Van uitspringende rondingen en laddervensters:
De Amsterdamse School
-
Jos Diekstra
y\ls reactie op de neostijlen is aan het begin van de
twintigste eeuw de Amsterdamse School ontstaan-
een vernieuwende stroming binnen de bouwkunst.
Vaak denkt men als eerste aan H.P. Berlage en aan de
Koopmansbeurs op het Beursplein in Amsterdam. Deze
architect legde weliswaar de basis voor de nieuwe rich
ting maar zijn stijl was soberder dan wat de echte verte
genwoordigers van de Amsterdamse School voorston
den. Het gaat hier om
Michel de Klerk, Johan
Melchior van der Mey en
Pieter Lodewijk Kramer
die rond 1910 voor zich
zelf begonnen en hun ei-
^fiwïïijïSSSS^^I gen bouwstijl ontwikkel-
i-'® ""SSSrtWB den.
Deze pasten zij toe in gro
te gebouwen als De Bij
enkorf in Den Haag (Piet
Kramer), Het Scheep
vaarthuis (Johan Melchior
van der Mey), maar ook
in woningbouwprojecten
- in de Spaamdammerbuurt
(Michel de Klerk) in
Amsterdam.
e visie van de Amster
damse School was
mede geënt op het inzicht
dat de arbeidersklasse niet
meer in slechte en onge
zonde woningen moest le
ven. De woningwet van
1901 was immers bedoeld
om de woonkwaliteit van
de gewone man en vrouw
te verbeteren. Zo ontstond
sociale woningbouw in de
stijl van de Amsterdamse
School in bijvoorbeeld de
eerder genoemde Spaam
dammerbuurt (Spaam-
dammerplantsoen) voor
de arbeiders in de nabijge
legen havens.
Speelse en decoratieve ele
menten, zo kenmerkend
voor de Amsterdamse
School, foto 's Jos Diekstra
2007
13e expressieve en deco
ratieve stijl kwam in
allerlei vormen tot uit
drukking, maar voorna
melijk in baksteen. Soms
werden verschillende
soorten en formaten ge-
0 'n Santpoort is de bouwstijl van de Amsterdamse
School op verschillende plaatsen terug te vinden, o.a.
aan de Middenduinerweg 28.
De grond waar dit huis op staat, maakte vroeger deel uit
van het eerste huis Bosch en Duin (1773), dat uiteinde
lijk in 1914 werd gesloopt.
Na de sloop bestond het terrein van Bosch en Duin
hoofdzakelijk uit bos. In dit terrein kocht Meine van
Veen een perceel grond, waarop hij in 1924 de huidige
vrijstaande woning liet bouwen: een stijlvoorbeeld van
de Amsterdamse School. Architect was A.M.J. Seven-
bruikt in afwis
selend metsel-
verband.
jy[aar ook was
het versie
rende en speel
se element te
rug te vinden in
metselwerk
(boven deuren,
portieken en
doorgangen),
houtwerk (lad
dervensters),
smeed- en
beeldhouw
werk, tot in de
huisnummers
aan toe.
Jn tegenstel
ling tot de
verticale accen
ten, tot dan toe
bepalend voor
de Nederlandse
architectuur,
konden nu door
gebruik van
staal en gewa
pend beton ho
rizontale lijnen Van uitspringende rondingen en lad-
worden bereikt, dervensters
waardoor raam-
partijen breder gemaakt konden worden dan dat ze hoog
waren. Deze constructies werden ook op de hoeken toe
gepast, waardoor uitspringende rondingen in de vorm
van balkons of andere uitbouwen de expressieve uitstra
ling verhoogden.
De Amsterdamse School in Santpoort
16
17
huysen.
A an de voorzijde kijkt men op een symmetrisch opge
trokken gevel die gedomineerd wordt door de schoor
steen. Als versierend element is daarin een klein raam
opgenomen, dat ook als zodanig functioneert. De twee
rookkanalen lopen namelijk langs beide zijden van het
raam omhoog.
Kaampartij links, foto Jos Diekstra 2007
Verder vallen de versierende elementen in hout op, die
geaccentueerd worden door de contrasterende kleu
ren groen, crème en rood en die de stenen voorgevel
breken en de schoorsteen beter tot zijn recht laten ko
men. In de raampartijen zijn rode houten paneeltjes op
genomen, die geopend kunnen worden en voor ventila
tie dienen.
ellicht voor u als lezer een gelegenheid om uw wan
delroute eens te laten lopen langs dit schilderachtige
huis, verscholen in het groen.
Vanaf de plint zijn de voor- en achtergevel naar de dak
goten toe trapsgewijs uitgemetseld. De entree is in een
aparte aanbouw aan de rechterzijgevel geplaatst. In het
midden van de voorgevel is een rookkanaal iets uitge
metseld, zich naar boven toe verjongend en uitlopend in
een schoorsteen. De voor- en de achtergevel worden op
gesierd door houten gevelbekleding. Het huis is in vorm
en detaillering goed behouden gebleven."
Bronvermelding
- Joke van der Aar, Siebe Rolle, Santpoort twee dorpen in de schaduw van Brederode, Haarlem 1991, p. 112.
- Bureau Monumenten Archeologie Amsterdam, Amsterdamse School (1915-1940)
- Koen Kleijn, Jos Smit en Claudia Thunnissen, Nederlandse bouwkunst, een geschiedenis van 10 eeuwen architec
tuur, Atrium 1997
- Peter Gössel en Gabriele Leuthaüser, Architecten van de 20 eeuw. Taschen 2005
- Monumentencommissie Velsen, Santpoort, 1989, blz. 96
- Joke van der Aar, Siebe Rolle, Santpoort twee dorpen in de schaduw van Brederode, Haarlem 1991, p. 112.
- Aantekeningen van Jan Morren (amateur-historicus), Santpoort (met dank).
Het pand aan de Midden-
duinerweg 28. foto Jos
Diekstra 2007
Jn hoeverre zijn de speci
fieke kenmerken van
deze bouwstijl in dit pand
terug te vinden?
De Monumentencommis
sie Velsen meldt hierover
het volgende:
"Het huis is een stijlvoor
beeld van de Amsterdam
se School. Aan de onder
zijde van de gebroken kap
- aan de zijkanten sterk in
overstek - is de omkleding
van de dakgoten schuins
ingezet.
Versierende elementen in hout. foto Jos Diekstra 2007
J-Joewel de woning binnen deels werd aangepast en aan
de achterzijde uitgebouwd, werd het karakter van de
woning niet wezenlijk aangetast. Dit komt mede door
het feit dat tijdens het uitbouwen het oorspronkelijke
achterkozijn opgenomen werd in de zijgevel van de uit
bouw om deze zo te laten harmoniëren met het oor
spronkelijke deel van het huis.