O
Achterzijde logement Velserend ca 1920. Goed is de scheiding te zien
tussen de nieuwe aanbouw en het oude herenhuis. (Noord-Hollands
Archief)
TT elaas gaat een jaar later (1933) het resterende deel van
het oude herenhuis grotendeels in vlammen op; het
betreft met name de bovenverdieping en de dakkap, terwijl
de benedenverdieping en het naastgelegen hotel onaange
tast blijven.
Dat alles heeft gevolgen voor het uiterlijk van het loge
ment als geheel: na her- en verbouw in 1935 gaan hotel en
serre voortaan met een plat dak door het leven.
EN AL DIE TIJD WELDE HET WATER BIJ
VELSEREND OP UIT DE DUINEN EN
STROOMDE VIA DE BREDERODEBEEK NAAR HET
WIJKERMEER.
p 12 september 1933 dienen twee nieuwe
heren zich aan. J.P.H. Woltman en G. Wal-
rave van Houten, directeur van N.V Natuurbad
en Sportbad "De Biltsche Duinengeven het
College van B en W aan, dat zij plannen heb
ben om "op een terrein in de gemeente, gelegen
te Santpoort, een natuurbad annex sportpark
op te richten, geheel in de geest van het thans
in exploitatie zijnde natuurbad Bilthoven, ge
meente De BiltT
Zij vragen om de benodigde vergunning en
voorwaarden die het College daaraan verbindt.
J.P.H. Woltman, die kweker van beroep is, bezit
enige percelen weiland en tuingrond in de omgeving van
logement Velserend.
Voorzichtigheid
A angezien het college niet over een nacht ijs wil gaan,
verzoekt de burgemeester van Velsen in een brief
aan het College van B en W in De Bilt een afschrift te
verstrekken van de vergunning voor exploitatie, die aan
N.V. Natuurbad en Sportpark De Biltsche Duinen is ver
strekt, met voorwaarden die bij deze vergunning gesteld
zijn, alsmede een afschrift van het artikel der Algemene
Uitspanning Velserend ca 1900. Het oorspronkelijke gedeelte van de Velse-
renderlaan liep tussen de eerste 2 bomenrijen door, maar het terrein werd
tot voorbij de derde bomenrij "geannexeerd" ter uitbreiding van het terras.
(Noord-Hollands Archief)
de commissie behoort, geeft aan per heden uit
te willen treden.
Op zijn brief is een potloodaantekening ge
maakt: "Hr Van Til deelde mede dat de combi
natie niet meer bestaat (onenigheid)
Grootse plannen
T n 1933 bestaan er al plannen om op
Velserend iets met dat heldere wel
water te gaan doen.
Er blijkt een commissie te bestaan
die een natuurbad wil oprichten. Het
overleg verloopt echter niet altijd zo
als gewenst. Dat blijkt uit twee brie
ven die aan B en W zijn gericht (d.d.
14 aug. 1933).
De heren L.E.G. Nolf en C.C. van
Beaumont uit Haarlem hebben "de
eer" te berichten dat zij geen deel
meer uitmaken van de Commissie tot
stichting van een Natuurbad te Sant
poort.
Ook de heer P. van Til, die tot dezelf-
6
politieverordening, waarop deze vergunning steunt. Deze
worden toegezonden.
natuurbad naar het gemeenteriool met alle hieraan ver
bonden rechten en verplichtingen."
De reformbevveging
Het stichten van een natuurbad past uitstekend bin
nen het toenmalige tijdsbeeld en het gedachtegoed
van de reformbeweging. Deze beweging, begon
nen rond 1880, met een hoogtepunt tussen 1890 en
1914 en doorlopend tot in onze tijd, is een reactie
op een verwetenschappelijkte en verzakelijkte we
reld, een technische en industriële samenleving met
haar blikvoeding, witbrood, suiker en te veel vlees.
Men zoekt naar een alternatief en denkt dat te vinden
in een wereld met een sterke hang naar de natuur, na
tuurlijke voeding, immateriële waarden: een bezielde
samenleving, waarin mens en ook dier tot hun recht
kunnen komen.
Qua kleding wil men zich ontdoen van knellen
de korsetten, strakzittende kragen en wringende
schoenen. De sandalen beginnen aan hun opmars.
Wat eten betreft richt men zich op volkorenproducten
(bruinbrood en muesli) veel groenten, fruit en sap.
Das aufgehen im AU
Het verlangen naar de zuivere en vrije natuur is zeer
groot. Het verstand moet terrein prijsgeven ten gunste
van het lichaam en een goede verzorging daarvan.
Dat lichaam hoort in de vrije natuur en vormt daar een
eenheid mee.
Niet meer opgesloten in overdekte zwembaden, maar
vrijelijk zwemmen in zee of een natuurbad als Velse
rend, opgenomen in lucht, licht bos en duin. Ook
kamperen neemt een vlucht.
Kortom: de mens, levend in een wereld vol harmo
nie, eenheid en geluk. Natuurbad Velserend kan zijn
steentje daartoe bijdragen.
T"\ e gemeente staat op zich niet onwelwillend tegenover
het oprichten van een natuurbad, maar hecht vooral
grote waarde aan een goede afwatering om vervuiling van
het omringende oppervlaktewater te voorkomen.
Daarom besluit ze een concessie af te geven "voor een
tijdvak van vijftig jaren, aanvangende op 1 Januari 1934
en mitsdien eindigende op 31 December 1983, tot het leg
gen en hebben van een buis tot afvoer van water uit het
'T' evens stelt de gemeente voor de af te geven vergun
ning een overeenkomst op, waarin bovengenoemde
concessie als eerste wordt opgenomen.
De Raad der Gemeente Velsen overweegt, dat het in het
belang van de gemeente is, dat alhier een natuurbad opge
richt wordt."
Zij besluit: "Aan J.RH. Woltman en G. Walrave van Hou
ten, resp. wonende te Amsterdam en te Bilthoven, vergun
ning te geven tot het oprichten en het exploiteeren van een
Natuurbad op een terrein gelegen gemeente Velsen, ka
dastraal bekend, sectie F. 1797, 766, 767, 273, 273a, 275,
275a, 276, 278, 279, 281, 281a, en 283, onder de navol
gende voorwaarden.
TV eze voorwaarden behelzen de watervoorziening, af
voer, omheining van het terrein, badkleding, eerbaar
heid, kamperen, openingstijden, bewaking en controle.
Bij het opstellen van alle voorwaarden wordt rijkelijk ge
bruik gemaakt van passages uit het besluit (vergunning
voor N.V. Natuurbad en Sportpark De Biltsche Duinen)
van de gemeente Bilthoven. Om een idee te krijgen volgt
een greep uit deze artikelen.
Het leggen van een buis (art. 1)
"gedurende een tijdvak van 50 jaren, aanvangende op 1 Ja
nuari 1934. en mitsdien eindigende op 31 December 1983
concessie tot het leggen en hebben van een buis tot afvoer
van het water uit het Natuurbad naar de gemeenteriool in
den grond, welke bij de gemeente in beheer en onderhoud
is, benoodigd voor de oprichting en de exploitatie van een
natuurbad."
Definitie natuurbad (Art. 2)
Onder Natuurbad wordt in deze overeenkomst verstaan:
"het op de terreinen gelegen aan de Brederode weg te
Santpoort te stichten complex van vijvers, strand, afwate-
ringskolken, bemalingsinrichtingen, leidingen, paviljoens
met zwemhokjes, kleedgelegenheden, douches, wc's, enz.,
alsmede vaste gebouwen voor restauratie en al hetgeen
verder nodig mocht zijn voor de oprichting en exploitatie
van een naar de eisen van de moderne tijd in te richten
bad-zweminrichting in de open lucht en zoveel mogelijk
aansluitend op de vrije natuur met daarbij behoorende
sportterreinen, kinderspeelplaatsen, kanovijver, een en
ander onderverdeeld naar groot bad, kinderbad, voorver-
warmingsvijver en kanovijver, een en ander volgens teek-
eningen, schetsen, foto' s en plannen".
7
