Grote afbeeldingen in Santpoort in 2009 van de elite was het vinken in de herfst. Dan lag het openbare leven geruime tijd stil om naar de vinkenba- nen op de buitenplaatsen te gaan. Met netten en lokvo- nij bij het diner werden opgediend. Kinderen waren be zig met bikkelen en vliegeren. gels ving men allerlei soorten trekvogels, die als lekker- Dit zijn bikkels, meestal gemaakt van een botje van een schapenpool. Bikkelen werd vooral door meisjes gedaan met 4 bikkels en een bal. Jongens vliegerden. Geraadpleegde bronnen bij de serie artikelen Santpoort rond 1752: - H.J. Calkoen: "Velsen" - J. van Venetiën": "Hart van Kennemerland" - S.Rolle en J. van der Aar: "Santpoort, twee dorpen in de schaduw van Brederode - S.Rolle: "Memoriaal van Velsen" - S. Rolle: "Gisteren haast onherkenbaar - H.J.J. Scholtens: "Uit het verleden van Midden-Kennemerland" - S.C. Regtdoorzee Greup-Roldanus: "Geschiedenis der Haarlemmer Bleekerijen - J. van Geest e.a.: "Verloren Uitzicht" - K.J.B. Keuning: Geschiedenis van de wegen tussen Rijn en IJ" - Serie: "Ach lieve tijd" (uitg Waanders in samenwerking met archiefdienst Kennemerland) - Stichting Santpoort: "De Zandpoortdiverse uitgaven 50 1 er gelegenheid van de viering van de 250ste harddraverij in Santpoort sinds 1752 heeft de Harddraverijvereniging in samenwerking met de Stichting Santpoort en het Noord-Hollands Archief te Haarlem in Santpoort-Noord acht afbeel dingen van ca 3 x 3 [m] laten plaatsen. Hieronder volgen de volledige teksten bij de afbeeldingen met (voor eventuele nabestellingen) de archiefnummers van het Noord-Hollands Archief te Haarlem.. Broekbergenplein oostzijde: Kaartbeeld van Santpoort en omgeving in de 18e eeuw. (zie blz. 53) Santpoort is ontstaan op het kruispunt van twee belangrijke noord-zuid lopende verbindingswegen: De Heereweg (nu Hoofdstraat, Wüstelaan en Bloemendaalse straatweg) en westelijk de Bergweg en Duin en Kruidbergerweg en de 13de eeuwse oost-west verbindingsroute van kasteel Brederode naar Amsterdam de Westlaan en Brederodelaan (nu Huis ten Biltstraat, Vlugthovenstraat en Middenduinerweg). De naam Santpoort, ook een tijdlang als de Zandpoort geschreven, zou kunnen verwijzen naar de smalle doorgang over de Moolenduinen, die een soort poort vormde tussen de drassige Schiebroeken in het westen en het moerasgebied in het oosten grenzend aan het Wijkermeer. De heerwegen lopen langs de randen van de Molenduinen en onderlangs de jonge duinen achter Brederode. Opvallend is rond 1752 het grote aantal buitenplaatsen in de binnenduinrand. Kennemerland is een aantrekkelijke ves tigingsplaats voor rijke Amsterdammers die in de zomer hun benauwde stad ontvluchten. Van groot economisch belang was ook de blekersnering. Oostelijk van de Wüstelaan lagen de drie linnenblekerijen Spaar en Berg, Leek in de Bergen en Zorgvrij, en in Santpoort-Zuid waren een tiental garen- en klerenblekers actief. De Slaperdijk vormde met de Hoofd straat een reserve-waterkering mocht de Velserdijk het begeven. De Velserbroeck stond in de wintermaanden regelma tig onder water. Aan het eind van de Delft in Santpoort was een laad- en losplaats voor allerhande goederen. (Noord-Hollands Archief, afbeelding no. 51-001642K) Broekbergenplein noordzijde: Papenburg (zie blz. 54) Ingang voorzijde buitenplaats Papenburg, die lag aan de westzijde van de Hagelingerweg iets ten noorden van de Kruidbergerweg tot aan de klinkerweg langs sportpark Groeneveen (oude tracé Hagelingerweg). Na 1752 gebruikt men weer de naam Groeneveen naar het huis dat hier oorspronkelijk stond en dat werd vernield tijdens het beleg van Haar lem in 1573. Papenburg was een beroemde buitenplaats in Kennemerland vanwege de fraaie bibliotheek en een prach tige verzameling Griekse en Romeinse oudheden. Deze collectie is thans te vinden in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden onder de naam 'Legatum Papenbroekianum'Na de dood van Gerard van Papenbroeck is de buitenplaats snel in verval geraakt. (Noord-Hollands Archief, afbeelding no.. 53. 004518) Broekbergenplein zuidzijde De Heereweg rond 1750 met zicht over de weilanden richting Schooten. (zie blz. 55) Links aan de horizon ziet men de stad Haarlem, uiterst links een walviskaak, die als schuurpaal diende voor het vee. Het grote houten gebouw hoort bij de hofstede Eijndenhoef, die lag op de kruising van de Westlaan (Huis ten Biltstraat) en de Heereweg (Hoofdstraat). In 1752 omvatte de hofstede een herenhuis, een tuinmanshuis, boerenwoning met karnmo len, een plein, een boomgaard en twee kampen land in de Westbroeck. De koetsen rijden op de Westlaan, de 13e eeuwse verbindingsweg van kasteel Brederode naar Spaarndam en verder. Het huidige kennislandje, het landje van Enschedé, behoorde bij de hofstede Broekbergen, die lag op de zuidelijke hoek van de Westlaan en de Heereweg, de hoofdroute tussen Haarlem en Alkmaar. (Noord-Hollands Archief, afbeelding no. 53-4842G) Broekbergenplein westzijde Velserhooft in vogelperspectief rond 1752 (zie blz. 56) Velserhooft behoorde tot de grootste buitenplaatsen van Velsen en strekte zich uit van de Schipbroeken tot in de Velser- broekpolder, van de Middenduinerweg-Vlugthovenstraat in het zuiden tot aan de Kruidbergerweg in het noorden. Aan de oostelijke kant grenst de buitenplaats aan de Hagelingerweg en Hoofdstraat en besloeg daannee een groot deel van het huidige Santpoort-Noord. De eigenaar. Jacobus du Peyrou, maakt het tot een van de fraaiste lustplaatsen van Ken- 51

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 2009 | | pagina 27