Santpoort Als in 1995 alle gemeentedelen zijn geïnventariseerd wordt de commissie ontbonden. Er komt een geïnte greerde commissie stedelijk schoon, waarvan een of twee leden met een cultuurhistorische achtergrond. Dit is het minimale dat een gemeente hoort te doen. De stichting heeft hier bezwaar tegen gemaakt en aange drongen op het herbenoemen van een vaste adviseur met zorg voor een integrale aanpak op het gebied van cul- Naai- en Bewaarschool, in 1890 gebouwd op het landgoed Spaarnberg in opdracht van mevr. Olga Wüste-von Gotsch in de toen populaire Oostenrijkse en Zuid-Duitse stijl. Het gebouw is later ook in gebruik geweest als badhuis, hulpsecretarie en bibliotheek. Nu in gebruik bij verschillende verenigingen. Jn november 1951 wordt op basis van de gemeen telijke "Verordening tot behoud van monumenten in de gemeente Velsen" van december 1950 een monumentencommissie geïnstalleerd. De taak van de commissie is een lijst van te beschermen objec ten in Velsen op te stellen en daarbij vooral te letten op die zaken die kenmer kend zijn voor het stad- of dorpsbeeld. Veel is in de oorlog verloren gegaan en het is dus van belang grote zorg te besteden aan wat er is overgebleven. Opvallend is dat het ge meentebestuur van Velsen niet wil wachten op de nieuwe landelijke wetge ving, die dan in de maak is. Het getuigt van visie maal drie bouwlagen, het behoud van delen van de his torische kernen, de monumenten, de karakteristieke we gen en paden en vooral het behoud van het groen in de kernen. Hoewel alle genoemde zaken niet los staan van elkaar kunnen we toch een aantal werkterreinen onderscheiden waarop de stichting haar activiteiten richt om haar doel stellingen te bereiken Cultuurhistorisch erfgoed in de stedelijke omgeving: Monumenten- en welstandsbeleid Stichting Santpoort en het Monumentenbeleid in de ge meente Velsen £)e stichting heeft vanaf het begin aangedrongen op een goede bescherming van panden en objecten van wege de cultuurhistorische waarde die zij vertegenwoor digen. Een van de belangrijke uitgangspunten is daarbij dat monumentenzorg niet object-, maar gebiedsgericht zou moeten zijn. Monumenten zijn niet los te zien van de omgeving: ze zijn niet toevallig op een bepaalde plek terechtgekomen en zien er niet toevallig zo uit. Het in standhouden van het dorpsbeeld is minstens zo belang rijk om de sfeer en "het historische verhaal" van Sant poort te behouden en zichtbaar te maken. Jn het eerste jaar van haar bestaan zet de stichting zich in voor een beschermde status van de voormalige be waarschool van mevr. Olga Wüste-von Gotsch aan de Wüstelaan binnen het bestemmingsplan Burgemeester Rijkenspark. Er wordt protest aangetekend tegen de afbraak van twee prachtige villa's aan de Duinweg (waarvan 1 onlangs gerestaureerd was) en die plaats moesten maken voor nieuwbouw. De Stichting refereerde hierbij aan de Longwoodaffaire (het appartementencomplex bij station Santpoort-Zuid), waarbij het de gemeente zelfs in haar handelwijze op een vermaning van Gedeputeerde Staten kwam te staan. De in 1976 nog bestaande Pniëlkapel aan de Pastorie- weg (Zie Zandpoort nr. 18) stond op de nominatie plaats te maken voor de bouw van een aantal huizen. De stich ting stelt voor het bibliotheekfiliaal -dan nog aan de Wüstelaan- onder te brengen in deze kapel. De bouw plannen voor een nieuwe bibliotheek aan het Burge meester Weertsplantsoen kan men dan benutten voor het bouwen van betaalbare woningen. De reeds bestaande plannen worden echter toch uitgevoerd. Jn de beginjaren wijt de stichting het doorgaan van plannen die het dorpsbeeld en de karakteristieke be bouwing aantasten aan de ondeugdelijke of verouderde bestemmingsplannen en in sommige gevallen zijn er zelfs helemaal geen bestemmingsplannen. Maar met name het ontbreken van een gemeentelijk monumenten en welstandsbeleid is in haar ogen de oorzaak van de verwaarlozing, verminking en sloop van veel waarde volle zaken. Qp het moment dat de stichting het levenslicht zag was het monumentenbeleid van de gemeente Velsen op een dood punt beland. Waarschijnlijk was dat ook de re den dat veel moois onnodig verdween. Een korte terugblik op de monumentenzorg in Velsen voor 1976 is waarschijn lijk verhelderend voor het vervolg. 4 om als gemeente zelf een start te maken met de inventa risatie van het gemeentelijke cultuurhistorische erfgoed. In 1953 resulteert dit in "een lijst van panden, histori sche objecten, beken en gebieden die in aanmerking zouden komen voor gemeentelijke bescherming. De ge meenteraad neemt dit voorstel over." In 1961 wordt de landelijke monumentenwet van kracht. In 1969 stemt de gemeenteraad in met de door het mini sterie van CRM samengestelde lijst van rijksmonumen ten in de gemeente Velsen, waarvan in 1973 de defini tieve versie verschijnt. Bij het in werking treden van de Monumentenwet van 1961 vervalt de gemeentelijke verordening van 1950 en is er geen basis meer voor een eigen gemeentelijk mo numentenbeleid. Toch zijn er van 1950 tot 1970 ge meentelijke monumentencommissies aan het werk ge weest. In de loop van de jaren is veel aandacht besteed aan de restauratie- en verbouwingsplannen van histori sche gebouwen, waarvan enkele in Santpoort, maar met name aan het herstel van het dorp Oud-Velsen. In de periode 1970-1975 functioneert de commissie nauwelijks meer en is de lijst uit 1953 compleet verge ten. (Zie De Zandpoort 1984, pag. 18 en De Zandpoort 1994, pag. 13) In de jaren na 1975 wordt van ambtelijke zijde, met name door de gemeentearchivaris Siebe Rolle, en vanuit de historische stichtingen Het Dorp Velsen en de Stich ting Santpoort herhaaldelijk gepleit voor een nieuwe monumentenverordening, een nieuwe monumentencom missie en het opstellen van een gemeentelijke monumentenlijst. Op de lijst van rijksmonumenten zijn namelijk niet alle eerder geselecteerde panden opgeno men; zij zijn echter wel van belang voor de sociaal-eco nomische geschiedenis van Velsen. Uiteindelijk wordt in 1983 een nieuwe monumentenver ordening door de raad vastgesteld en wordt door wet houder Bijl in 1984 een nieuwe monumentencommissie geïnstalleerd. Namens de Stichting Santpoort neemt mevr. L. Vermande-Deinum zitting. De opdracht is het maken van een volledige inventarisatie van Velsen in clusief de historisch stedenbouwkundige en landschap pelijke structuren, met een advies tot bescherming. Mevr. Joke van der Aar wordt de vaste adviseur van de commissie. Voor Santpoort-Noord en -Zuid is de stichting van 1977 tot 1982 bezig geweest met een eigen inventarisatie, daarmee een waardevolle bijdrage leverend aan het werk van de commissie. In 1989 wordt het (derde) rap port "Santpoort-Noord en -Zuid" gepresenteerd. In 1991 verschijnt het in boekvorm onder de titel: "Sant poort. Twee dorpen in de schaduw van Brederode" door Joke van der Aar en Siebe Rolle. Vanaf eind jaren negentig van de vorige eeuw is er weer wat meer aandacht gekomen voor het gemeentelijke mo numentenbeleid. Er is een gemeentelijk archeoloog in dienst genomen. Vanaf 2002 is er onder wethouder A. Blok ambtelijke ondersteuning gekomen en is er een be scheiden subsidiefonds voor gemeentelijke monumenten in het leven geroepen. Het is uiteraard ondoenlijk alle activiteiten en inspan ningen van de stichting op het gebied van monumenten zorg van de afgelopen 30 jaren te beschrijven. Een pro ject, waar de stichting zich intensief mee heeft bezigge houden en waar nog steeds onze zorg naar uit gaat is: Boerderijcomplex Middenduin J)e stichting heeft eind jaren zeventig voorkomen dat het boerderijcomplex Middenduin zou worden ge sloopt. Het plan was om er voorzieningen voor het Pro vinciaal Ziekenhuis Meer en Berg te bouwen. De provincie trekt in 1979 Fl. 850.000 uit om de drie woningen, de twee kapbergen en de wagenschuur te res taureren. Voor de stenen schuur wordt voorzien in regel- tuurhistorie en ruimtelijke ordening, -•n Voorzijde van het derde Monumenteninventarisatierap- port: Santpoort-Noord en -Zuid, waaraan de stichting heeft meegewerkt. 5

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 2006 | | pagina 4