men dat er weer een bouwplan is ingediend, nu voor eta- gebouw op dezelfde plek. De stichting stelt daarop het gemeentebestuur voor om de gevellijn vanaf het stenen stalgebouw begin Hoofd straat tot aan de Vlugthovenstraat aan te merken als "be schermd dorpsgezicht". Daar worden echter geen toe zeggingen over gedaan. In 2000 is met succes bezwaar gemaakt tegen de bouw vergunning voor een autoshowroom aan de Wüstelaan- zijde van het bedrijfsterrein. Er is toen aangedrongen op de verhuizing van de garage naar het bedrijventerrein in Velserbroek, daarbij aansluitend bij het allocatiebeleid voor autobedrijven, die nog in de woonkernen zijn ge vestigd. Inmiddels wordt de garage gepacht door het Motorhuis IJmond, die vergaande plannen heeft om naar de Velserbroek te verhuizen. Wat de nieuwe eigenaar van plan is met het vrijkomende gebied is nog niet be kend. Het liefst ziet de stichting, dat hier qua volume, bouwhoogte en ontwerp de oude bebouwing aan de Hoofdstraat wordt hersteld. Appartementenhoogbouw zou het dorpsbeeld nog verder aantasten. Vanaf de Vlietweg kijkend over de nog bestaande bollenvelden richting de molen wordt duidelijk hoe mooi de histori sche wand hersteld zou kunnen worden. Groene long in Santpoort-Noord gehalve Nederland blijkt ook Santpoort over een "groene long" te beschikken, die goed beschermd moet worden en waar de stichting zich sterk voor maakt. Het gaat hier om het Vlugthovengebied tussen Vlugtho- venstraat-Burgemeester Enschedélaan-Wüstelaan en aangrenzende achtertuinen van de woningen aan de Hoofdstraat. Vroeger lagen hier een blekerij en een hof stede (Duijvesteijn). Het historisch landelijke en agrari sche karakter van Santpoort is hier nog goed voelbaar. In 1997 en ook later zal de stichting bezwaar moeten maken tegen verdere bebouwing. De Stichting Santpoort en het omringende land schap 30 jaar lang zet de stichting zich in voor het behoud van het omringende landschap in de Binnenduinrand. Wat maakt dit landschap nu zo bijzonder? Santpoort ligt in de zogenaamde binnenduinrand of Kennemerzoom, een gebied dat zich kenmerkt door een landschappelijke opbouw van strandwallen en strand vlakten tussen de duinen en het oostelijker liggende pol dergebied. Op de strandwallen kon veilig worden ge woond en Santpoort ligt dan ook op zo'n noord-zuid lo pende strandwal, hier de Molenduinen genoemd. De veenweidegebieden, de z.g. graslanden van Sant poort, liggen van oudsher op de tussenliggende strand vlakten. De Schipbroeken, de Venen tussen Haarlem en Santpoort, en de Velserbroek waren moerasachtige ge bieden vanwege het kwelwater dat uit de duinen zijn weg zocht naar het voormalige Wijkermeer. De Schip broeken maken deel uit van de Santpoorts-Bloemen- daalse vallei, die in Bloemendaal begint en langs Meer en Berg, de Ruïne van Brederode en de Biezen door loopt naar de Velserbroek. Het kasteel Brederode is gebouwd op een apart uitste kende smalle zandrug, ooit omringd door moerassen. \7anaf tweeduizend jaar voor Christus en waarschijn lijk al eerder gezien recente opgravingen, heeft de mens de oorspronkelijke wildernis in cultuur gebracht. Omstreeks 1000 na Christus ontstaan de hoge jonge dui nen, zoals bij voorbeeld de Brederodeberg aan de Berg weg. In combinatie met de bebouwing is een uniek cultuur landschap ontstaan, waarin de landschappelijke ontwik keling èn het achtereenvolgend gebruik door de mens nog steeds zichtbaar zijn, zoals de middeleeuwse ont ginningen, de steilranden van de zandafgravingen, de gietsloten van de blekerijen, die zich hier in de 15e en 16e eeuw vestigden, eeuwenoude wegen, enz. Later ontstaan op de plaats van de voormalige hofsteden en blekerijen vele buitenplaatsen met grote landhuizen en tuinaanleg door beroemde landschapsarchitecten. In de 18C eeuw wordt het gebied dan ook het "Zegepralent Kennemerland" genoemd. In een idyllisch landschap la gen ruim zestig grote en kleine buitenplaatsen. In Vel- sen is nog een aantal prachtige buitenplaatsen aanwezig en de oorspronkelijke aanleg door beroemde land schapsarchitecten is daar nog steeds zichtbaar: Beecke- stijn, Velserbeek, Waterland, Schoonenberg, Duin en Kruidberg, Spaamberg en het Burg. Rijkcnspark, Ken- nemergaarde. De meeste buitenplaatsen zijn later verka veld tot woonwijken, villaparken en agrarische gebie den. (Zie elders de plattegrond van de voormalige bui tenplaats Velserhooft.) De bedreigingen voor het resterende binnenduinrand- landschap zijn het dichtslibben van de open ruimte tus sen de kernen door oprukkende bebouwing, de aanleg van nog meer infrastructuur, onvoldoende handhaving en onzorgvuldig beheer. De ligging in de Provinciale ecologische hoofdstructuur zou juist meer bescherming voor het landschap moeten betekenen. In de praktijk blijkt vaak het tegendeel te gebeuren. Hieronder volgen enkele voorbeelden van zaken, waar voor de Stichting zich inzet en heeft ingezet. Caravanstalling locatie Handgraaf [n maart 1987 richt de stichting zich op de verloedering van de Wüstelaan door een grote illegale caravanstal ling in de openlucht. Het blijkt dat de gemeente in een voorontwerpbestemmingsplan deze illegale caravanstal ling opeens wil legaliseren. Dat doet flink stof opwaai en. Al eerder had de stichting, gesteund door omwonen den, aangedrongen op verwijdering, maar stuitte op on willigheid van de gemeente en een halsstarrige, soms zelfs agressieve houding van de eigenaar naar omwo nenden. De stichting oppert een alternatief: verplaatsing van de stalling naar de Oude Pontweg, maar de gemeente heeft plannen dit terrein te verkopen aan de firma Overdorp. Uiteindelijk besluit de gemeenteraad toch tot vaststel ling van het bestemmingsplan conform het voorstel van B en W. De zaak komt bij Gedeputeerde Staten terecht, 8 die de legalisering afwijst. Het provinciale beleid was en is erop gericht het open veenweidegebied als een aan eengesloten reservaatsgebied bij de graslanden van Spaamberg te voegen. De strijd van gemeente en eigenaar zet zich voort tot aan de Raad van State die na 20 jaar gedogen opmerke lijk genoeg het besluit van Gedeputeerde Staten weer vernietigt. De stichting is terug bij af. We zitten dan wel inmiddels in juli 1991: 4 jaar later! Overigens was de toenmalige eigenaar bepaald niet ongelukkig met alle gratis publiciteit die zijn caravanstalling kreeg. Openlijk heeft hij in de IJmuider Courant de stichting daarvoor bedankt: zijn klandizie was aanzienlijk toegenomen. Bij een falend ruimtelijk beleid zoals hier het geval is, heeft men jaren later nog met de gevolgen te maken. Het jarenlange gedoogbeleid van de gemeente Velsen heeft er toe geleid dat het open veenweidegebied tussen Haar lem en Santpoort langzaam volslibt. gen recente ontwikkeling is dat -onder druk van de projectontwikkelaar- nieuwbouw op de locatie Hand- graaf noodzakelijk wordt geacht om de open ruimte te herstellen. In het laatste stadium van de behandeling van het nieuwe bestemmingsplan Santpoort-Zuid blijken er zelfs aan de Wüstelaanzij de veel hogere appartemen tengebouwen ingebracht dan de drie huizen zoals in het oorspronkelijke plan aangegeven. Als dit door een ge rechtelijke uitspraak niet door kan gaan komt de project ontwikkelaar met een plan voor een appartementencom plex aan de andere kant van het plangebied. De raad heeft dit laatste afgewezen. Spaamberg gpaamberg was ooit een van de beroemdste buiten plaatsen van Kennemerland. Zij is ontstaan uit de ble kerij Leek en de Bergen en de hofstede/blekerij Spaar en Berg. De buitenplaats is deels verkaveld voor de woningbouw van het Philipspark. Het park van Spaamberg en het Burg.Rijkenspark als voormalig overbos van Spaam berg zijn de landschappelijke delen die nog bestaan. (Zie ook De Zandpoort 1994, 2003 en 2005) Jn mei 1987 krijgt Stichting Santpoort inzage in het bouwplan Spaamberg, dat in het bezit is van projectbu reau MACO die het van de failliete Stichting Spaam berg kocht voor 3,4 miljoen gulden. Daarvoor is al voor komen dat er een (illegale) grootschalige camping zou komen. Er zal een groot en luxe appartementengebouw komen, dat qua volume ruim 30% meer beslaat dan de nog be staande bebouwing, terwijl Gedeputeerde Staten heeft aangegeven, dat het volume van het huidige gebouw Een deel van de vergraven beek door Spaamberg met zicht over de weilanden richting de Delft, door de land schapsarchitect J.D.Zocher jr. opgenomen als landschapsvijver in zijn ontwerp voor Spaamberg in de Engelse landschapsstijl. Foto J. O. Baron. 9

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 2006 | | pagina 6