J.W.A. Westerhoven, broodbakkerij, Hagelingerweg 29
Het Steentjesfonds
y\an het begin van de Kweekerslaan woonde Mw. van
der Heide met haar man. Haar ongetrouwde zoon
Toon was op jonge leeftijd overleden. Zij komt op een
dag bij "De Lichthoeve" aan.
"Kijk eens Zusters, mijn man en ik hadden zo gedacht,
jullie doen zo 'n merakel goed werk aan die arme kin
dertjes en nu wilde mijn man en ik jullie graag helpen.
Ja ziet U, we hadden zo gedacht een kwartje in de
maand, dat kan er nog wel af.
"Eén kwartje in de maand! We ver
telden het aan iemand, die voor za
ken bij ons was. Hij zei: "Wat een
pracht idee", en zette zijn dochter
aan het werk. Deze vond weer een
kennis, die helpen wilde en eer we
drie maanden verder waren, bestond
er een steunfonds van al die kwart
jes-mensen.
"Omdat ze meehielpen bouwen aan
ons werk, noemden we ze steentjes.
Zo werd 9 juni 1932 het Steentjes
fonds geboren. Het fonds leverde de
grootste bijdrage aan de voortzetting
van de werkzaamheden van "De
Lichthoeve".
gr werden correspondentschappen
opgericht. Elke correspondent
ging huis aan huis om "steentjes", de
maandelijkse bijdrage van een
kwartje, op te halen bij de "steen
tjesleden". Daarbij werd het maand
blad afgegeven. Correspondenten
deden ook aan werving van nieuwe
donateurs. In het hele land ontston
den ongeveer veertig correspondent
schappen die duizenden donateurs
bereikten, van Haarlem tot Rotter
dam en Groningen aan toe.
Her "Lichthoevelepeltje" werd ver
kocht aan de donateurs. De op
brengst ging naar het tehuis.
Wisselende reacties
£Joms waren er ook negatieve reacties over "De Licht
hoeve".
Jn april 1933 traden enkele bestuursleden af uit ontevre
denheid over het beleid. Volgens hen hadden de zus
ters teveel de leiding en op het gebied van huisvesting
en financiële verantwoording zou er nogal wat manke
ren aan het kindertehuis.
In verschillende plaatsen werd een gedrukte kaart ver
spreid met de motieven van de ex-bestuursleden. Het
leek erop dat een lastercampagne tegen "De Lichthoe
ve" was begonnen.
Het bestuur van het Centraal Archief en Inlichtingenbu
reau inzake Maatschappelijk Hulpbetoon voor Neder
land te Amsterdam stelde een onderzoek in naar "De
Lichthoeve", en daaruit volgde een negatief advies om
de instelling te steunen.
"Op 15 Juli j.l. deden wij U een rondschrijven toekomen
aangaande de Vereeniging de Lichthoeve te Santpoort,
waarbij wij mededeelden, dat ons Bureau een onderzoek
naar deze Vereeniging instelde, terwijl wij adviseerden,
hangende dit onderzoek, geen collecte voor haar toe te
staan. Omtrent de resultaten van dit onderzoek kunnen
wij thans het volgende mededeelen:
Vast is komen te staan, dat de leiding der Vereeniging te
veel in handen is geweest van de leidende zusters, Zr.
Kuyck en Zr. Verkerk en dat de invloed van het Bestuur
op den arbeid der Lichthoeve slechts zeer gering was.
Reeds meermalen kreeg een Bestuur, dat zich ernstig
aan zijn taak wilde wijden, moeilijkheden met de beide
hoofdzusters, hetgeen dan aftreding van zulk een Be
stuur tengevolge had. Het tegenwoordige Bestuur, dat
wel reeds langeren tijd als zoodanig optreedt, moest
dan ook erkennen, dat het al teveel de leiding aan de
voormelde twee zusters had overgelaten. Enkele gevol
gen van deze fout mogen hier volgen:
Bij de opname van kinderen is tot heden onvoldoende
rekening gehouden met plaatsruimte en voorhanden
middelen. De inrichting van het Tehuis is zeer primitief,
zoodat bij een tegroot aantal kinderen de verzorging
niet aan redelijk te stellen eischen kan voldoen.
Onjuist lijkt het ons verder, dat in het Tehuis niet alleen
kinderen, maar ook a.s. ongehuwde moeders worden
opgenomen wier bevalling dan in het Tehuis plaats
vindt. Omtrent het beheer bleek ons, dat dit op onzake
lijke wijze en niet met de noodige zuinigheid werd ge
voerd.
Tot kort voor het onderzoek werd ook op de ftnancieeie
gestie door het Bestuur geen behoorlijk toezicht uitgeoe
fend. Goede boekhouding, een jaarlijksche rekening en
verantwoording en jaarverslagen ontbraken.
Op grond van het bovenstaande kwamen wij tot de con
clusie, dat tal van ingrijpende wijzigingen noodig zullen
zijn, wil deze instelling in de toekomst het vertrouwen
van het Nederlandsche publiek waard zijn. Wij meenen
onder de tegenwoordige omstandigheden tot voorzich
tigheid te moeten aansporen bij het verleenen van steun
aan deze instelling.
("Justaaf Adolf van den Bergh van Eysinga, die van
1915 tot 1936 dominee in de Nederlands-hervormde
kerk in Santpoort was, ondernam meerdere pogingen
om het huis te laten sluiten, met als achtergrond de bot
sende geloofsovertuiging.
In februari 1934 stuurde hij een brief naar de krant "Het
Vaderland", waarin hij "De Lichthoeve" veroordeelde,
waarbij hij verwees naar bovenstaande conclusie.
In de uitgave van het maandblad "De Lichthoeve Kin
derwerk" van maart 1934 staat onderstaande brief afge
drukt:
20
te praten en ik wil alleen maar herhalen, wat ik haar ge
antwoord heb: "Deelen doen wij de godsdienstige over
tuiging van Uw man niet, maar als herder over zijn kud
de waardeeren wij hem.Ik geloof dat hij als dominé
van zijn kerkelijke afdeeling terecht geprezen wordt.
Omtrent de inlichtingen van het Centraal Archief schre
ven wij reeds in ons maandblad van Februari 1934. Wat
zijn aanhaling betreffende den advocaat aangaat, het is
waar, een lid van onzen Raad van Toezicht, meester in
de rechten, beklaagde zich bij hem. Maar.rechten
kost geld, de R. v. T. beschikt niet over geld, de vereeni
ging vond geld uitgeven aan zulke zaken zonde, en zoo
besteden Zuster Verkerk en ik, met toestemming van ons
Bestuur, Uw giften dus aan boterhammen voor onze kin
deren en niet aan rechtzaken. Onze kinderen weten ge
lukkig van deze Lichthoeve-strubbelingen niets, zij vin
den het hier alleen maar fijn.
Het Vaderland" gedroeg zich volkomen loyaal. Zij na
men het eene stuk op, zorgde er echter voor, dat de le
zers niet eenzijdig ingelicht werden. Dr. Rademaker,
hoofdredacteur, bezocht zelf ons huis en zijn indruk, op
genomen in "Het Vaderland" van 15 Februari laat ik
hier volgen.
J. Th. KUYCK.
Dr. Rademaker, de hoofdredacteur van "Het Vader
land", gaat door de tegenstrijdige berichten over "De
Lichthoeve" zelf een onderzoek instellen. Hieronder
staan enkele fragmenten uit zijn artikel over zijn bezoek
en zijn conclusie.
DE LICHTHOEVE. Een eigen onderzoek. Het ojftcieele
rapport juist, maar onvolledig.
"Bezwaren tegen de inrichting.
Sinds April verleden jaar gaat de inrichting over de
tong: over hemelhoog prijzende en hellediep lakende
De keuken.
"Het Vaderland" van 6 Februari 1934 nam onder
staand ingezonden stuk van Prof. Dr. v. d. Bergh v. Ey
singa, Hervormd predikant te Santpoort, op:
DE LICHTHOEVE.
Hooggeachte Heer Hoofdredacteur,
Toen ik September l.l. aan Vrijzinnigen en Neutralen in
den lande den raad gaf om, als zij iets voor het ver
waarloosde kind wilden doen, een gift of jaarlijksche
bijdrage te zenden aan de Vereeniging tot Steun (pen
ningmeester mr. H. J. Hülsmann, Koninginneweg 154b,
Amsterdam, Postgiro nr. 125007), voegde ik daaraan
toe, dat de Lichthoeve te Santpoort "niet onbesproken
is. Onmiddellijk daarop heeft de advocaat van de Licht
hoeve mij een strafrechterlijke vervolging wegens laster
aangekondigd, die is uitgebleven, ofschoon ik zelf po
gingen in het werk heb gesteld om die toch vooral te
doen plaats hebben. Ik verwachtte daarvan namelijk,
dat zoo misschien het ware licht over de Lichthoeve ein
delijk zou worden ontstoken. Intusschen is dat licht
langs anderen weg toch komen te schijnen, en ligt nu
vóór mij een bezwarende verklaring van het Centraal
Archief en Inlichtingenbureau inzake maatschappelijk
hulpbetoon voor Nederland te Amsterdam, dat als con
clusie van zijn onderzoek schrijft: "dat tal van ingrij
pende wijzigingen noodig zullen zijn, wil deze Instelling
in de toekomst het vertrouwen van het Nederlandsch pu
bliek waard zijn. Wij meenen tot onvoorzichtigheid te
moeten aansporen bij het verleenen van steun aan deze
Instelling. In het belang van de "onbesproken welda
digheid acht ik mij tot deze herhaalde waarschuwing
verplicht.
Santpoort.
Prof. Dr. G. A. van den Bergh van Eysinga,
Ned. Herv. Predikant.
Zr. Kuyck reageert daar in
hetzelfde nummer als
volgt op:
"Verbazen doet mij dit
niet zoo heel erg. Acht
jaar geleden heeft de do-
miné van ons dorp, bij een
bezoek aan een patiënte in
ons huis, mij persoonlijk
gezegd, dat hij niet zou
rusten voor Lichthoeve
weg was uit Santpoort.
Zooals U ziet, rust hij ook
werkelijk niet.
Ik ben bij hem geweest om
te vragen, welke reden hij
tot dezen, van één kant ko
menden, strijd had. Zijn
vrouw deelde mij toen
mede, dat zij in hoofdzaak
onze orthodoxe richting
vreesde, als een machts
lichaam tegenover haar
man. Angst is moeilijk weg
21
