K
Twee grote vriendinnen.
Zr. Kuyck, die eten geeft aan de menagerie.
tong. waar 't gerucht begon met een revolutie in eigen
huis. Eenigen van het personeel beschuldigden de di
rectrice van onzedelijken levenswandel. Verder zou met
het geld onverantwoordelijk worden omgesprongen,
zouden de kinderen het slecht hebben, enz. enz. Het
Centraal Archief en Inlichtingenbureau inzake Maat
schappelijk Hulpbetoon te Amsterdam, een instelling
der Armenraden, stelde een onderzoek in. Het onder
zoek is gedaan door mr. van Houten, secretaris van het
Centraal Archief en mr. Barbas, secretaris van den
Armenraad te Haarlem. Dit rapport ontraadt steun aan
de Lichthoeve, tenzij belangrijke wijzigingen in de ruim-
Jongens met op de knutselclub gemaakte bootjes.
telijke verhoudingen en in het beheer worden aange
bracht.
Toen prof. dr. v. d. Bergh v. Eysinga, predikant te Sant
poort, dezer dagen tot staving van zijn afkeer van de
Lichthoeve in ons blad een en ander uit dat rapport
meedeelde en wij van een anderen stadgenoot een pro
test tegen de opvatting van prof. v. d. Bergh v. Eysinga
ontvingen, besloten we zelf eens te gaan kijken, gewa
pend met een volmacht, ons reeds 26 Juni 1933 door
den heer Rozendal verstrekt. Die volmacht verleende
toegang tot alle gebouwen en legde het personeel de
verplichting op, de waarheid te zeggen op alle vragen,
welke het zouden worden voorgelegd.
Even verder staat vermeld:
"We begonnen met het kind. Dat is nu juist het verras
sende. Wij zijn met het kind begonnen en daardoor zijn
de ontegenzeglijke technische gebreken in een heel an
der licht gekomen.
22
Nog nimmer hebben wij in eenige inrichting - ja, toch
nog eens, in het niet meer bestaand gesticht Appel, waar
toen de man, die thans directeur van Hoenderloo is, met
zijn 16 regeeringsjongens den landbouw beoefende -
zoo 'n gezonde, behoorlijk gekleede, opgewekte kinder
schaar gezien als op de Lichthoeve.
Ons eerste bezoek gold den kleutermaaltijd. Ze kregen
stamppot. Het eten had warmer kunnen zijn - de keuken-
zuster had juist vrij - maar de substantie en smaak wa
ren goed. Beter nog de vrijmoedige stemming tegenover
den dwarskijker en een merkte b.v. op, dat de omvang
van 's mans buik behoorlijk kon worden genoemd. Bru
taal.... neen veel meer bewijs van volkomen zich thuis
voelen. Ze zaten er samen als van een gezin. In de zaal
der grooteren, waar brij en stroop het maal was, dezelf
de genoegelijke opgewekheid. Een paar jongens gingen
al op de ambachtsschool, een derde grapjaste van z 'n
school en de heele vergadering leefde in de taarttracta-
tie, daar een der zusters dien dag jarig was. De inspec
tie der hoofden hebben we niet verzuimd. Keurig in
orde.
Op het speelterrein - door de Santpoortenaartjes we
gens Lichthoevegastvrijheid zeer gefrequenteerd - een
halve menagerie: een bok en geiten (voor de melkver-
zorging), kippen, een schaap, konijnen, gelegenheid tot
voetballen, tennissen enz. Zeker, geen modelhokken,
knutsel- en prutsgoed van kisten en planken, een hoogst
primitieve bedoening, trouwens het heele huis is zonder
spoor van luxe, maar leeren de kinderen zoo, zich niet
behelpen en helpen en vooral, blijft er op die manier
niet een zekere eenheid tusschen verleden, heden en toe
komst?
Op de slaapzalen hetzelfde: poppen in en bij de bedjes;
er boven een plankje met zaklantaarn, plaatjes en brief
kaarten van.... thuis, groote vrijheid in muurversiering,
rommelig, niet-model, niet netjes, maar o zoo huiselijk.
Niets op de heele Lichthoeve is model, behalve de pad
vinders, welpen en kabouters, die 's middags met hun
zusterpadvindsterleidsters op verkenning uittrokken.
Hoe we ook speurden, we hebben op de Lichthoeve geen
bleekneusje kunnen ontdekken, en men heeft ons verteld,
dat dr. Naessens meer dan eens zijn verbazing heeft uit
gesproken, over de gezondheid der Lichthoevenaars. We
hebben ook verschillende kinderen apart genomen met
hen gepraat, getracht er is een klachtje óók uit te krij
gen. Het is ons niet gelukt, de kinderen zijn er gelukkig,
dat is zonneklaar!
Ook het personeel hebben we stuk voor stuk apart ge
sproken, maar tegen deze gelijkgezinde kongsie was ook
al niets te beginnen. Er zijn 14 "zusters", het verpleeg
stersdiploma bezitten slechts 2, maar met hun hart zijn
ze allen heelemaal bij hun zaak, over de directie enkel
lof, tevreden over hun vrij schamele voorwaarden en,
trots alle "praatjes over de Lichthoeve, vol rustig ver
trouwen, omdat zichtbaar hun geweten zuiver is. De ma
nier waarop directie en zusters met de kinderen omgaan
en de kinderen met hen, is werkelijk iets absoluut onge-
stichtsch en men moet denken aan één reusachtig gezin,
van vader en moeder (dir. en onderdir.), 14 tantes (de
helpsters) en 53 kinderen.
"Het resultaat waartoe we kwamen:
Dansgroepje aan het oefenen. Behalve aan dansen werd
er ook aan toneel en zang gedaan.
Als we ten slotte één hoofdindruk omtrent de Lichthoeve
mogen vaststellen, dan is het deze, dat het daar, trots
alle financieele geruchten, om het dienen en niet om het
verdienen te doen is. De schijn is ongetwijfeld in menig
opzicht tegen die inrichting, maar wij hebben de vaste
overtuiging, dat de werkelijkheid aan allen, die zich een
ernstig onderzoek willen getroosten, mee zal vallen.
Wij hebben ons onderzoek ook tot de boeken uitgebreid,
welke ons dadelijk ter inzage werden gegeven. Ze staan
onder accountants-controle en bleken ons tot den laat-
sten dag openbaar verantwoord. Het bleek ons, dat er
o.a. zes jongens zijn, voor wie niet betaald wordt en et
telijke, voor wie zéér weinig wordt afgedragen.
We hebben kortom geen dingen gezien, welke ons den
moed zouden geven, steun aan de Lichthoeve te ontra
den. Immers daardoor wordt ook de terecht gewenschte
technische verbetering alleen mogelijk.
Zou - laatste vraag - de Johanniterorde, waarvan mej.
Kuyck lid is, niet ingrijpen, als zij reden had de gedra
gingen van haar medelid af te keuren?
Qndanks de forse kritiek en de moeilijke crisisjaren
bleven veel donateurs "De Lichthoeve" steunen. De
ontvangen giften in 1934 waren vrijwel gelijk aan die
van het voorgaande jaar.
Garderen
yanaf 1931 hadden Zr. Kuyck en Zr. Verkerk de be
schikking over een houten vakantiehuis op de heide
in het Veluwse plaatsje Garderen. Het huis was een ge
schenk van Zr Kuyck's broer Wouter Gerhard. Het geld
voor het bijbehorende stuk land kwam van Zr. Ver-
kerk's broer Willem. Het huis aan Hooiweg nummer 45
kreeg de naam "Zonneland".
^Waarschijnlijk is Zr. Kuyck door haar werk overver
moeid geraakt. In december 1934 werd ze voor een
"ernstige ongesteldheid" geopereerd en om aan te ster
ken verbleef ze een half jaar in haar vakantiehuis in
Garderen.
"Zuster Kuyck sukkelde al eenige maanden. Een bezoek
bij den specialist bracht de schrik: plotselinge opname
23
Cc- O) T, O
De naaiklas van "De Lichthoeve" rond 1930.
