De oorlogsjaren in Garderen J^)e Duitsers in Velsen hadden Zr. Kuyek verboden om nog langer kinderen te verzorgen. De lokale Duitse instanties in Garderen hadden deze informatie echter niet doorgekregen. In deze plaats werden 30 kinderen in twee huizen ge plaatst: "De Heidebloem" aan de Hogesteeg en "Heide- vreugd" aan de Putterweg, beide gelegen aan de rand van de heide. Men deed alsof de kinderen pleegkinderen van Zr. Kuyek waren en dat ze geëvacueerd werden om dat hun vorige woning in een spergebied kwam te lig gen. De zusters en Els bleven zelf op Zonneland wonen, het houten vakantiehuis van Zr. Kuyek. Jn 1943 bevonden zich onder de bewonertjes 13 Joodse kinderen. Een van hen had Zr. Kuyek gered uit een Haarlems ziekenhuis door het als een bundeltje vuil goed onder haar arm met haar cape eroverheen naar bui ten te smokkelen. Jn het achterland van Zonneland was een ondergrondse schuilplaats waar een aantal Voorthuizense verzetslie den onderdoken. In oktober 1944 vluchtten ze toen de Duitsers vlakbij in de buurt een ander schuilhol ontdek ten. Vlak daarna kreeg Zr. Kuyek het bericht dat de volgen de dag de Feldgendarmerie langs zou komen, omdat men door verraad gehoord had dat er ook op Zonneland een schuilhol was. De zusters namen het besluit om niet te vluchten. Als ze dit zouden doen, dan zou men hen in Garderen gaan zoeken bij de kinderen, waardoor de 13 Joodse kinderen zouden worden ontdekt. De volgende dag kwamen er 200 soldaten langs die het terrein uitkamden. Men had een tekening van het terrein waarop het hol stond aangegeven. Het werd al gauw ontdekt. Er was speelgoed in gelegd en dat zette kwaad bloed. Men ontdekte ook een ander hol waarin wapens verborgen waren. Zr. Kuyek werd door de SD gearres teerd en Zonneland werd in brand gestoken. Zr. Verkerk bleef achter en had de zware taak om voor de ruim der tig kinderen, onder wie de dertien onderduikertjes, te zorgen. NJa haar arrestatie door de Duitsers belandde Zr. Kuyek in de Willem III-kazerne te Apeldoorn. Daarna werd ze getransporteerd naar kamp Westerbork waar ze te werk werd gesteld in de sloperij. Hier moest ze o.a. bat terijen demonteren. Door dit werk ging haar gezondheid sterk achteruit. Ze kreeg een ernstige longziekte en werd later getroffen door een hartaanval. Ze herstelde en op 14 april werd ze bevrijd. Op 21 april 1945 was ze weer thuis in Garderen. De wederopbouw Jn 1950 begon ze met vrienden en sympathisanten "De Lichthoeve" weer op te bouwen. De stichting kreeg een kleuterhuis cadeau en een meisjeshuis gratis in bruikleen. Er werd een nieuw kindertehuis gebouwd met een capaciteit voor 60 kinderen. "yan de Stichting 1940-1945 kreeg Zr. Kuyek een uit kering waarmee ze Zonneland weer kon opbouwen. In september 1952 kreeg ze door burgemeester Des Tombe van Apeldoorn, het militaire oorlogskruis opge speld vanwege haar verzetswerk. Van vereniging tot stichting Maatschappelijke veran deringen in de zestiger jaren luidden de teloor gang in van het kinderte huis. Uit huis geplaatste kinderen zouden meer baat hebben bij pleegge zinnen, dan bij grootscha lige tehuizen als "De Lichthoeve", wat tot ge volg had dat in 1977 het aantal opgenomen kinde ren gedaald was tot tien. Het bestuur moest het huis sluiten. Enkele vrijwilli gers voorkwamen dat de panden door leegstand zouden verpauperen. Qp een bijeenkomst van de contribuanten werd besloten tot een bestem- Het nieuwe kindertehuis in Garderen. 26 mingswijziging. Men zag mogelijkheden voor het huis als vakantieverblijf voor verstandelijk gehandicapten. Voornamelijk de ouders van deze gehandicapten konden in het huis op verhaal komen. Inderdaad werd van deze gelegenheid ruim gebruik gemaakt. gen combinatie van factoren zorgde uiteindelijk voor sluiting van "De Lichthoeve". Na verloop van tijd bleek dat aan de huisvesting van een vakantieoord ande re eisen werden gesteld dan aan een kindertehuis. De bezoekers bleken hoge verwachtingen te hebben van het gebouw. Ieder wilde een kamer voor zichzelf, liefst voorzien van een douche. De jongere generatie voelde zich meer aangetrokken tot moderne vakantieparken. Daar kwam bij dat de ouders van verstandelijk gehandi capten meestal van hoge leeftijd waren en meer zorg no dig hadden. De financiën lieten uitbreiding van het per soneel echter niet toe. Als vakantiehuis moest De Licht hoeve het hebben van de zomermaanden; in de winter stond het huis vrijwel leeg met inkomstenderving tot ge volg. In 1988 werd het 65-jarig jubileum van het tehuis nog gevierd. Niet veel later echter viel het doek. De vereni ging "De Lichthoeve" werd opgeheven en het tehuis werd verkocht. Met de opbrengst en een bijna gelijktijdig ontvangen erfenis werd in 1989 de stichting "De Lichthoeve" opgericht, waardoor de naam bleef voortbestaan. De doelstelling "hulp aan allen die barmhartigheid be hoeven" werd echter veranderd. De huidige stichting verstrekt een financiële bijdrage aan mensen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking, voor wie de extra kosten van een vakantie niet of moeilijk zijn op te brengen. "De Lichthoeve" wil hen zo in de gelegenheid stellen hun vakantiewens toch te verwezenlijken. Tot slot Tot het einde van hun leven woonden de zusters op Zonneland, samen met hun medewerkster van het eer ste uur 'tante' Do de Wolff, die het huishouden voor hen bestierde. Antoinette Verkerk overleed op 10 december 1964. Bij na 9 jaar later, op 10 juni 1973, overleed Jacqueline Kuyek in het ziekenhuis te Harderwijk. Ze zijn bij el kaar begraven op de begraafplaats van de NH Kerk in Garderen. J-Jet werk van de zusters Kuyek en Verkerk werd uit eindelijk via de Stichting "De Lichthoeve" toch voortgezet. Hun positieve levenshouding wordt wellicht nog het beste weergegeven in onderstaande spreuk uit de laatste maanduitgave in Santpoort-Noord: Als de hemel zonnig lacht, Is 't geen kunst een lied te zingen. Maar wie in den lijdensnacht, Als de neevlen ons omringen, Ook blijmoedig voort kan gaan, Heeft het leven goed verstaan. Bronvermelding - "Van Gods wondere wegen, verhalen uit de geschiedenis van "De Lichthoeve"", Zr. J. Th. Kuyek, uitgave van Vereni ging "De Lichthoeve", 1950 - "Wilt U één of meer dagen mijn vader of moeder zijn?", J. Th. Kuyek e.a., uitg: Dagblad "Groninger Courant", z.j. - "De Lichthoeve kinderwerk", jaargangen 1929-1968. - "Partisanenvrouwen", J. Th. Kuyek, le druk, uitgeverij M.Z.de Pagter, 's-Gravenhage, z.j. - "Kinderen in de schaduw", Jacq. Th. Kuyek, 1960, uitgeverij Gottmer, Haarlem/Antwerpen Met speciale dank aan: Dhr. H. van Felius (Noord-Hollands archief) Dhr. D. Veldhuizen (gemeentearchief Bameveld) J. Th. Dijkman, Santpoort-Noord Mw. E. Hageman, Amersfoort Dhr. P. Hageman, Terschelling Mw. E. Siegerist, Rijswijk Mw. J. Zirschky-Liket, Katwijk Mw. A. van Enter, Amsterdam Dhr. P. Kok, Hem Mw. A. Wamaar-Lohreij, IJmuiden Mw. R. Roorda, IJmuiden W. Metselaar, Santpoort-Zuid Fam. Thomassen, Santpoort-Zuid 27

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 2009 | | pagina 15