. V- fordrt M"] DIVISION MILITAIRE 5-) o/v PLACE de DOCUMENTS J?. <L Inlijvingscontract van Fransiscus Hagen 25 pt,pQl de Bataillon des Zouaves. dé pour deux ans. A ujourdhui le mil Ituil cent Ie nommé ft s. fits de efz-tr*. cxér - et de 'ZTe-Zf ajant eu en dernier lieu son domicile d -V-S'r province de condition SF- <i (té admis au service de Sa SaIsteté comme simple soldat dans le bataillon des Zouaves sobligetml a servir fidèlement pendant deux années et d préter le serment prcscril dans les mains de lavtorilé compétente, présentaut d eet cffet les documents ci-apres designee, lesquels ayant té tronies en regie el conformes aux prescriptions du reglement pour les recrues, nous soussignés nous lav ons admis provisoiremenl au nom du Souverain et nous av ons promts, au nom du mSme Souverainau susdit - qu'il jouira de tous les avantages de solde massehabillement, supplém&its, récompcnseset de tout ce qui est fxxi par la loi du 7 janvier 1852, et que passé le temps de années, pour lesquelles il a pris service, il pourra en cas qu'il ue lui plüt pas de continues d servir) demandcr son congé, qui lui sera accordé conformémenl aux réglements en rigueur. Le nommé déclare 11'avoir jamais élé jusqu'ici rayé ou expulsc de quclyle corps d'armée que ce soit, connatssant la petne qui attend celui qui, expulsé d'un corps, s'cnróle de nouveau, el qu'il se soumet, en outre, sans exception, au code et aux lois militair es, ainsi qu'aux méthodes et n la discipline qui sont ou seront en usage dans le bataillon, Jgalefnent sans exception.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 2005 | | pagina 14