Huize Schoonoord
Een van de tekstbordjes, behorende bij de Brederode-
route.
Bloemendaal georganiseerd: Het Brede Rode Lint.
Achttien weken lang waren er lezingen, steeds over een
ander aspect van het landschap van Kennemerland, dat
alles bij kaarslicht in de torenkamer van de Ruïne van
Brederode, met daaraan gekoppeld elke zondag na de le
zingen culturele excursies.
Dit project is zo succesvol dat in 2004 een nieuwe serie
van start gaat rond het thema verdedigingswerken door
de eeuwen heen onder de titel: "Merck toch hoe sterck",
wapenfeiten, strijd en verdediging in Kennemerland,
daarbij aansluitend bij het onderwerp van de landelijke
Open Monumentendagen van dat jaar.
H at steeds weer terugkeert
Jot zover de greep uit 30 jaar activiteiten van de Stich
ting Santpoort.
Wat rest zijn jaarlijks terugkerende activiteiten.
Tijdens de feestweek is er op de jaarmarkt tijdens de
Santpoortse feestweek altijd een stand te vinden van de
organisatie om belangstellenden meer informatie te ge
ven en vooral om eenieder te laten zien hoe voorzichtig
wij met ons dorp Santpoort moeten omspringen.
Verder worden er oude foto's getoond. En natuurlijk
tracht men donateurs te werven.
Daarnaast zijn er lezingen en de excursies in en rond
Santpoort (Spaamberg, Middenduin, Meer en Berg, de
Santpoorts-Bloemendaalse vallei).
In het verleden verleende de stichting haar medewerking
aan exposities (Drinken en klinken in Kennemerland,
Doe de was de deur uit: wassen van blekerij tot volauto
matische wasstraat) en werkt mee aan uitgaven van the
maboekjes (Drinken en klinken in Kennemerland).
De Zandpoort is de jaarlijkse uitgave, waarin de histori
sche beschrijvingen worden gepubliceerd.
De Nieuwsbrief met informatie over de lopende zaken
komt enkele malen per jaar uit.
De laatste jaren worden samen met de gemeente Velsen
activiteiten georganiseerd en een fietsrouteboekje uitge
bracht voor de Open Monumentendag in de gemeente
Velsen.
Tot besluit
Qpvallend is, dat de stichting zich in het eerste jaar al
afvraagt of het zin heeft door te gaan. Men krijgt
nogal eens nul op het rekest en brieven worden af en toe
niet beantwoord. Indien dat wel het geval is, dan wordt
inhoudelijk soms niet op de gestelde vragen ingegaan.
Men besluit door te zetten: Maar wij zijn vastbesloten
in het belang van ons dorp en zijn bewoners, te blijven
trachten onze taak te vervullen en het nimmer zo ver te
laten komen dat ons werk gestaakt zal moeten worden.
Dit credo zal de komende 30 jaar zijn geldigheid behou
den.
Spagaat
JJit dit overzicht blijkt duidelijk dat het voor de Stich
ting Santpoort niet altijd makkelijk is geweest gestel
de doelen te bereiken. In dat gegeven schuilt ook een ze
ker gevaar. Want tot hoe ver moet je gaan? Zij heeft
vanaf de oprichting te maken gehad met het gevaar in
een spagaat te belanden.
Enerzijds bestaat de drang, nee historisch gezien zelfs
de morele plicht, landschap en historische objecten te
bewaken, zodat onze kinderen/kleinkinderen en die van
hen ook nog een mooie woonomgeving aantreffen, an
derzijds is er de kans door bewoners te worden gezien
als een select groepje, dat niets wil veranderen en altijd
dwars ligt.
J7en tastbaar bewijs is de affaire rond de oud-Hollandse
schuur naast molen De Zandhaas, die als woning van
de molenaar moest gaan dienen. In 2001 wordt daarvoor
een bouwvergunning verleend, maar van een monumen
tenvergunning, laat staan een deugdelijk onderzoek naar
de aantasting die onvermijdelijk het gevolg van de ver
bouwing zal zijn, is geen sprake. En er is geen rekening
gehouden met de ensemblewaarde van schuur en molen.
Het advies van de Rijksdienst voor Monumentenzorg
waar om is gevraagd door de gemeente, is uiterst nega
tief.
De Stichting Santpoort stelt een alternatief voor: gebruik
van de Bosbeekschuur aan de overkant en contact leg
gen met de Vereniging Hendrick de Keyser, een instan
tie die al vanaf ongeveer 1920 op veel plaatsen in Ne
derland zeer zorgvuldig monumenten in stand houdt en
beheert. Alle partijen, inclusief de molenaar, gaan hier
in eerste instantie in mee. Uiteindelijk wordt door de ge
meente, tegen het negatieve advies van de Rijksdienst
voor Monumentenzorg in, toch vastgehouden aan het
eerste plan, terwijl het contact met Hendrick de Keyser
tot niets leidt. In de rechtszaak, die tenslotte in juni
2004 volgt, stelt de rechter de Stichting in het gelijk. Er
is onvoldoende zorgvuldig gehandeld.
Daarop heeft de molenstichting De Zandhaas de verbou
wingsplannen behoorlijk bijgesteld en is medio 2005 zo
wel een monumenten- als bouwvergunning verkregen.
De Stichting Santpoort besluit haar verzet te staken. Als
het dan toch de molenschuur zelf moet worden, het zij
zo. Jammer dat het allemaal zo moest: het is zowel de
12
De 19e eeuwse dubbele schuur in Bos beek aan de Vel-
serhooftlaan. De schuur aan de Velserhooftlaan is ge
bouwd in de Hollandse traditie, die aan de parkzijde in
de chaletstijl (omstreeks 1840 in de mode).
Stichting als de molenaar en zeker de monumenten niet
ten goede gekomen.
Overigens wordt er tot op heden, ruim anderhalf jaar la
ter, niet gebouwd en beide schuren, met name de meer
dan 100 jaar oude Bosbeekschuur, staan er zwaar ver
waarloosd bij.
£)e geschiedenis van de afgelopen 30 jaar toont duide
lijk aan dat de Stichting Santpoort haar nut bewezen
heeft, ook al is zij niet in al haar acties geslaagd.
Hoewel lang niet alle doelen zijn bereikt, heeft de stich
ting in veel gevallen zodanige invloed kunnen uitoefe
nen, dat al te rigoureuze plannen in meer of mindere
mate zijn bijgesteld. En dat is hoe dan ook winst. Een
enkel plan is zelfs definitief in de onderste la beland.
Er moet blijkbaar een instantie zijn die alert is op aan
passingen in en om Santpoort. Meermalen is pijnlijk
duidelijk geworden, dat veranderingen waren doorge
voerd voordat men er erg in had. Terugdraaien achteraf
is dan niet meer mogelijk.
Het zou jammer zijn als er geen waakzaam oog vanuit
de dorpsgemeenschap is op verdere ontwikkelingen. Ge
lukkig houdt Stichting Santpoort de vinger aan de pols,
informeert leden en belangstellenden en komt in actie,
als het nodig is. Ook wordt meegedacht en een alterna
tief gezocht. Ze draagt zeker ook haar steentje bij aan de
kennisoverdracht van de rijke historie van Santpoort.
[j)it artikel eindigt, waar het begonnen is, namelijk bij
de oprichters van de Stichting Santpoort in 1976. Zij
schreven woorden die de bestaansgrond van de stich
ting, ook nu, duidelijk weergeven:
"Overal in het land wint de overtuiging aan kracht, dat
de groei van het nieuwe niet verworven mag worden op
volledige ondergang van het oude en dat alles wat wij in
ons land nog aan natuurschoon en oorspronkelijk land
schap hebben, bijzonder zuinig behandeld moet wor
den.
Deze constatering kan een donateurschap van de Stich
ting Santpoort meer dan waard zijn.
Bronvermelding:
- Nieuwsbrieven/bulletins Stichting Santpoort 1977-2006
- Jaaruitgaven Stichting Santpoort 1976- 2006
13
Oorspronkelijk 16de-eeuwse hofstede behorende bij
de naastgelegen blekerij Zorgvrij. Het huidige
landhuis Schoonoord dateert uit de late 18de eeuw
Was in de 19de eeuw een kleine buitenplaats,
compleet met moestuinen, broeikassen, orangerie.
stallen enz Op het achterste dak aan de
binnenzijde een luidklok. Is in de 20ste eeuw
lang als doktershuis in gebruik geweest.