len de voorzijde zijn van de gemetselde fornuizen waar de loogketels op warm gestookt worden). Een schep. Een lekkuip. Vier onderbakken aangebracht in de grond. Een goot boven de ketel. Een spoel. Voor het overige alles wat aard en nagelvast is. [j)c blekerij wordt in het zuiden begrensd door Jannetje Voet de eigenaresse van de blekerij In de Bogt en in het noorden door de weduwe Verstraten, de eigenaresse van de blekerij Uitvlugt. Op een kaart uit 1715 is te zien dat de grens tussen Velsen en Bloemendaal schuin door de blekerij loopt. Maar voor het totale gebied van de blekerij wordt de verponding (belasting) betaald aan de Staten van Holland via de inning door schout en schepe nen van Velsen. Jn 1721 wisselt de bleke rij opnieuw binnen de familie van eigenaar. De blekerij wordt verkocht aan Isack Barentse Male- fïjt voor 3.500 gulden. Voor de huur van de grond moet 160 gulden per jaar betaald worden aan de stad Haarlem. Te vens wordt aan verpon ding (belasting) 16 gulden en 18 stuivers betaald per jaar.8 Isack Barentse is de eerste bleker waar we wat meer van weten. Hij is ge trouwd met Steijntie Ael- berdz Visser, uit dit hu welijk komt hun enige kind Lijsbeth voort. Hij wordt genoemd als sche pen van Velsen. Steijntje komt te overlijden waarna hij hertrouwt met Maria van Westendorp. Uit dit huwelijk komen geen kin deren voort. In september 1730 overlijdt Isack Ba rentse Malefijt, waarna zijn weduwe en zijn enige kind ieder voor de helft eigenaar worden van de garenblekerijDe blekerij met zijn gereedschappen wordt getaxeerd en overgegeven aan de weduwe. Zij wil de blekerij niet voortzetten en verkoopt de blekerij mede namens haar stiefdochter in 1731 aan Pieter Corze Cops die woont in Haarlem, voor 2.000 gulden.9 Pieter kan de som niet in één keer opbrengen, hij houdt een schuld van 1.600 gulden bij de weduwe. Als onderpand dient de blekerij die hij aangekocht heeft. Tevens wordt vast gelegd dat de stiefdochter van de weduwe recht heeft op deze 1.600 gulden.10 Pieter Corze Cops is getrouwd met Guurtie Jans Kempe, hij overlijdt voor 1755. Er komen veranderingen voor de blekers in het toenmalige Hol land. In de 18C eeuw begint zich een verval af te tekenen in de blekersnering. De concurrentie van de Vlaamse, Brabantse, Duitse en Franse blekerijen neemt toe en wordt gevoeld door de blekers in Holland. Aanvankelijk kan men de kwaliteit van het bleken rond Haarlem niet evenaren, maar hier komt verandering in. Daarbij ko men nog de nieuwe chemische vindingen in Duitsland en Frankrijk aan het eind van de 18° eeuw. Op den duur worden de te bleken producten uit andere streken en lan den niet meer naar Holland gestuurd. Omzet en inkom sten zijn in neergaande lijn waardoor de blekers de hu ren niet meer kunnen opbrengen. Dit leidt er weer toe dat de huurprijzen van de gronden langs de Jan Gijsen- vaart dalen en in een aantal gevallen ontstaat een grote achterstand in de betaling van de huur. De exploitatie van de gronden is voor de stad Haarlem niet rendabel meer. In 1754 besluit het stadsbestuur de gronden langs De blekerij aangegeven met naar de kaart van Antony v de letter h is de blekerij Watervloed in 1715. J. Morren, •an Velsen. Origineel Noord-Hollands Archief, Kennemer de Jan Gijsenvaart per opbod te verkopen. De huurders verzetten zich daar tegen omdat zij onder andere de baatzucht van de toekomstige particuliere eigenaren vre zen. De burgemeesters van de stad Haarlem zwichten hiervoor en verkopen de gronden direct aan de eigena ren van de blekerijopstallen. Zo ook Guurtie Jans Kem pe, die de grond in 1755 koopt van de stad Haarlem voor 4095 gulden. De grond van de garenblekerij omvat dan 1660 roede en 55 voeten, Rijnlandse maat, wat ge- 38 lijk is aan circa 23.577 m2. Daarbij hoort dan nog een droogberg achter de blekerij in de wildernis, groot 168 roeden en 56 voeten wat gelijk is aan circa 2401,5 m2." Guurtie hertrouwt met Matthijs Hartsbroek. Zij houden de blekerij aan tot 1764, in dit jaar verkoopt zij de ble kerij als erfgename van haar overleden man en te samen met Mathijs de blekerij aan Simon Kluiskens Simons- zoon uit Velsen. Simon betaalt 2000 gulden voor de op stallen en voor de grond moet hij 140 gulden per jaar betalen aan de verkopers zolang zij leven. Hiermee ver werven Guurtie en Mathijs een vaste bron van inkom sten voor de rest van hun leven. Verder wordt vastge legd dat Willemijntje Korse Kops, zij is een kleinkind dat voortkomt uit haar eerste huwelijk, een bedrag van 300 gulden krijgt uitbetaald als zij de leeftijd van 25 jaar heeft bereikt, of als zij in het huwelijk treedt. Dit krijgt zij ter voldoening van de legitieme portie, die zij via haar overleden moeder verkrijgt uit de erfenis van haar vader en grootvader. De blekerij wordt bij de verkoop omschreven als een garenblekerij genaamd Watervloed met een woonhuis, melkhuis, looghuis, stalling, schu ren, spoel, betimmeringen, acht bleekvelden, een kraak, erf, werf, tuinen, boomgaarden, met bepoting en beplan ting en een droogberg. Het is voor de eerste keer dat de naam Watervloed wordt genoemd.12 In 1771 verwerft Simon de naast liggende blekerij Uit vlugt en voegt die bij de blekerij Watervloed. Hoe het verder gaat met Simon is beschreven in het ledenbulle- Een van de garenblekerij en in de omgeving van Bloe mendaal. Op de achtergrond de buitenplaats Hartenlust en de kerk in Bloemendaal. Op deze afbeelding zijn de blekersknechten bezig de garens, die op de bleekvelden liggen, met water uit de gietsloten nat te houden. Ano niem schilderij, Frans Hals Museum Haarlem. tin "De Zandpoort" uitgegeven in 2007. In 1800 ver koopt Simon de blekerij Watervloed aan Walraven Lau- rentius Walraven woonachtig in Beverwijk voor 10.000 gulden. De blekerij wordt hierbij als volgt beschreven: De opstal en grond van een gaarenblekerije genaamd Watervloed bestaande uit woonhuis, washuis, melkhuis, looghuis, schuuren, spoel en verder getimmerte, 8 bleekvelden, met een kraak erf werf tuinen, boom gaard, bepoting en beplanting. Groot 1660 roeden 55 voeten met een droogberg groot 168 roeden mitsgaders alle vaste gereedschappen. 910 roeden duingrond zijn belast met 3,12 gulden erfpacht ten behoeve van de Do meinen. Nog een bos beplant met eisten en een strook grond beplant met willige en popuien (populieren) bo men die niet zijn begrepen onder de meting maar van de daarnaast gewezen blekerij Uitvlugt is afgenomen en geapproprieerd (toegevoegd). (Opmerking, de roede- maat is in de Franse tijd in grootte gewijzigd). Tussen de blekerij Watervloed en de voormalige bleke rij Uitvlugt loopt een scheidingssloot waardoor het vuile water geloosd wordt in de Jan Gijsenvaart. En er is ook een schone sloot die rechtstreeks naar het duin loopt. Dit wijst er op dat er in het waterhuishoudingsysteem op de blekerijen gescheiden sloten zijn voor het schone en het vervuilde water. Dit was zeer belangrijk want de bleke rijen zijn in het verleden sterk vervuilende bedrijven ge weest maar tijdens het bleekproces moesten zij geen last ondervinden van het eigen of het vervuilde water van de buren.13 Rond 1817 wordt de grens tussen Velsen en Bloemendaal ter hoogte van de blekerijen gewijzigd en komt de blekerij voor een groter deel te liggen in de ge meente Velsen. Deze grenswijziging zal te maken heb ben met het feit dat in die tijd het kadaster wordt inge voerd en dat een gemeentegrens niet meer dwars door percelen mag lopen. Simon hield de voormalige blekerij Uitvlugt in bezit met uitzondering van de in de akte ge noemde beplante strook grond die bij Watervloed werd gevoegd. Uiteindelijk komt ook de blekerij Uitvlugt in bezit van Walraven. Als Walraven de blekerij koopt is hij nog minderjarig; hij wordt dan ook bij de aankoop van de blekerij vertegenwoordigd door zijn voogden. Het gaat schijnbaar niet naar wens met de exploitatie van de blekerij, want in 1821 verkoopt hij de garenble kerij aan Hendrik Huijgens voor 15.000 gulden. Bij de verkoop zijn alle vaste gereedschappen inbegrepen met uitzondering van de grote bok met zijn toebehoren en de koperen stijfselketel uit het bokhuis. De duingrond ach ter de blekerij is belast met een erfpacht van 3 gulden en 60 cent per jaar die betaald moet worden aan de lande lijke Domeinen. Bij de verkoop zijn verder nog inbegre pen een hoekje grond met opgaande bomen aan de Jan Gijsenvaart en de helft van de voormalige kleerblekerij "In de Bogt" waarvan de opstal is gesloopt in 1805. De helft mag nooit betimmert of beplant worden of een be lemmering aangebracht worden waardoor het bestaande uitzicht wordt weggenomen. Tevens behoort bij de ver koop de voormalige blekerij Uitvlugt met woonhuis, schuur en erf en een stuk duingrond in de Wildernis of de Moolenduinen. Hendrik Huijgens is lid van de Gede puteerde Staten van Noord Holland en woont in Haar lem.1'1 Hendrik vormt de blekerij om tot een buitenplaats 39 BU( mi» dxiL - V. u.«

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 2010 | | pagina 21